زنگ زدند و با حرارت و شوق، ماجرایِ بازدیدشان از برج خلیفه را تعریف می کردند. گفتم طراح سازه آقای بیل بِیکر از دوستان من است. یک نوبت دعوت کرد و از دفتر کارشان در شیکاگو بازدید کردم. هنوز برخی از قطعات کابل ها و فولاد پرمقاومت برج خلیفه را در کنار میز کارش نگه داشته است. مهندس محاسبِ بسیار جسوری است. یکی از دوستان گفت: عجب ثروتی در آنجا خرج شده است. عجب ثروتی!
گفتم حدس می زنید که هزینۀ احداث برج خلیفه چقدر بوده است؟
دوستان اعداد مختلفی را حدس زدند. مثلا ۱۰میلیارد دلار . یا هفت میلیارد دلار و… حدس زدند.
گفتم هزینه احداث برج خلیفه از فاز صفر طراحی تا پایان اجرا، یک و نیم میلیارد دلار بوده است. (۱/۵ ؛ بله، کمتر از دو میلیارد دلار)
تعجب کردند. که چرا اینقدر کم؟ گفتم نه، کم نیست. بلکه درکِ ما از دلار و “میلیارد دلار” غلط است.
در همان سال‌هایی که برج خلیفه در دبی افتتاح می‌شد، مثلا در سال دوم از دولت دوم احمدی نژاد(۱۳۹۰)، فروش نفتِ یکسال ایران بیش از ۱۱۸ میلیارد دلار بوده است. (کدام دولت سهم بیشتری از دلارهای نفتی داشته است؟)
مانند این است که بگوییم احمدی نژاد می توانست در یک سال (فقط در یک سال) ۷۸ برج خلیفه بسازد. ولی آن پول‌ها را چطور هزینه کرد؟
بنا به گزارش شانا (شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی)، طی سالهای ۱۳۸۴ تا پایان ۱۳۹۱، در دولت های نهم و دهم احمدی نژاد رقمی بالغ بر ۶۳۳ میلیارد دلار درآمد نفتی کشور بوده است. عددی باور نکردنی. (معادل 50 سال فروش نفت ایران در هشت سال خرج شد)
مانند این است که بگوییم احمدی نژاد می توانست «۴۲۲ برج خلیفه» بسازد. و یا اینکه ۴۲۲ مگا پروژۀ زیربنایی به زیربناهای کشور اضافه کند که هر «یک پروژه» از میانِ آن ۴۲۲ پروژه، معادل و در حد، «شان» و قد و قواره برج خلیفۀ دبی بود… ولی سرنوشت آن پول ها چه شد؟
(جالب است بدانیم که سرمایه ی “امروز” ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد آمریکا ۲۱۲ میلیارد دلار ذکر می شود ( اینجا ) و این عدد وقتی تلخ است که بدانیم ما در طی آن سال ها به اندازه حدودا ۳ برابرِ کلِ سرمایه ی ایلان ماسک، فروش نفت داشته ایم…برج خلیفه که چیزی نیست)
دوستان بهت زده نگاه می‌کردند. و من هم سکوت و نگاه.
▪️▪️▪️
بله، ما ایرانیان درک روشنی از یک میلیارد دلار نداشتیم. وگرنه در هشت سال اوجِ درآمدهای نفتی کشور، وضعیت مستحدثات زیربنایی، توسعه نیروگاه ها و همچنین میادین نفت و گاز کشور باید کلا «دگرگون» می شد. که نشد.
سال‌هایی و آن درآمدهایی که دیگر باید فقط در خواب ببینیم.
* پژوهشگر مهندسی سازه در مرکز مطالعات زلزله دانشگاه برکلی
