زهره ترسایی: اصلاح طلبان در حالی انتخابات اسفندماه را پیش روی خود دارند که هنوز راهبرد اصلی آنها در هاله ای از ابهام است، با این حال سه راهبرد “مشارکت مشروط”، “مشارکت بی قید وشرط” و “ائتلاف انتخاباتی” را شاید بتوان گزینه‌های روی میز اصلاح طلبان دانست.
شواهد گویای آن است که اگرچه نگاه انتخاباتی اصلاح طلبان سنخیتی با تحریم انتخابات ندارد و به قول مهرعلیزاده ایده ای بر روی هواست، اما معطوف به “حضور بی قید و شرط” در انتخابات هم نیست، چه آنکه معتقدند در نتیجه همین حضور بی قید و شرط بود که امروز اصلاح طلبان به دلیل عملکرد لیست امید در مرکز انتقادات قرار گرفته و در تلاشند تا برای پرهیز از اشتباهات گذشته راهبردی دیگر را در دستور کار قرار دهند.
اصلاح طلبان در چه شرایطی از خیر انتخابات می گذرند؟
مشارکت مشروط که حتی اعتراض شورای نگهبان و جریان رقیب را هم بلند کرده ایده ای بود که از سوی سعید حجاریان مطرح شد و موافقان و مخالفانش را به سرعت به صف کرد. قید و شرطی که سعید حجاریان تئوریسین اصلاحات در توضیح آن می گوید: “یکی از ابعاد مشارکت مشروط این است که منتظر بمانیم و ببینیم هسته اصولگرایان بنا دارند چگونه انتخاباتی را برگزار کنند، وجه دیگر حضور مشروط، اشتراط با نفس است؛ یعنی باید میان خودمان بر سر کیفیت زمین بازی انتخابات توافق کنیم، این دو شرط پهلو به پهلوی هم هستند. البته شرط‌های دیگری هم وجود دارد که لازمه طرح و تحقق آن، تهیه منشور اصلاح طلبی است.”
اگرچه حجاریان بر حضور بی قید و شرط تاکید دارد اما در نهایت بر این باور است که اگر در نتیجه عملکرد شورای نگهبان و رد صلاحیت گسترده نامزدهای اصلاح طلبان راه گریزی برای آنان باقی نماند شاید “عبور مقطعی از انتخابات” رویکرد مناسبی باشد. او البته تاکید دارد که “نیاز به ترویج این رویکرد نیست؛ اگر شرایط فراهم نشد، با ذکر دلایلی از خیر انتخابات می‌گذریم همین.”
“ائتلاف” عقلانی ترین راهبرد اصلاح طلبان در کوتاه مدت
در حالیکه حجاریان “عبور مقطعی از انتخابات” را به عنوان آخرین تیر موجود در کمان اصلاح طلبان می داند اما گروهی از اصلاح‌طلبان ایده “ائتلاف” را عقلانی ترین راهبرد در کوتاه مدت دانسته و تاکید دارند که باید از فرصت انتخابات استفاده کرد، ایده ای که در سه انتخابات اخیر نتیجه ای به نفع اصلاح طلبان داشته است. موضوعی که بهزاد نبوی هم بر آن صحه گذاشته و آن را راه نجات اصلاح طلبان از تنگناهای کنونی می داند.
او با بیان اینکه اصلاح طلبان در مقابل دو گزینه “راه‌یابی تندروها به مجلس” و “ائتلاف با اصولگرایان معتدل” برای حفظ منافع و امنیت ملی باید دست به انتخاب گزینه دوم بزنند می افزاید: اصلاح طلبان باید همان راه‌کاری که برای مجلس دهم در پیش گرفتند را دنبال کنند، حتی اگر ائتلاف هم نمی‌کنند، لیست مشترک داشته باشند و از افراد هر لیست وارد لیست دیگر کنند و برعکس.
