ایرانی‌ها از ابتدا به انداختن سفره های رنگارنگ میل و رغبت زیادی داشته‌اند و تنوع مواد غذایی در سفره آنها از نکات قابل توجه برای مردم ایران زمین بوده است. این تنوع در خوراکی‌ها و خوردن غذاهای مختلف به ویژه در مهمانی‌ها، گاهی اوقات سبب ساز بروز آسیب‌هایی به برخی اعضای بدن از جمله معده می‌شود.
در هم خوری و عدم رعایت تناسب در خوراکی‌های مختلف باعث سوء هاضمه و مشکلات گوارشی می‌شود و دانستن دانش چگونه خوردن، موضوع بسیار مهمی در تغذیه است. در این گزارش به بررسی ضرورت‌های تغذیه‌ای و پرهیز از درهم خوری برخی مواد غذایی می‌پردازیم.
خوردن خربزه و هندوانه روی آب گوشت و گوشت باعث سنگینی و بروز امراض متعدد می‌شود.
خوردن پروتئین‌های حیوانی در کنار کربوهیدرات‌هایی مانند سیب‌زمینی باعث به هم ریختن دستگاه گوارش می‌شود.
ماست و سالاد را با هم نخورید
بهتر است سالاد و ماست را به صورت جداگانه یا با حداقل یکی دوساعت فاصله میل کنید. حتی می‌توان ماست را قبل از غذا و سالاد را بعد از غذا مصرف کرد. برای همراهی غذا، سبزی‌ها به‌ویژه ریحان، ترخون و تره که طبع گرمی دارند، بهترین گزینه‌اند.
ماست را با ترشی نخورید
اگر می‌خواهید برای همراهی غذا از ترشی استفاده کنید یا غذای شما حاوی آبلیمو است، بهتر است خوردن ماست و لبنیات را فراموش کنید؛ چراکه هر دویشان طبع سردی دارند. اگر همزمان خورده شوند، فرد دچار سردی می‌شود.
ماست را با ماهی نخورید
هر چقدر غذا طبع سردی داشته باشد، خوردنش مشکل‌سازتر می‌شود. ماست طبع سردی دارد و نباید همراه با ماهی که سردترین طبع را در میان گوشت‌ها دارد، میل شود؛ چراکه باعث تولید خلط خام زیادی در بدن می‌شود.
چند نوع میوه را با هم نخورید
در طب سنتی آمده که خوردن چند نوع میوه با هم خوب نیست. بهتر است یک نوع میوه یا میوه‌هایی که هم‌خانواده هستند، میل شود، مثل پرتقال و نارنگی. اما مثلا خیار را نباید با سایر میوه‌ها خورد، چون طبع سردی دارد و منجر به سوءهاضمه و نفخ می‌شود و در معده‌های مرطوب باعث ترش‌کردن، رخوت و سستی و خواب‌آلودگی و اختلال حافظه می‌شود. اگر به خیار علاقه دارید، حتما به آن نمک بزنید.
غذاهای زیادی وجود دارند که برای ما خوب هستند اما گاهی اوقات، حتی اگر ما آنها را بصورت ترکیبی بخوریم، آسیب بیشتری به ما خواهند زد.
به خاطر داشته باشید که همه سیستم گوارشی متفاوتی دارند که با انواع مختلفی از غذاها واکنش می‌دهد. ترکیبات غذایی بد، علت بسیاری از بیماری‌ها از جمله گاز، نفخ، حالت تهوع و تنفس بدبو هستند.
طب سنتی اصول صحیحی در خصوص نحوه خوردن و آشامیدن به ویژه پرهیز از روی‌هم‌خوری و زمان مناسب تغذیه با ذکر دلایل برای هریک از آنها را مورد تأکید قرار داده است.
در واقع، طب ایرانی غذاها را بر اساس موارد زیر مورد بررسی قرار می‌دهند:
سردی ( طبع سرد شامل سرد و خشک و سرد و تر )
گرمی ( طبع گرم شامل گرم و خشک و گرم و تر )
نفاخیت ( میزان ورم و پری شکم یا افزایش گاز در دستگاه گوارش )
لزوجت ( میزان چسبندگی و لیزی )
قابضیت ( هرچیز که یبوست طبع آورد و مزاج را خشک کند )
غلظت ( موادی که باعث غلظت خون می‌شوند )
طب سنتی بر این باور است که خوردن و نوشیدن دو غذایی که هر دو در یکی از گروه‌های بالا قرار داشته باشند باعث ایجاد انواع بیماری‌ها می‌شود.
