امروز نهم شهریورماه ۱۳۹۸، سالروز ربایش امام موسی صدر و دو همراه اسیرش، شیخ محمد یعقوب و عباس بدرالدین است. به‌رغم گذشت ۴۳ سال از این حادثه غمبار و جنایت ناجوانمردانه، «امام موسی صدر» همچنان حضور چشمگیر و ناباورانه‌ای در خرد و وجدان مردم لبنان و منطقه دارد.

امام موسی صدر که در سال ۱۳۳۹ بنا بر توصیه مراجع به لبنان مهاجرت کرد، مانند فرشته نجاتی برای محرومان و ستمدیدگان، به‌ویژه شیعیان این درآمد و خیلی زود همچون خورشید فروزان درخشید و از حقوق شهروندی همگان چنان دفاع کرد که بدون اغراق، امروز همچنان یکی از محبوب‌ترین چهره‌های مذهبی و سیاسی دوران معاصر لبنان به شمار می‌رود.

نگاه ژرف و هنرمندی فوق العاده‌اش در معماری وحدت ملی و نقش بی‌بدیلش در پیشبرد گفت‌وگو و همزیستی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان و مذاهب و همچنین نقش‌آفرینی‌اش در گفتمان سیاسی جامعه چندپاره و متکثر لبنان و مهم‌تر از همه، دشمن‌شناسی‌اش که اسرائیل را «شر مطلق» و «تعامل با آن را حرام» می‌دانست، شگفت‌انگیز است؛ هنری که همواره بر مبنای دانش، اندیشه، اخلاق، انسانیت و نوع‌دوستی استوار بوده است.

امام موسی با تَبَر جادویی‌اش، مرزهای پولادین تعصب‌های جاهلیت دوران خویش را مقتدرانه فروریخت و با لهجه شیرین فارسی‌اش گفت‌وگوهای بی‌مرز و بی‌واسطه را جایگزین آن کرد و در این مسیر، سر از پا نمی‌شناخت.

«سید» با درک و فهمی صحیح از «اسلام» و «انسان» توانست از پایگاه مسجد، حسینیه، کلیسا و هر دَیْر و معبدی و کوی و برزنی برای تحقق هدف والایش که همان راه روشن توحید و اخلاق بود بهره گیرد و مؤمنان را با همه تفاوتشان دور خود گرد آورد تا تنها خدای یگانه را پرستش کنند.

در ملاقات‌هایم با اسقف‌های مسیحیان مناطق مختلف لبنان و بازدیدهایم از کلیساها و مجموعه‌های مذهبی و تاریخی بزرگ مناطق مختلف مسیحیان و نیز ملاقات‌هایم با علمای اهل‌سنت و شیعیان و نیز حتی روشنفکران غیر مذهبی، همه از سجایای اخلافی این مرد بزرگ یاد می‌کنند و وی را می‌ستایند.

آری! در جای‌جای این سرزمین که قدم می‌گذاریم با صحنه‌های زیبای عشق و محبت به امام موسی صدر روبه‌رو می‌شویم که از تلاش‌ها، بردباری‌ها، مشقت‌ها و مجاهدت‌های این انسان وارسته و بنده صالح خدا حکایت دارند؛ حکایتی ناتمام اما جاودانه. هیچ‌کس برای وی مرزی قائل نبود و اساساً مرزی میان وی و دیگران نبود؛ نه مذهب، نه جغرافیا، نه زبان و نه نژاد. امام موسی صدر، قطعه‌ای از تاریخ تشیع، تسنن، مسیحیت و دیگر طوایف هفده‌گانه لبنان است. وی جزئی از تاریخ معاصر این کشور تأثیرگذار در مشرق‌زمین است.

بدون امام موسی صدر، تاریخ لبنان ابتر است و این حقیقت، واقعیتی است انکارناپذیر؛ و می‌ماند این نکته که بررسی مراتب دانشی و معرفتی این عالم کم مانند و به ویژه پیشگامی و نوآوری‌های وی در حوزه علوم انسانی اسلامی که خود مجال موسع و مستقل دیگری می‌طلبد.

یادش گرامی و آزادی‌اش نزدیک باد…

* رایزن فرهنگی ایران در لبنان
* منتشر شده در خبرگزاری ایمنا