خدایا به نگهبانی ات مرا نگهبانی کن و به نگهداری ات مرا نگهدار، و به پاسداری ات از من پاسداری فرما ( بخشی از دعای ابوحمزه )

پرونده خبرآنلاین در روز سیزدهم ماه مبارک رمضان را با دو روایت رمضانی از بیان امام موسی صدر و آیت الله مجتبی تهرانی سپری می کنیم.

  آنچه جاودان می ماند/ تفسیرهای ماه رمضان امام موسی صدر

وَالسَّمَاء رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ ﴿۷﴾ أَلَّا تَطْغَوْا فِی الْمِیزَانِ ﴿۸﴾ (الرحمن) و آسمان را برافراشت و ترازو را گذاشت (۷) تا مبادا از اندازه درگذرید (۸)

بدون شک التزام به اصولی مانند ایمان به خدا و ایمان به پیامبر، اصولی است که رعایت آنها و تمسک به آنها در اسلام از ما خواسته شده است. بسیاری از مومنان چنین می پندارند که ایمان به خدا و نماز و ایمان به پیامبر فقط یک رسم و مالیاتی است که به خداوند می دهیم. اما واقعیت این است که ایمان و آنچه پیرامون ایمان وجود دارد، انسان را و سلوک و حرکت های او را تغییر می دهد.

برای مثال « وَالسَّمَاء رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ»، هنگامی که در این آیه می خوانیم که آسمان و زمین منظم و دقیق هستند، باید درک کنیم که کار غیرمنظم با این جهان سنخیت ندارد. کار غیر منظم یک اتفاق یا یک پدیده است و کاری جاودان نیست و شیء غیر منظم از جنس جهان نیست.

برای مثال آب و هوای استوایی یا قطبی و سرد هر کدام پوشش گیاهی مخصوص خود را دارد و نمی توان هر چیزی را در هر جایی کشت کرد مگر اینکه فضای گلخانه ای ایجاد کرد. وضعیت جوی جهان، بی نظمی را برنمی تابد.

در این هستی که خداوند به پادارنده حق و عدالت است و جهان را در شش روز آفریده است و آسمان و زمین را بر پایه عدالت و حقیقت قرار داده، آنچه نظم ندارد بر باطل تکیه دارد و آنچه بر ظلم و بی نظمی و هرج و مرج، تقلب و نیرنگ و امثال این امور تکیه داشته باشد، باقی نمی ماند! ممکن است یک یا دو سال یا بیست سال دوام بیاورد، اما در نهایت ساقط می شود.

در این جهان هر چیزی که می خواهد باقی بماند باید بر صورت خدا و مثل او باشد. طبیعی است که خداوند شکلی ندارد و مراد صفات خداوند است. ممکن است کسی با نیرنگ بازی جلو بیفتد، ممکن است کسی که بی نظم است جلو بیفتد، اما تا کی؟ «کُلُّ مَن علیها فانٍ وَ یَبقی وَجهُ رَبِّک»

بنابراین کسی که جاودانگی را می خواهد، کسی که می خواهد عملش از جنس این جهان باشد، کسی که می خواهد در این جهان پیروز باشد، شایسته است که از آغاز راه امری را انتخاب کند که با این هستی هماهنگ باشد.

بنابراین در کارهایتان منظم باشید، طبق ترازو و میزان. انسان اگر در راه هدایت احساس غربت کرد نباید بترسد، زیرا همه هستی با او همراه است. این جهان بینی و اعتقاد طریقه ای برای عمل و انتخاب پیش روی ما قرار می دهد.

  وعده جاودانه اجابت دعا/ درس های ماه رمضان آیت الله آقا مجتبی تهرانی

خطبه نبوی درباره ماه اجابت دعا

در روایتی از علی (ع) آمده است که: «وقتی ماه رمضان وارد شد، پیغمبر اکرم(ص) ایستاد و خطبه خواند. اوّل حمد و ثنای الهی را به جا آورد و بعد فرمود: ای مردم، خداوند شرّ دشمنان شما را از جنّ و انس برگرداند؛ خداوند فرموده است: «ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُمْ»؛ خداوند به شما وعده اجابت داده است.»

