سینماسینما، امیرحسین بهبهانی

در سال ۱۳۷۸ من اولین فیلم مستندم را به اسم «از پست بلند ترجمه» ساختم؛ فیلم بیوگرافی از مرحوم کریم امامی.

در آن فیلم مرحوم کریم امامی در مورد مجموعه مقالاتش در کیهان انگلیسی صحبت می‌کند؛ مجموعه مقالاتی که در مورد هنر آن زمان می‌نوشته است. چند مورد از آن مقالات در مورد مکتب سقاخانه بود. بعدها با خواندن مطالب بیشتر در مورد مکتب سقاخانه به این فکر افتادم که در مورد این موضوع فیلمی بسازم. طرح اولیه نوشته شد. به امید تصویب طرح و تولید فیلم. طرح اولیه را به تلویزیون ارائه دادم که البته رد شد. به مرکز گسترش دادم که طبق معمول رد شد.

سه، چهار سالی گذشت تا بعد از مدت‌ها با دوستی که تازه بعد از سال‌ها به ایران برگشته بود، دیداری تازه کردم. و این شخص کسی نبود جز سیامک دل‌زنده. او نیز از بچه‌های کتاب‌فروشی زمینه بود که کریم و گلی امامی آن‌جا را می‌گرداندند. صحبت‌ها شد. به این نتیجه رسیدم که باید این فیلم را بسازم، آن هم با بودجه شخصی. پس کار را آغاز کردیم. با کمک آقای دل‌زنده تحقیقات به‌خوبی پیش رفت و عمق بیشتری گرفت. اما زمانی که خواستیم فیلم را بسازیم، متوجه شدیم از هیچ‌یک از نقاشان و تنها مجسمه‌ساز گروه مکتب سقاخانه فیلم بیوگرافی وجود ندارد. پس دوباره صحبت‌ها کردیم. تا این‌که با پژوهشی که آقای دل‌زنده انجام داده بود، قرار شد اول مجموعه‌ای بیوگرافی از هنرمندان قدیم به وجود بیاوریم، سپس فیلم تحلیلی در مورد مکتب سقاخانه را تولید کنیم. مجموعه به اسم سه دهه هنر نوگرای ایران شکل گرفت. با کمک آقای پیمان جعفری برنامه تولید فیلم‌ها آماده شد. سپس فیلم‌برداری را آغاز کردیم. توانستیم از چهار نفری که از سه نسل پیش‌رو قبل از انقلاب بودند، فیلمی تهیه کنیم. مرحوم محمود جوادی‌پور، مرحوم صادق تبریزی، پرویز تناولی و غلامحسین نامی کسانی بودند که ما شانس فیلم‌برداری از آن‌ها را داشتیم.

امیدوار بودم با فروش حق رایت این فیلم‌ها به تلویزیون به بقیه هنرمندان نیز بپردازیم، که تلویزیون مثل همیشه فرمودند که خرید این فیلم‌ها در اولویت ما نیستند. فیلم‌ها بایگانی شدند. تا این‌که هنر و تجربه این شانس را به من داد تا این فیلم کنار بقیه فیلم‌ها در مجموعه چهره‌های ایرانی نمایش داده شود. و این اتفاق برای منِ تهیه‌کننده خصوصی که از هیچ‌جا بودجه نمی‌گیرم، اتفاق بسیار مهمی بود. چون هم کمک به دیده شدن فیلم می‌کند و هم باعث برگشت مالی فیلم خواهد شد. اما فیلم «مکتب سقاخانه به روایت پرویز تناولی» بیشتر از این‌که بیوگرافی کاملی از آقای تناولی باشد، در حقیقت به سیر تحول آثار این هنرمند در به وجود آوردن و گسترش جریان مکتب سقاخانه می‌پردازد.

کارگردان «مکتب سقاخانه»، مستندی درباره پرویز تناولی

منبع: ماهنامه هنروتجربه