بهناز شیربانی در شرق نوشت :

تصمیمات جدید سازمان سینمایی واکنش های بسیاری میان اهالی سینما داشته است. کوچک سازی یکی از اهداف سازمان سینمایی است که بر اساس آن پنج مجموعه از ۹ مجموعه سازمان سینمایی ادغام خواهند شد. ادغام یا هیئت امنایی شدن انجمن سینمای جوانان ایران از جمله تصمیمات سازمان سینمایی است که دست کم فیلم سازان مطرح سینمای کشور که نخستین گام هایشان را در انجمن برداشته اند و سال هاست که جریان فیلم سازی شان از انجمن جدا شده است و دیگرانی که هنوز هم رابطه محکمی با انجمن سینمای جوانان دارند، با نگارش یادداشت و اظهارنظرهایی نسبت به این اقدام واکنش های متفاوتی به این طرح نشان داده اند. سینماگران فیلم کوتاه با تشکیل پویش «نه به تغییر ساختار انجمن سینمای جوانان» اعتراضشان را نسبت به اقدام سازمان سینمایی رسانه ای کرده اند. در این پویش، بیانیه ای تنظیم شده است که طرح ادغام و هیئت امنایی شدن انجمن سینمای جوانان ایران را کاری بدون نیازسنجی و مشورت گرفتن از ستادهای انجمن دانسته و خواستار ادامه فعالیت انجمن سینمای جوانان ایران به شیوه قبلی شده اند. شهرام مکری از آن دست کارگردانانی است که آغاز تجربه های کارگردانی اش را در انجمن سینمای جوان پشت سر گذاشت. مکری نظراتش را درباره تصمیم سازمان سینمایی مبنی بر ادغام و هیئت امنایی شدن انجمن سینمای جوان با ما در میان گذاشت که شما را به خواندن آن دعوت می کنیم.
چندروزی است که بسیاری از اهالی فیلم کوتاه در پویش «نه به تغییر ساختار انجمن سینمای جوان» به تصمیم تازه سازمان سینمایی مبنی بر هیئت امنایی اداره شدن انجمن و تغییراتی که در پی آن ایجاد خواهد شد معترض هستند. نگاه شما به این شرایط و البته تصمیم جدید سازمان سینمایی چیست؟
سال ها پیش در دهه ۸۰ و در دوره ای که آقای عسگرپور در خانه سینما حضور داشتند، ایده ای در ساختار سینمایی کشور مطرح شد به نام سپهر سینمایی کشور. در آن سال ها آقای عسگرپور طرح جامعی را بر اساس کارهای تحقیقاتی خودشان در خانه سینما و با همراهی بنیاد سینمایی فارابی و معاونت سینمایی وقت انجام دادند که قرار بود به صنوف مختلف ارائه شود. این طرح جامع شامل فیلم کوتاه هم می شد. ایده کلی این بود که ساختار سینمایی کشور، ساختار یکپارچه ای شود و درواقع ارگان های مختلف تصمیم گیرنده برای هنر وجود نداشته باشد و همه زیر یک چتر واحد قرار بگیرند. آقای عسگر پور اشاراتی به انجمن سینمای جوان هم داشتند مبنی بر اینکه چطور انجمن سینمای جوان دستمزد کارکنانش در دفاتر سراسر کشور بیشتر از میزان مبلغی است که برای تولیدات هزینه می شود. درواقع این سازمان مثل باقی ادارات دولتی کشور آن قدر کارمند، بیمه و مسائل اجاره ساختمان با ارقام بالایی دارد که این ارقام باعث شده عملا چالاکی انجمن سینمای جوان گرفته شود.
درواقع موضوع کوچک سازی انجمن از آن زمان مطرح بود؟
در آن سال ها هدف از مطرح کردن این موضوع هدایت کردن انجمن به شیوه هیئت امنایی نبود، بلکه ایده این بود که یک دفتر مرکزی در تهران احتمالا زیر نظر دفتر معاونت سینمایی قرار بگیرد و اتفاقی که در دفاتر شهرستان ها شکل می گیرد کمی کوچک تر زیر نظر نهاد اصلی و مرکزی قرار بگیرد. ایده این بود که ساختار دولتی سینمای جوان، کوچک تر شود، نه اینکه ساختار برچیده و منحل شود. فکر می کنم این طرح بعد از گذشت آن سال ها به نتیجه نرسید و پیگیری نشد، اما بازتاب هایش در شکل ساختار سینمایی کشور باقی ماند. از جمله کاری که اخیرا بعد از آمدن آقای انتظامی کمی شدت گرفته و در دوره آقای حیدریان زمزمه های آن به گوش می رسید و در حال حاضر به نظر می رسد کمی جدی تر شده است. به این صورت که چطور می شود سازمان سینمایی یا ساختار سینمایی کشور را چالاک تر یا سبک تر کرد؟ و احتمالا خصوصی تر اداره کرد. طبق این طرح، طوری که دوستان می گویند، قرار است دفاتری که در شهرستان ها وجود دارند و درحال حاضر زیر نظر انجمن سینمایی اداره می شوند، برداشته و به شکل هیئت امنایی اداره شوند. به این معنی که از پتانسیل دفاتر شهرستان ها برای شیوه های مختلف آموزش و درآمدزایی استفاده شود؛ مثل درگیرشدن شهرداری ها یا استانداری های شهرستان ها و بعد هیئت امنایی تشکیل شود که بتواند از طریق استخدام استادان یا مثلا گرفتن شهریه دانشجویان، بتواند دخل وخرجش را تامین کند و روی پای خودش بایستد. درواقع یک جور خصوصی یا شبه دولتی شود.
