نژلا پیکانیان: سی و هفمین جشنواره فیلم فجر با مجموعه‌ای از فیلم‌هایی که محصول تلاش نسل جوان سینمای ایران و تولیدات نسل‌های باسابقه است کمتر از ۱۲ روز دیگر شروع به کار خواهد کرد و در فرصت باقی مانده تا آغاز جشنواره می‌توان با گمانه‌زنی‌ها درباره فیلم‌هایی که می‌توانند روزهای برگزاری جشنواره گرم و پرهیاهو کنند به حال و هوای این رویداد سینمایی نزدیک شد.
در این دوره از جشنواره کیومرث پوراحمد، فریدون جیرانی، محمدرضا هنرمند و رسول صدرعاملی به عنوان نمایندگان نخستین نسل کارگردانان بعد از انقلاب در کنار نسل بعدی رضا میرکریمی، پرویز شهبازی و علیرضا رئیسیان با فیلمسازان تازه‌واردتری چون آزیتا موگویی، مونا زندی حقیقی، مهدی جعفری، مهدی علی‌میرزایی، یلدا جبلی، مرتضی علی‌عباس میرزایی، سیاوش اسعدی، نیما جاویدی، نرگس آبیار، بهرام توکلی، محسن تنابنده، محمدحسین مهدویان، سعید روستایی، همایون غنی‌زاده و صفی یزدانیان وارد رقابت شوند. از قطار اسامی فیلم‌های کارگردانان تازه‌واردتر به سینما می‌توان حدس زد که احتمال یافتن شگفتی‌ها در میان این اسامی بیشتر است، اما بارها چنین بوده که نسل قدیمی‌تر سینما هم ثابت کرده‌اند همچنان «دود از کنده بلند می‌شود».
در ادامه با تکیه بر اخباری که در مورد برخی فیلم‌های خبرسازتر منتشر شده احتمال‌ها درباره فیلم‌های پرسروصدای جشنواره امسال بررسی می‌شود.
یک فیلم عجیب از نرگس آبیار و بازی متفاوت از الناز شاکردوست
نرگس آبیار با ساخت دومین فیلم خود یعنی «شیار ۱۴۳» توانست جای خود را به خوبی در سینمای ایران باز کند. بازیگرانی که با او کار کرده‌اند گاه تعبیر کارگردانی غریزی را برای شکل فیلمسازی او به کار می‌برند. فیلمسازی که با تمرکز و تکیه بر غریزه و نگاه خود اثری را می‌سازد و گاه به فیلمی چون «شیار ۱۴۳» بدل می‌شود با آن تاثیرگذاری و پربحثی و زمانی هم «نفس» با نگااه ظریف و روایت دخترانه‌ای که در کام جنگ با همه رویاهایش بلعیده می‌شود.
حالا این کارگردان جوان سینما «شبی که ماه کامل شد» به سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر آمده است. ماجرای فیلم آنطور که در اخبار درز کرده از این سو و آن سو آمده اشاره به ماجراهای تروریستی و برادران ریگی دارد، اما آنچه قرار است این فیلم را در مرکز توجه قرار دهد، علاوه بر قصه پرکشش و صراحت لهجه فیلمساز بازی متفاوت الناز شاکردوست است. این بازیگر که با حضور در «خفه‌گی» ساخته فریدون جیرانی هم تلاش کرده بود تصویری تازه از خود در میان مخاطبان بسازد، حالا به نظر می‌رسد در جریان همکاری با نرگس آبیار موفق به این کار شده است. نکته اینجاست که آبیار در بازی گرفتن از بازیگران زن کارنامه روشنی دارد: مثال آن هم مریلا زارعی و حضور ماندگارش در نقش مادر در «شیار ۱۴۳» یا بازی پانته‌آ پناهی‌ها در «نفس». حالا نوبت به بازیگر جوان‌تری چون الناز شاکردوست رسیده که نشان دهد آبیار این بار هم توانسته در بازی گرفتن از بازیگران کاری موفق ارائه دهد؟
اما جدای از بازی شاکردوست، شکل روایت و آنچه در قصه، آبیار برای مخاطبان تعریف می‌کند از ویژگی‌های مهم «شبی که ماه کامل شد» می‌تواند باشد؛ گویا آن «ورِ» خشن ماجرا که در نگاه مردانه کمتر در سینمای ایران راه یافته این بار با نگاه عریان به موضوعی ملهت از سوی یک کارگردان زن در سینمای ایران جای باز کرده است.
این همان تنابنده است؟
گفته و شنیده شده که اگر مخاطبی محسن تنابنده را با «گینس» در خاطر داشته باشد، بعد از دیدن «قسم» خواهد گفت: «این همان تنابنده است؟» این کارگردان تازه‌کار در سینما که اتفاقا در تلویزیون با نوشته‌ها و بازی‌هایش بسیار هم پرطرفدار است، در «قسم» به کلی تصویرهایی که از او در خاطرات مانده را به چالش می‌کشد. او سراغ ساخت فیلمی جاده‌ای رفته است. این فیلم جاده‌ای فرصت خوبی برای مهناز افشار فراهم کرده تا در موقعیت جدیدی قرار بگیرد و بازی کمتر دیده‌ای شده از خودش به نمایش بگذارد. به نظر می‌رسد رقابت افشار و شاکردوست قبل از شروع جشنواره در ذهن کسانی که این دو فیلم را دیده‌اند آغاز شده است و حالا باید دید برنده این رقابت چه کسی خواهد بود؟ شاید نفر سومی که فعلا حرفی از او نیست.
