هر ساله قبل از سفرهای نوروزی یک کلیپ به تعدادی از دوستان و آشنایان و شاگردان قدیم و جدید تهیه می کنم و فقط جهت یادآوری مجدد نکات اصلی در تصادف جاده ای را برای این عزیزانم ارسال و یادآوری می کنم و امیدوارم آنها نیز به نوبه خود به هم وطنان دیگر ارسال نمایند !
نمی دانم چطور بنویسم رسم نیست در کشور به پلیس و بخصوص در این مورد به پلیس راه و یا به قوه قضاییه ایراد گرفت و دلیل آنهم خیلی روشن است، دو دلیل اصلی وجود دارد: اولی خب خیلی مشخص است ! و دومی هم به هر حال شایسته است درست یا غلط اقتدار آنها همیشه برای سرویس دهی قوی محفوظ و پایدار بماند. ولیکن آیا این پیام تشویقی از سوی پلیس محترم قبل از سال درست بود ؟
« راننده گرامی در راستای سیاست های تشویقی پلیس راهور، اگر از ۲۶ اسفند سال جاری تا ۱۶ فروردین ۱۴۰۱در ترددهای نوروزی خود بدون تخلف و تصادف رانندگی کنید به صورت سیستمی در قرعه کشی ۶ خودرو ( تارا وشاهین ) و ۳۰ موتورسیکلت برقی شرکت داده خواهید شد. هدف ما سلامت شما و سرنشین خودروی شماست » !
مثل آن می ماند که بگویم اگر فعل حرام انجام ندادید جایزه میگیرید آنهم از طرف پلیس! در همین راستا آیا این مقدار کشته و اگر بگویم بدتر از آن این تعداد زخمی و مجروح که سالهای سال خود و خانواده ها و عزیزان خود را به مشکلات غیر قابل بیان دچار خواهند کرد راه حلی ندارد؟ همین ۱۴ روز نوروز ۷۵۰ فوتی، بیش از ۱۰،۰۰۰ تصادف و بیش از ۱۵،۰۰۰ نفر مصدوم !
در زلزله های سنگین جمله ای دارم که می گویم خوشا به حال آنانی که در شوک اولیه به رحمت خدا می روند و مابقی داستان پر از غم را نه می بینند و نه تجربه خواهند کرد ! جمله ای هشدار دهنده و انگیزشی که می بایستی قبل از رخداد سانحه کاری کرد تا صدمات به حداقل برسد، بعد از آن فقط می شود حرف زد.
دلایل تصادف جاده ای زیادند ولی بنده ۱۵ موردی که داده های فنی روی آنها زیاد است و قابل تحلیل ریاضی هستند را در خبری جداگانه برای لیست مخاطبانم قبل از شروع سال جدید به شرح ذیل فرستادم:
۱۵ عامل اساسی در تصادف رانندگی
۱- سرعت
۲- خواب آلودگی
۳- تلفن همراه و خواندن و ارسال پیام
۴- رانندگی در شب
۵- رانندگی در جاده های لغزنده
۶- رانندگی نامتعادل-مشروبات الکلی
۷- رانندگی نامتعادل-داروهای مسکن، مخدر
۸- رانندگی جوانان بی تجربه در جاده ها
۹- سبقت غیر مجاز
۱۰- انحراف به چپ
۱۱- سلامت خودرو: لاستیک ها، برف پاکن ها، سیستم گرمایش، چراغها، ترمزها
۱۲- خوردن و آشامیدن راننده هنگام رانندگی
۱۳- عدم کاهش سرعت در ورودی تونل ها
۱۴- عدم توجه به ورود حیوانات به جاده
۱۵- عدم کاهش سرعت در پیچ های تند جاده
اثر سرعت در تصادفات فوتی
۷۰،۰۰۰ تصادف جاده ای در امریکا بدلیل تلفن همراه
بدون شک باید قبول کرد جاده ها دارای نقاط کور و پر خطر هستند، آسفالت ها در برخی موارد بد و حفره های جاده ای وجود دارند، نظارت جاده ای به هر حال محدودیت دارد، و مسایلی از این دست که همگی از عوامل این تصادفات نیز می توانند بشمار آیند ولی اگر همین شرایط موجود که در این پاراگراف بیان شد را فرض کنیم، در روزهای عادی با سرعت های معقول از این نقاط کور عبور و مرور ایمن انجام می گیرد، از پستی و بلندی اسفالت ها گذر می شود، و موارد مشابه که اصلا منجر به تصادف و مرگ و میر نمی شود ! پس کم و بیش می شود به علت های اصلی تر در زیر زوم کرد:
۱- هیجان سفر بخصوص با تغییرات فصلی و حتما ترشحات آنزیم های خاص مغزی
۲- سرعت برای رسیدن به مقصد
۳- افزایش رانندگی افراد بی تجربه در جاده ها بدلیل فصل تعطیلات
۴- سلامت خودرو
۵- تلفن همراه و استفاده از آن حین رانندگی
بنده روان شناس یا جامعه شناس نیستم ولی وقتی از نگاه مدیریت بحران به عوامل فوق نگاه و فکر می کنم دلیل بالاتری از همه این عوامل را خیلی واضح می بینم که آن، عدم آموزش صحیح در امر رانندگی، رانندگی ایمن، خودروی سالم و یادآوری تبعات یک رانندگی بد قبل از سفر است، البته در کنار موارد ثانویه ای که در بالا ذکر شد.
در همین رابطه، بطور میانگین در سالهای اخیر هر ساله بین ۲۰ الی ۲۵ هزار نفر تلفات جاده ای در سال داریم که با فرض ۱۰ مصدوم به ازای یک فوتی (طبق آمار امسال ۲۰ نفر !!!) حداقل در سال ۲۰۰،۰۰۰ هزار نفر مصدوم و قطع عضوی و فلج و … که از آمار یک جنگ هم فراتر می رود ! یعنی هر سال ما یک جنگ داخلی داریم ! این اسباب خجالت همه ما باید باشد از بالا تا پایین از چپ تا راست و دور تا دور، آه و اندوه ! آیا اگر سال آینده را فقط به اصلاح این امر تخصیص دهیم برنده نخواهیم بود ؟
اما چه کنیم، همین اقدامی که پلیس در پیش گرفته یعنی تحت فشار قرار دادن خودرو سازان برای تولید کیفی خودرو، دوم پیدا کردن سازوکاری برای آموزش درست رانندگی بصورت مستمر از صدا و سیما، قوانینی مثل هر ۳ ساعت رانندگی، یک استراحت اجباری ۳۰ دقیقه ای برای هر خودرو ( مثل این ایده ؟) ، استفاده از شبرنگ های بیشتر در جاده ها برای رانندگان شب، و مواردی که مسلما پلیس راه و وزارت راه و شهرسازی با هم فکری هم و استفاده از تجارب بین المللی باید به جمع بندی برسند که امیدوارم در راس همه آنها “ آموزش دایمی رانندگان” قرار داشته باشد.
* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران، بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران و موسس انجمن زبدگان شهر در کشور
