سینماسینما، محمدرضا مقدسیان

رضا میرکریمی در «قصر شیرین» روزهای درخشان فیلم‌سازی‌اش را که منجر به ساخت «خیلی ‌دور خیلی ‌نزدیک» و «یه حبه قند» شد، تکرار کرده و یک فیلم به ظاهر ساده ولی عمیقا پیچیده را ساخته است. اثری که هیچ جزئی از آن حتی ساده‌ترینشان قابل حذف از فیلم نیست. او باز هم سراغ روایت‌گری و پیشبرد داستان بر مبنای حرف‌ها و احساساتی که بیان نمی‌شود و تصمیماتی که گرفته می‌شود اما فریاد زده نمی‌شود رفته و دست به ساخت فیلمی مهم در سینمای ایران زده است. بنیان شکل‌گیری داستان در «قصر شیرین» حضور و هم‌زمان عدم حضور شخصیت مادر فیلم (شیرین) است. به بیان بهتر، هر چند که در ظاهر این‌طور به نظر می‌آید که این شخصیت‌های مقابل دوربین هستند که خط سیر داستان و سرنوشت شخصیت‌ها و قصه را رقم می‌زنند، باید گفت که این همه تحت تاثیر حضور روانی و احساسی شیرین قرار دارند. گویی شیرین رگ خواب شخصیت‌ها و ماجرا را در دست داشته و بی آن‌که دیده شود، قابل تماشاست و دیدنی. با این مدل از نگاه باید تاکید کرد که «قصر شیرین» یکی از خانواده محورترین و اخلاق مدارترین فیلم‌های سال سینمایی حاضر است، بی‌آن‌که رگه‌ای غلوشده و پس‌زننده از مفهوم خانواده و اخلاق در آن برای مخاطب آزاردهنده باشد.

اما یکی از نقاط ثقل «قصر شیرین» حضور متفاوت و قابل تامل حامد بهداد در این فیلم است. بهداد که سال‌ها شکلی از بازی برون‌گرایانه و حتی غلوشده را ارائه داده بود، در این فیلم یکی از معدود نقش‌آفرینی‌های کنترل‌شده و درونی‌اش را رقم زده است. در واقع بهداد شمایل بازی همیشگی‌اش را شکسته و به تغییر تن داده است. وقتی این تصمیم را در کنار بازی بهداد در فیلم «سد معبر» قرار می‌دهیم، یک نتیجه واضح رقم می‌خورد و آن این‌که بهداد درک کرده است که اگر بنا باشد سبک و سیاق سال‌ها تکرارشده بازی‌اش را هم‌چنان پی‌گیری کند، حتما با اقبال زیادی برای ادامه کار در اوج و همراهی مخاطبان حداکثری مواجه نخواهد داشت.

بهداد در «قصر شیرین» حجم اصلی حضور و توانش را به تلاش برای سکوت به‌اندازه، کنترل شیوه حرکات چشمان، مدل به‌قاعده واکنش نشان دادن و ندادن، بروز احساس داشتن و نداشتن و حرکت روی لبه باریک بروز کمینه تمام مولفه‌های بیرونی که در اختیار یک بازیگر برای بودن مقابل دوربین تلقی می‌شود، اختصاص داده است. در مقابل بخش عمده انرژی او در این فیلم صرف خلق یک اتمسفر و فضاسازی برای کمک گرفتن از ادراک مخاطب جهت فهم کردن دنیای ذهنی شخصیت شده است. شاید این همان ویژگی‌ای باشد که بعضا تحت عنوان بازی درونی از آن یاد می‌شود. ناگفته نماند اگر نبود حضور درخشان دو بازیگر خردسال فیلم و کارگردانی درست و هدایت صحیح آن‌ها، شاید کار برای حامد بهداد و اجرای این نقش چندان ساده نمی‌بود. به بیان دیگر، باید گفت که این ترکیب دو بازیگر خردسال، بهداد و شیرین که حضور غیرفیزیکی دارد، باعث شده اجرای گروه بازیگران به‌یادماندنی از آب درآید.

منبع: ماهنامه هنروتجربه