پس نگرانی حال حاضر اهالی فیلم کوتاه از تصمیم تازه سازمان سینمایی قابل درک است.
چیزی که در حال حاضر بچه های فیلم کوتاه را نگران می کند، این مدل شبه خصوصی شدن است؛ به چند دلیل مختلف. اول اینکه به نظر می رسد خصوصی سازی که البته امر خوب و درست و رو به جلویی است، در ساختار اقتصادی یک کشور مثل دیگر کشورها، اول باید از صنایع بزرگ آغاز شود؛ یعنی به نظر می رسد که مثلا در ایران که اقتصادی نفتی دارد، در قدم اول باید صنعت نفت خصوصی شود و بعد مخابرات و صنعت هواپیمایی و… در روند خصوصی سازی عرصه تولیدات فرهنگی آخرین قدم است. در حالی که به نظر می رسد در ایران ایده خصوصی شدن انگار برعکس عمل می کند. به این شکل که بی دردسرترین ارگان ها قرار است اول خصوصی شوند. نکته دوم که دوستان فیلم کوتاه با آن مخالف هستند، به عملکرد سازمان های شبه خصوصی دیگری است که در این سال ها به وجود آمدند. درواقع سازمان های شبه خصوصی به سازمان های بی شکلی تبدیل شده اند که معلوم نیست اقتصادشان چیست و منابع مالی شان کجا است یا سود و زیانشان چطور اتفاق می افتد؟ اگر انجمن سینمای جوان تبدیل به یک ارگان شبه خصوصی شود، این یک ترس و واهمه در بچه ها به وجود می آورد که آن زمان نمی دانند قرار هست با چه چیزی مواجه شوند یا با چه چیزی موافق باشند؟ چرا که روند شبه خصوصی شدن برخی ارگان ها در این سال ها نشان داده است که در واقع مهم ترین ویژگی آنها بی شکل بودن آنهاست و نداشتن فرم به مفهوم این است که نمی توان در آنها چیزی را دید و پیدا کرد و نکته سوم این است که انجمن سینمای جوان جزء معدود نهادهایی است که در این سال ها کارنامه و عملکردش مشخص است و می توان کارنامه آن را مثبت ارزیابی کرد. به دلیل کوششی که در آموزش فیلم سازان در نقاط مختلف کشور انجام شده یا فیلم سازانی که حداقل قدم های اولشان را در انجمن سینمای جوان شهرهای خودشان برداشتند و بعد کارنامه مدیران و مسئولان دفاتر حداقل جزء سرراست ترین و مشخص ترین مدل کارنامه هاست. منظورم این نیست که به لحاظ کیفیت غیر قابل نقد است؛ بلکه مقصودم این است که در برخی حوزه ها مثلا فستیوالی که برگزار می کند، در حال حاضر یکی از استانداردترین فستیوال هایی است که در این سال ها در کشور برگزار می شود. فقط کافی است با جشنواره فیلم فجر قیاس کنیم. در همین مقایسه ساده متوجه می شویم جشنواره سینمای جوان جزء استانداردترین جشنواره ها است و به همین دلیل متوجه نمی شوم وقتی یک کارنامه روشن و یک عملکرد قابل دفاع وجود دارد، چرا باید چنین نهادی تغییر مسیر و ساختار بدهد؟ و نکته آخر این است که ممکن است هیئت امنایی شدن یا شبه خصوصی شدن در جایی مثل تهران به دلیل شیوه رقابتی که بین انجمن سینمای جوان و سایر مدارس فیلم و آموزشگاه ها وجود دارد، این شیوه رقابت توجیه پذیر باشد؛ اما در شهرستان ها واقعا چنین رقابتی وجود ندارد، در نتیجه این شیوه خصوصی سازی تبدیل به وجود یک مدلی از رانت در شهرستان ها می شود و این زنگ خطری است برای بچه هایی که نگران این ماجرا هستند یا خودشان پرورش یافته انجمن سینمای جوان در شهرهای مختلف هستند. این شکلی که در حال حاضر وجود دارد، با توجه به تمام ایرادات و اشکال هایی که در آن وجود دارد، به نظر من مطمئن ترین شکل است. مگر اینکه برنامه ای دقیق و مشخص با مشارکت بچه های فیلم کوتاه تدوین شود و بگویند در ازای برنامه فعلی تنها برنامه جایگزین این است. با به هم زدن برنامه فعلی بدون داشتن برنامه جایگزین و فقط استفاده کردن از کلمه مبهم هیئت امنایی درواقع هیچ قدم مثبتی برداشته نمی شود.
نکته پایانی درباره اتفاقات انجمن سینمای جوان باقی مانده است؟
با توجه به همه نکاتی که گفتم، در جلسات انجمن سینمای جوان جزء منتقدان روش های فعلی انجمن هستم؛ اما برای من به این معنی نیست که راهکاری که سازمان سینمایی ارائه داده است، راهکار درستی است. نکته دوم اینکه رابطه من بیش از ۱۵ سال است که با انجمن سینمای جوان قطع شده، به این مفهوم که هیچ فیلمی با مشارکت انجمن نساختم؛ چرا که اصلا مسیر فیلم سازی من تغییر کرده و هیچ سمتی در انجمن سینمای جوان ندارم. فقط فکر می کنم باید راه درستی را برای مسیر فیلم سازان کوتاه کشورمان انتخاب کنیم.

□

روزنامه شرق،