در آبان ماه سال ۱۳۶۳ واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در حالی پا به عرصه حضور گذاشت که به گفته محققان حوزه زلزله شناسی کل این مجتمع آموزشی بر روی گسل “شمال تهران” ساخته شده است.
واحد علوم و تحقیقات ابتدا در ســاختمان کوچکی در تهران با جذب ۲۵۰ دانشجو آغاز به کار کرد و اکنون در فضای آموزشی بیش از ۲۵۰ هزار مترمربع و در اراضی حدود ۳۵۰ هکتار، با بیش از ۱۰۰۰ استاد نیمه‌وقت و تمام‌وقت و صدها استاد مدعو، پذیرای بیش از ۴۲ هزار دانشجو است که قرار است در پایان برنامه پنج ساله این دانشگاه به تعداد ۵۰ هزار نفر ارتقا یابد. در حال حاضر واحد علوم و تحقیقات، در ۵۹۴ رشــته شامل ۲۲۴ رشته دکتری، ۳۴۲ رشته کارشناسی ارشد، ۲۷ رشته کارشناسی و یک رشته دکتری حرفه‌ای، در قالب ۲۰ دانشکده، دانشــجو می‌پذیرد.
این مجتمع آموزشی در حالی در دامنه ارتفاعات تهران در حال توسعه و پیشروی به سمت آسمان است که مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اعلام کرد: منطقه‌ای که واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در آن بنا شده مناسب مجتمع بزرگ آموزشی نیست و اگر چه این دانشگاه قبل از ابلاغ قانون ممنوعیت ساخت و ساز در حریم گسل‌ها ساخته شده است ولی حداقل مسوولان آن باید تمهیداتی برای کاهش مخاطرات طبیعی و انسان ساز بیندیشند.
گسل شمال تهران میزبان دانشگاهی به وسعت ۳۵۰ هکتار
ساخت بنای آموزشی در حریم گسل، ممنوع
دکتر علی بیت‌اللهی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ما حریم گسل‌ها را برای چند کلانشهر چون تهران، تبریز و کرمان مصوب و ابلاغ کرده‌ایم، به این معنا که این مصوبات در قالب قانون لازم الاجرا است.
وی اضافه کرد: بر اساس این قانون ساخت مدارس و مراکز آموزشی در حریم این گسل‌ها ممنوع اعلام شده است.
بیت‌اللهی با تاکید بر اینکه واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد قبل از ابلاغ این مصوبه ساخته شده است، خاطر نشان کرد: ولی اطمینان داشته باشید که کل این دانشگاه بر روی خط گسل شمال تهران قرار دارد و هر قدر هم ساختمان‌هایی که بر روی حریم گسل هستند مستحکم ساخته شود، در مقابل گسیختگی زمین که ۱۰ کیلومتر لایه‌های خاک را می‌شکند و جا به جا می‌کند، پی ساختمان تاب تحمل ندارد.
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه به همین دلیل ساخت ساختمان‌های مهم در حریم گسل‌ها ممنوع اعلام شده است، یادآور شد: ساختمان واحد علوم تحقیقات به دلیل آنکه بر روی خط گسل پیش از ابلاغ این قانون ساخته شده است، نیاز به بازنگری اساسی از نظر مدیریت ریسک و مدیریت بحران دارد.
وی با انتقاد نسبت به ساخت مرکز آموزشی بر روی ارتفاعات نامناسب و بر روی گسل، اظهار کرد: من بارها شاهد تصادفات و از کنترل خارج شدن خودروها در سراشیبی‌های تند خیابان منتهی به درب غربی بلوک دانشگاه علوم و تحقیقات بودم و علت وقوع چنین حوادثی در درجه اول مکان یابی غلط این ساختمان‌ها است.
بیت‌اللهی اضافه کرد: دلیل دیگری که برای شخص من قبول کردن آن سخت است، بر فرض قبول کنیم که به هر دلیلی این ساختمان بر روی گسل ساخته شده است، حداقل آن این است که تمهیداتی اندیشیده شود تا آسیب‌ها و تصادفات و خسارات اعم از زلزله یا غیر زلزله، بحران‌های طبیعی یا انسان ساخت به حداقل برسد.
وی ادامه داد: در بدترین جای ممکن در تهران در پای ارتفاعاتی که امکان ساخت و ساز وجود ندارد ساختمان پر تراکم دانش‌آموزی، دانشجویی و آموزشی ساخته شده به گونه‌ای که در داخل کلاس‌های آموزشی انبوهی از دانشجویان و محققان و اساتید حضور دارند در حالی که مکان درستی برای توسعه چنین فضاهایی نیست.
عضو هیات علمی مرکز راه، مسکن و شهرسازی خطاب به مسوولان واحد علوم و تحقیقات دانشگاه تاکید کرد: قویا توصیه می‌کنم که اقدامات لازم برای کاهش ریسک را مد نظر قرار دهند چرا که منطقه‌ای که ساختمان دانشگاه بر آن نهاده شده است، منطقه حادثه خیزی است.
به گفته این محقق حوزه زلزله در صورت وقوع زلزله، دسترسی به این منطقه بسیار دشوار است ضمن آنکه مورفولوژی و توپوگرافی (ناهمواری) منطقه، این ناحیه را مستعد آسیب دیدگی بالا کرده است.
بیت‌اللهی با اشاره به تمهیدات لازم برای این منطقه خاطر نشان کرد: از جمله تمهیداتی که می‌توان برای کاهش خسارات ناشی از مخاطرات انسان ساز مانند حادثه‌ای که روز گذشته منجر به فوت عزیزان ما شد، اندیشید این است باید چنین حوادثی را مدیریت کرد ضمن آنکه باید وسایل نقلیه مورد استفاده در این مجتمع آموزشی مورد بازبینی قرار گیرند.
وی همچنین اضافه کرد: علاوه بر آن در خصوص بحران‌هایی مانند زلزله نیز باید بررسی شود که ساختمان‌های ساخته شده در این واحد دانشگاهی چه میزان مقاومت دارند و نحوه خروج پرسنل و دانشجویان دانشگاه از درهای خروجی چگونه است و باید توجه شود که الزامات مدیریت ریسک در این ساختمان‌ها رعایت شود.
بیت‌اللهی ابراز امیدواری کرد که با چنین حادثه تلخی که منجر به فوت دانشجویان شده تلاش شود که وسایل نقلیه مورد استفاده در این منطقه مورد توجه ویژه قرار گیرد؛ چراکه در این منطقه چندین بار شاهد تصادفات شدید بوده‌ایم.
۶۰۶۰