با اینکه پیشنهاد ائتلاف که از سوی گروهی به عنوان آلترناتیوی مناسب در مقابل “مشارکت مشروط” یا “عبور مقطعی از انتخابات” مطرح می شود اما عده ای بر این نظرند که طبق آخرین اظهارنظر رئیس دولت اصلاحات رویکرد ائتلافی در دستور کار اصلاح طلبان در انتخابات آینده مجلس نیست. علی صوفی می گوید: از حرف‌های آقای خاتمی در پیش گرفتن سیاست ائتلاف برنمی‌آید، ایشان نظرشان به کاندیداهای خالص اصلاح طلب است یعنی شرط این است که نامزدهای اصلاح طلب به اندازه‌ای باشند که بتوانیم لیست ارائه دهیم. آقای خاتمی وقتی می‌گویند باید کاندیداهای اصلی مان تایید بشوند یعنی اگر در تهران ۳۰ نامزد داریم و هر ۳۰ نفر رد شوند ما در تهران لیست دیگری نمی دهیم.
محمود میرلوحی عضو شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان هم با بیان اینکه اصلاح طلبان تجربه خوبی از ائتلاف ندارند می گوید: واقعیت امر این است در زمینه ائتلاف ما از اصولگرایانی که با نردبان اصلاحات به مجلس رفتند گله‌مند هستیم، شما می بینید همین افراد برخی کمیسیون ها را به جبهه پایداری دادند که نشانه های خوبی نیست.
محمدرضا عارف نیز همچنان از مخالفان سرسخت ایده ائتلاف انتخاباتی است و معتقد است«در انتخابات مجلس دهم به دلیل بسته شدن لیست ائتلافی هزینه زیادی پرداختیم، اقلیت موثر بسیار ارزشمندتر از اکثریت غیر همراه است.»
اما علی مطهری که خود با لیست ائتلافی امیدی ها در انتخابات مجلس دهم راهی بهارستان شد همچنان به اصلاح طلبان توصیه می کند که این ائتلاف را در انتخابات پیش رو نیز ادامه دهند«عدم ائتلاف اصلاح‌طلبان با اعتدالیون در انتخابات سیاستی اشتباه است،این سیاست در انتخابات هیئت رئیسه مجلس هم نتیجه خوبی نداشت.»
شورای نگهبان آب پاکی را روی دست اصلاح طلبان ریخت؟
با همه این تفاسیر اصلاح طلبان تصمیم نهایی خود را موکول به رفتار شورای نگهبان در انتخابات کرده اند، رفتاری که البته شواهد گویای آن است که چندان تامین کننده منافع اصلاح طلبان نیست، به ویژه آنجا که سخنگوی شورای نگهبان در واکنش به اظهار نظر بهزاد نبوی که گفته بود شورای نگهبان باید برای اصلاح طلبان فرش قرمز پهن کند در نشست خبری خود با رسانه ها گفت: اقدامات شورای نگهبان بر مبنای قانون است،نه از حضور کسی هم جلوگیری می کند، نه تائید کسی را تضمین می‌کنیم و نه برای کسی فرش قرمز پهن می‌کنیم بلکه بر اساس قانون تصمیم می‌گیرد.
اظهارنظری که پالس مثبتی برای اصلاح طلبان نبود. محمود میرلوحی این اعلام نظر کدخدایی را به ریختن آب پاکی روی دست اصلاح طلبان تعبیر کرد و گفت: اینکه سخنگوی شورای نگهبان گفتند ما منتظر کسی نیستیم خیلی غیرمنتظره بود.
در چنین شرایطی که اصلاح طلبان در بیم و امید رد صلاحیت‌های گسترده یا باز شدن فضا به نفع جناح خود به سر می برند اما خبرها حکایت از مذاکراتی با شورای نگهبان دارد که وزیر کشور بانی آن شده است، مذاکراتی که گفته می شود بوی بهبود اوضاع به نفع اصلاح طلبان از آن به مشام می رسد، حال باید منتظر ماند و دید شورای نگهبان چه رویکری را در پیش خواهد کرد، رویکری که به طور قطع تاثیری مستقیم بر رفتار سیاسی اصلاح طلبان خواهد داشت.
۲۷۲۱۹