مصرف همزمان خوراکی‌های سرد یا خوراکی‌های گرم مثل مصرف آش با کشک همراه با سالاد و ماست که همه جزو گروه غذاهای سرد هستند یا مصرف همزمان چند غذای گرم مناسب نیست.
مصرف همزمان خوراکی‌های سهل الهضم (به راحتی هضم شود) ممکن است در بعضی افراد باعث مشکلات گوارشی شود. به عنوان مثال خربزه و شیر هر دو خوراکی بسیار خوبی است اما مصرف همزمان آنها باعث فساد در معده می‌شود.
حکمای طب ایرانی معتقدند که مصرف هم زمان موارد زیر باعث تولید اخلاط خام در بدن شده و تولید بیماری می‌کند:
کباب را با چه چیزهایی بخوریم؟
از قدیم مرسوم بود برای خوردن کباب از سماق، گوجه و سبزی خوردن استفاده می‌کردند. این کار بی حکمت نبوده و نیست.
علاوه بر اینها آبلیموی تازه هم برای خوردن در کنار گوشت خیلی مفید است. این کار برای نفع بیشتر از آهن مواد گوشتی است.
اگر انواع کباب را با آب نارنج، سالاد، سبزیجات تازه، گوجه فرنگی کبابی، پیاز، فلفل سیاه یا سماق میل کنید، به خاطر ویتامین C این مواد، جذب آهن گوشت بیشتر می‌شود.
کباب را با چه چیزهایی نخوریم؟
مصرف ماست، دوغ و کفیر همراه غذاهای گوشتی توصیه نمی‌شود، چون کلسیم این فرآورده‌ها می‌تواند از جذب آهن گوشت بکاهد.
اما می‌توانید نیم تا یک ساعت پس از صرف غذای گوشتی ماست و دوغ بخورید. ماست دیر هضم است و مصرف زیاد آن برای افرادی که دارای طبع سرد هستند و افرادی که معده سرد دارند مناسب نیست.
مصرف همزمان ماست با گوشت برای همه به خصوص مبتلایان دردهای مفصلی مناسب نیست و می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.
اما اگر مجبور به استفاده از کباب همراه با لبنیات در رستوران های بین راهی شدید حتما دوغ و ماست‌های دارای سبزی های گرم مثل کاکوتی ، نعنا یا موسیر بخورید.
چون این چند سبزی ضدعفونی‌کننده قوی مجاری گوارشی هستند و تا حدود زیادی از خطرات احتمالی گوشت مسموم و فاسد کم می‌کنند.
در ضمن برای اطمینان از مغزپخت بودن انواع کباب همیشه مرکز آن را نگاه کنید، اگر صورتی یا قرمز رنگ بود بدانید کباب به خوبی نپخته است. چون خوردن گوشت خام نیز می‌تواند امراض جدی در پیش داشته باشد.
ممنوعیت مصرف همزمان ماهی و تخم مرغ
گاهی بعضی افراد تن ماهی را همراه با تخم مرغ مصرف می‌کنند یا برای سرخ کردن ماهی آن را در تخم مرغ می غلتانند؛ این کار ممکن است باعث مشکلات گوارشی شود.
همین طور مصرف همزمان ماهی با شیر و ماست باعث بروز مشکلات مزمن گوارشی مانند قولنج، برص و… می‌شود.
بهتر است در کنار ماهی و یا مواد غذایی که دارای طبیعتی سرد است یک ماده غذایی دارای طبع گرم مانند خرما مصرف شود.
ضمن اینکه مصرف شربت نعناع با غذا، دمنوش نعناع، دمنوش زیره یا چای نبات بعد از غذا هم می‌تواند به این گروه افراد کمک کند. البته برخی افراد هم به ماهی حساسیت دارند و چاره‌ای جز حذف این ماده حساسیت‌زا از برنامه غذایی خود نخواهند داشت.گوشت مرغ را با شیر و ماست و ماهی و یا بالعکس نباید مصرف کرد.برخی افراد به دلیل طبع سرد ماهی، دچار تهوع پس از مصرف آن می‌شوند. به این گروه از افراد توصیه می‌شود گوشت ماهی را قبل از طبخ ، با ادویه‌های گرمی مانند فلفل سیاه ، زیره یا حتی زنجبیل کمی طعم‌دار کنند.