علی نصیریان سرحال‌تر از خیلی جوان‌ها
در فصل اول سریال «شهرزاد» روشن شد که علی نصیریان با وجود سن و سالی که دارد، همچنان در بازیگری نه تنها چیزی کم نمی‌آورد، بلکه با حضورش طراز یک اثر را بالا هم می‌برد. او از میان تمامی هم‌نسلانش این روزها پرکارترین است و در عین پرکاری در سینما و تئاتر و کارهای تصویری کیفیت را نیز حفظ کرده است.
این بازیگر باسابقه به جوان هم اعتماد می‌کند و این را می‌توان در کارنامه کاری‌اش مشاهده کرد. حالا او امسال با «مسخره‌باز» به کارگردانی همایون غنی‌زاده یعنی یک کارگردان فیلم اولی به جشنواره فجر آمده است. جدای از اینکه روایت‌ها حکایت از آن دارد غنی‌زاده در نخستین تجربه کارگردانی‌اش در سینما توانسته نمره قابل قبولی بگیرد، گفته‌ها نشان از آن دارد که در این فیلم گنجی نهفته است و آن بازی علی نصیریان است. باید دید این بازی نصیریان این بار می‌تواند جشنواره فجر و داورانش را مجاب کند تا سیمرغ را به دستان این بازیگر ۸۴ ساله بسپارند؟
چالش فیلمسازی درباره غلامرضا تختی
زمانی که زنده‌یاد علی حاتمی پیش‌قدم شد تا فیلمی درباره غلامرضا تختی ورزشکار شهیر ایرانی که حکایت‌ها از جوانمردی‌اش پیش از مدال‌هایش بازگو می‌شود، بسازد، مرگ امان نداد. حاتمی که مدت‌ها بود با بیماری دست و پنجه نرم می‌کرد، نتوانست جانی بیابد که تختی را به پایان برساند و کار نیمه او را نصفه و نیمه و ناقص و پر از حرف و حدیث میراث‌دار پروژه‌های نیمه کاره دهه ۷۰ یعنی بهروز افخمی تمام کرد که البته دیگر آن تختی افخمی بود نه حاتمی.
حالا بعد از گذشت دو دهه و نیم از آن سال‌ها کارگردانی که زمان تولید تختی حاتمی ۲۰ ساله بود، سراغ زندگی پر رمز و راز جهان پهلوان تختی رفته است. او فیلمش را بدون هیچ صفت و پسوند و پیشوندی برای تختی، «غلامرضا تختی» نام گذاشته و در روایت‌ها براساس آنچه مطرح شده، گویا همین نگاه را دنبال کرده است: تلاشی برای ساخت فیلمی مستندگونه درباره چهره‌ای ملی که حرف زدن از او وقتی هنوز هم‌نسل‌هایش زنده‌اند قطعا نباید کار ساده‌ای باشد.
ویژگی فیلم توکلی که سال گذشته با «تنگه ابوقریب» در جشنواره بود و اتفاقا از سوی داوران هم به خوبی مورد توجه قرار گرفته بود، ارائه تصویری نیمه مستند از زندگی غلامرضا تختی است. باید در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر دید در این مستندنمایی با گره‌های ملتهب زندگی این ورزشکار خوش‌نام و محبوب چطور برخورد شده است.
متری شیش و نیم، خاطره هشت سیمرغی را تکرار می‌کند؟
همین سه سال قبل بود، در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر، جوانی تازه‌وارد به سینما توانست چنان داوران را غافلگیر کند که در بخش سودای سیمرغ شش جایزه به اثرش اختصاص دهند در بخش نگاه نو ۲ سیمرغ بگیرد و حالا آن جوان سختی‌های ساخت فیلم دوم را پشت سرگذاشته و با «متری شیش و نیم» به جشنواره سی و هفتم آمده است.
مدت زمان طولانی ساخت و در عین حال صحبت‌هایی که نشان از طولانی بودن مدت زمان خود فیلم دارد در کنار باقی نکاتی که از فیلم روستایی شنیده می‌شود نشان از آن دارد که او فیلم جدید خود را با سختی بسیار ساخته تا آبروی به دست آمده با «ابد و یک روز» حفظ شود. هرچند تکرار آن موفقیت اول به نظر بسیار دشوار می‌رسد.
جوانان خبرساز
هیات انتخاب جشنواره فجر و دبیر جشنواره در گفت‌وگوهایی که در این مدت داشته‌اند بارها به ویژگی فیلم‌های بخش نگاه نو جشنواره اشاره کرده‌اند گویا امسال می‌توان نبض غافلگیری را در میان آثار فیلمسازان جوان ساخت. بعید نیست در سالی که سعید روستایی با فیلم دوم به جشنواره آمده، جوان دیگری چون سه سال قبل او چشم‌ها را به سمت خود بچرخاند.
۵۸۵۸