از این روایت که در آن پیغمبر اکرم(ص) این آیه را استخدام می‏ کند، معلوم می ‏شود که «ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُم» یک کُبرایِ کلّی است. خدا خطاب به بندگانش می‏ گوید از من درخواست کنید و این را هم بدانید که من جواب گوی درخواست‏ های شما هستم. این یک مطلب کلّی است که در آن هیچ قید زمانی و مکانی یا غیر آن مطرح نیست. ولی پیغمبر اکرم(ص) این آیه را در این خطبه که مربوط به ماه مبارک رمضان است استخدام می‏ کند. یعنی حالا که ماه رمضان وارد شده است، شما دعا کنید؛ چون خداوند وعده اجابت فرموده است.

از این که حضرت به یک مصداق بارز برای اجابت دعا، در ربط با زمان اشاره کرده و می‏ فرمایند خداوند شرّ دشمنانتان از جنّ و انس را از شما برگرداند، بعد هم این آیه را استخدام می ‏کنند که «ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُم»، و بعد هم خبر می‏ دهند که خداوند وعده اجابت داده است، معلوم می ‏شود که اجابت دعا در این ماه نسبت به ماه ‏های دیگر قوی‏ تر است. از استخدام و طرح این آیه در این خطبه فهمیده می ‏شود که دعا در این ماه به هدف اجابت نزدیک‏تر است.

ماه صیام، ماه قرآن و ماه دعا

در سوره بقره، در آیاتی که برای تشریع «روزه» وارد شده است، می‏ فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ». خداوند خطاب به مؤمنین می‏ فرماید روزه بر شما مانند اُمّت‏ های گذشته واجب شده است، شاید که با تقوی شوید. با یک آیه فاصله می‏ فرماید: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی‏ وَ الْفُرْقانِ». یکی از خصوصیّات ماه رمضان را که ماه صیام است بیان می‏ک ند و آن عبارت است از اینکه در این ماه قرآن نازل شده است. بلافاصله در آیه بعد از آن می ‏فرماید: «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ‏». اگر بندگان من از تو درباره من سؤال کردند، من نزدیکم و جواب‏ گوی خواسته‏ های آنها هستم و اگر آنها دعا کرده و درخواست کنند، من جواب می‏ دهم.

ماه رمضان، ماهی است که خداوند با بنده‏ هایش صحبت کرده است، لذا سفارش کرده که بندگان در این ماه سخنان او را بازگو کنند. این همان «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ» است. ماه سخن گفتن است. ماهی است که پروردگار با بندگانش سخن گفته است. مطلب دوم اینکه ماه مبارک رمضان، ماهی است که بنده با ربّش صحبت و گفتگو می‏ کند، که به آن دعا می‏ گوییم. این هم همان آیه دوم است که «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ». این دو آیه پشت سر هم است و اشاره به همین مطلب دارد.

خصوصیت سخن گفتن با ربّ در این ماه

اوّل سخن ربّ است با عبدش؛ «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ» و دوم سخن گفتن عبد است با ربّش؛ «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ». خود این آیات همه در ذیل بحث ماه رمضان است و از همین تناسب معلوم می‏ شود که این ماه، ماه سخن گفتن عبد با ربّ است. دعا کردن و با خدا حرف زدن در این ماه، خصوصیت دارد. به چینش و توالی آیات نگاه کنید که چقدر زیبا پشت سر هم آمده ‏اند؛ «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ»، بلافاصله می‏ فرماید: «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ». آیه مربوط به همین ماه رمضان است که در ذیل آیات مربوط به ماه رمضان آمده و می ‏خواهد بگوید که این زمان و این ماه بر روی استجابت دعا اثرگذار است. لذا می‏ فرماید: «أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ ِ فَلْیَسْتَجیبُوا لِی‏ وَ لْیُؤْمِنُوا بِی».

ماه نزدیک‏ ترین حالات بندگان به ربّدر اینجا مطالبی در ربط با دعا هست که می ‏توان آنها را مطرح کرد. مثلاً اینکه در آیه شریفه دارد که خداوند در این ماه قریب و نزدیک است. یعنی این زمان در بین زمان‏ ها أقرب زمان‏ هایی است که عبد نسبت به رّب خود نزدیک می‏ شود. «فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ»؛ چه ‏بسا به این هم اِشعار داشته باشد که این ماه، ماهی است که بندگان در آن به خدایشان نزدیک ‏تر می‏ شوند. یعنی «قُرب إلی‏الله تعالای بندگان» بیشتر می ‏شود. این مطلب هم در تعبیر آیه شریفه نهفته است. «فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ». بحث این است که این زمان، روی اجابت دعا اثر دارد.

/6262