در غذای خود پروتئین‌ها و نشاسته را مخلوط نکنیم
مثل ترکیب کردن گوشت و سیب زمینی، مرغ و پاستا و یا ترکیب پروتئین‌هایی مثل گوشت و تخم مرغ، مغز میوه و ماست.
مصرف پروتئین حیوانی با کربوهیدرات مانند گوشت همراه با نان یا سیب زمینی تأثیرگذاری یکدیگر را خنثی می‌کند و باعث ایجاد گاز معده و نفخ در سیستم گوارشی است اما بدن برخی افراد به ترکیب این دو نوع غذا از جمله گوشت و سیب زمینی عادت دارد.
در صورتی که می‌خواهید پروتئین حیوانی و نشاسته را با هم مخلوط کنید، سبزیجات سبز برگ دار را به غذای خود اضافه کنید.
بهتر است اگر می‌خواهید ۲ نوع منبع پروتئینی مصرف کنید، سبزیجات آبدار را به غذای خود اضافه کنید. از جمله پیاز، گل کلم، کلم بروکلی یا کاهو.
چربی‌های فراوان را با موادغذایی ترکیب نکنیم
مقدار زیادی از چربی با پروتئین باعث کندی هضم می‌شود. بهتر است به مقدار کم از روغن‌های ارگانیک مانند روغن زیتون، هنگام پخت سبزیجات، غلات و پروتئین استفاده شود.افزودن سبزیجات برگ دار خام هنگام مصرف چربی‌ها توصیه شده است.
شیر را با چه مواد غذایی نخوریم ؟
شیر غذای لطیفی است و مصرف آن با ترشی باعث بریدن شیر می‌شود.
به عنوان مثال اگر شما به شیر در حال جوش کمی سرکه یا آب لیمو اضافه کنید، شیر می‌برد و اگر در معده این اتفاق بیفتد، باعث سوءهاضمه و مشکلات گوارشی می‌شود.
همچنین شیر را با مواد زیر نباید با هم بخورید:
شیر و مواد غذایی ترش و شور
شیر و میوه‌های تازه
شیر و تخم مرغ
شیر و حبوبات
شیر و ترب
شیر و سبزیجات خام
شیر و شربت خرما
شیر را باید تنها میل کنیم؛ شیر بهتر است به عنوان میان وعده و به تنهایی مصرف شود و یا به عنوان یک وعده غذایی کامل به همراه کمی نان توصیه می‌شود و غذای کاملی را تشکیل می‌دهد.
یکی از راهکارهای مقابله با آلودگی هوا، مصرف شیر است چون شیر نوعی پادزهر است (در گذشته نیز به افراد مسموم، شیر تجویز می‌کردند) و باعث افزایش دفع و پاکسازی روده و سیستم گوارشی می‌شود.
مصرف سرکه یا انواع شور و ترشی که با سرکه ساخته می‌شود همراه با برنج ، ماش ، عدس و حلیم باعث کولیت و درد شکم می‌شود که ممکن است این بیماری ها حاصل عدم رعایت آن در طول چندین سال باشد.
بسیاری عادت دارند که در سالاد خود به ویژه سالاد شیرازی که دارای خیار و گوجه است که هر دو جزو میوه‌های سرد محسوب می شوند، سرکه استفاده می‌کنند و آن را همراه غذای حاوی پلو ، مصرف می‌کنند که این یک عادت غلط است که باید اصلاح شود.
افراد دارای طبع سرد بهتر است همراه با برنج خود کمی زیره به صورت پودر شده مصرف کنند تا از سرد شدن بیشتر معده جلوگیری شود.
نباید میوه همراه یا بعد از غذا خورده شود
نیم یا یک ساعت قبل از غذا، میوه میل کنید تا معده برای هضم غذای اصلی آماده شود.
آب موجود در میوه دستگاه گوارش را می‌شوید، فیبر آن را پاکسازی می‌کند و آنزیم‌ها روند شیمیایی هاضمه را فعال می‌کند. به همین دلیل مصرف میوه قبل از غذا، توان دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد.
اگر قصد دارید پس از صرف غذا میوه میل کنید، بهتر است ۳ ساعت فاصله را رعایت کنید. بهتر است میوه را به تنهایی میل کنید به ویژه خربزه، زیرا سرشار از قند و آنزیم مخصوص خود است.
