به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، این روزها سفرنامه نویسی یکی از مهجورترین گونه‌های ادبی در کشور است که اگر مورد توجه نویسندگان و ناشران قرار نگیرد بعید نیست که این گونه پربار ادبیات ایران زمین به دست فراموشی سپرده شود.
در این شرایط اما هستند فعالان حوزه کتاب و ادبیاتی که سعی در حیات دوباره بخشیدن به این گونه‌ها دارند و نشر اطراف نمونه‌ای از همین دست است که می‌کوشد تا با ثبت تجربه‌های زیسته، گزارش‌های سفر و روایت‌های چندفرهنگی از رهگذر تبادل روایت‌ها و قصه‌ها، تعامل مخاطبان با جهان اطراف را آسان‌تر و مؤثرتر کند.
تازه‌ترین نمونه فعالیت این انتشارات در حوزه سفرنامه‌نویسی، کتابی است با عنوان «چادر کردیم رفتیم تماشا» به روایت عالیه خانم شیرازی که به تازگی با ویرایش زهره ترابی منتشر و روانه بازار کتاب شده است. این اثر نخستین جلد از مجموعه سفرنامه‌های قدیمی زنان نشر اطراف به شمار می‌آید و روایت سفر حج یک بانوی کرمانی در حدود صد و چند سال پیش است.
سفرنامه عالیه خانم شیرازی نمونه‌ای از سفرنامه‌های حج قاجاری است که توسط مردان و زنان در روزگار قدیم نگاشته شده است، این گونه آثار در کنار روایت سفری پربار، دربردارنده داده‌هایی تازه و بکر از جغرافیای ایران، عراق، شام و سایر کشورهایی که در مسیر سفر حج قرار داشتند، است و سفرنامه مورد بحث یکی از ناب‌ترین نمونه‌های این حوزه به شمار می‌آید.
این سفرنامه که هم زمان با حکومت ناصرالدین شاه نگاشته شده است در بردارنده دو بخش است، در بخش اول خواننده از شروع سفرش از کرمان و مسیر سختی که برای رسیدن به معبود طی کرده نوشته است و بخش دوم نیز حکایت پایان سفر حج و رسیدن به تهران است که نگارش متفاوتی نیز دارد. در ابتدا قرار بود آقا ولی خان که همسفر عالیه خانم بود این سفرنامه را بنویسد و به همین دلیل نسخه خطی نیز با دستخطی از او شروع می شود.
نکته جالب توجه این سفرنامه مربوط به دوران حضور نگارنده در دربار ناصرالدین شاه قاجار است، او که به دلیل سکونت در کرمان مراوده زیادی با آشنایان و نزدیکان شاه قاجار نداشته است، به روایت متفاوتی از شیوه حکومت آن زمان در قالب روزنگاری‌هایش می‌پردازد و این مسئله را می‌توان وجه تمایز این سفرنامه با آنچه از دوران حکومت ناصرالدین شاه در گذشته خوانده‌ایم دانست زیرا که پیش‌تر این روزنگاری‌ها توسط نزدیکان دربار نوشته شده بود.
در بخشی از مقدمه کتاب درباره عالیه خانم آمده است: «یادداشت های عالیه خانم از او تصویر زنی شجاع، مستقل و جسور را ساخته که بدون همراهی شوهر و فرزندان عازم سفری سخت و طولانی شده، برای به دست آوردن آنچه می خواسته با گاهی با مردان جنگیده، گاهی وارد مذاکره شده و گاهی نیز راهش را جدا کرده است. عالیه خانم شیرازی با بزرگان و افراد سرشناسی آشنایی داشته و در سفرش با آن‌ها دیدار کرده است. در سامرا به خانه میرزای شیرازی می رود و در تهران مهمان ناصرالدین شاه می شود.»
نسخه خطی این سفرنامه نیز در دانشگاه تهران و در مجموعه امام جمعه کرمان نگه‌داری می‌شود و منبع مورد استفاده برای انتشار این کتاب روزنامه سفر حج، عتبات عالیات و دربار ناصری به کوشش رسول جعفریان است.
کتاب «چادر کردیم رفتیم تماشا» در ۲۴۸ صفحه و به قیمت ۲۸ هزار تومان در بازار کتاب ایران در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
۲۴۱۲۴۳
منبع