پنیر را با بادام و مواد غذایی سرد نباید مصرف کرد
پنیر یک ماده پروتئینی با طبع سرد است و نباید آن را با گوجه، خیار و هندوانه که تب سرد دارند، خورد. این امر باعث بروز بسیاری از عارضه‌ها و برخی بیماری ها شامل دیابت، ام اس، اختلالات عصبی، گوارشی و غیره می شود.
پنیر را نباید با بادام مصرف کرد؛ زیرا موجب فساد در معده شده و گوارش را با مشکل رو به رو می‌کند و به عنوان عامل مهمی در تشکیل سنگ کلیه و مثانه محسوب می‌شود.
مصرف پنیر با ماست چکیده و بادام باعث لکه و پیسی در پوست صورت می شود.
همچنین زیاده روی در مصرف پنیر، خصوصا پنیر کهنه و نگهداری شده در آب نمک و گردو به دلیل محتوای بالای تیرامین می‌توانند یکی از علل سردرد باشند.
اگر بخواهید ماده‌ای بخورید که از خاصیت سودایی پنیر بکاهد، بهترین گزینه گردو است که به مقدار کافی گرم است و می‌تواند خاصیت سودایی پنیر را تعدیل کند.
بهترین مصلح پنیر که از گذشته تاکنون بیشتر ما عادت به مصرف آن داریم، گردو است اما می‌توان از سبزی‌های معطر، آویشن ، نعناع خشک و حتی عسل هم به عنوان تعدیل‌کننده طبع انواع پنیر، استفاده کرد.
پنیر هر دو ماده معدنی کلسیم و فسفر را دارد ولی میزان کلسیم آن بیشتر است و در صورت مصرف بیش از اندازه آن، این تعادل به هم می‌خورد و مقدار کلسیم از فسفر بیشتر می‌شود؛ لذا از فسفر سلولهای مغزی استفاده می‌شود.
گردو تا حدی هم حاوی فسفر است که با مصرف آن می‌توانید به فسفر مورد نیاز خود دست پیدا کنید و این تعادل را به حالت اول باز گردانید.
میوه یکی از بهترین خوراکی‌ها برای صبحانه است. نان و پنیر و میوه از زمان قدیم جزء صبحانه‌های ایرانی بوده. شما می‌توانید از میوه ای مثل انگور که دارای طبع گرم است همراه پنیر، در صبحانه مصرف کنید.
بین غذا آب ننوشید
آب در عرض ۱۰دقیقه و آب میوه ۱۵ تا ۳۰دقیقه داخل معده راه پیدا می‌کند. مایعات، فعالیت آنزیم هایی را که بدن برای هضم کردن پروتئین‌ها، کربوهیدرات و چربی‌ها به آن نیاز دارد، کند می‌کند.
هرچه قدر می‌خواهیدبا فاصله مناسب ، قبل از هر وعده غذایی آب بنوشید پس از مصرف غذا نیز، بعد از نیم ساعت یا بیشتر می‌توانید مایعات بنوشید.
آب گرم با غذای شور نباید خورده شود و آب سرد نباید بعد از این موارد استفاده شود :
بعد از میوه‌های تر، حلوا، غذای گرم و شیرین، بعد از خواب، حمّام، ورزش سنگین، روزه‌داری، بین خواب، در حمّام و در حالی که معده خالی است؛ مانند صبح ناشتا.
آشامیدن آب سرد بعد از خوردن میوه‌ها به خصوص میوه‌های سرد، از جمله خربزه و هندوانه باعث تولید سم در بدن می‌شود.
آشامیدن آب گرم بعد از غذای شور، آشامیدن آب سرد هنگامی که معده خالی باشد مثلاً ناشتا، خوردن ترشی بعد از شیرینی، آشامیدن آب سرد بعد از ورزش و ریاضت و حرکات سنگین، خوردن خربزه و هندوانه بر روی آب گوشت و گوشت‌ها که باعث سنگینی و بروز امراض متعدد می‌شود.
آشامیدن آب سرد و بلافاصله خوابیدن، آشامیدن آب بلافاصله پس از صرف غذا به‌خصوص در سردمزاج‌ها، آشامیدن آب در هنگام غذا خوردن، آشامیدن آب سرد بدون توقف که احتمال آن را دارد امراض متعددی رخ دهد، از آن جمله اگر سردی آن به قلب برسد به علت انطفاع حرارت غریزی احتمال سکته خواهد بود.
۴۷۲۳۷
