نیو صدر: در پنج ماه اخیر شیوع خرافات مختلف در کنار شیوع کروناویروس، در سرتاسر دنیا قربانیان زیادی گرفته است، اما یکی از مرگبارترین‌های این خرافات در ایران شکل گرفت؛ مصرف الکل به عنوان دارویی برای نابودی کروناویروس.
ماجرای ایجاد این موضوع در ایران، به همان روزهای ابتدایی انتشار خبر ورود کرونا به ایران برمی‌گردد. تنها دو هفته بعد، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی اهواز، از مرگ ۲۰ نفر به دلیل مصرف الکل خبر داد، گزارش‌هایی هم از مسمویت افرادی در شهرهای مختلف مثل اردبیل، کرج، تهران و … منتشر شد.
البته آمار منتشر شده توسط پزشکی قانونی از این هم وخیم‌تر است و طبق آن از ابتدای اسفند ماه سال ۱۳۹۸ تا ۱۹ فروردین ماه سال جاری ۷۲۸ نفر به دلیل مسمومیت ناشی از مصرف الکل به این سازمان ارجاع شده اند، این در حالی است که کل آمار تلفات ناشی از مصرف الکل در مدت مشابه سال قبل (اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸) در کشور ۶۶ نفر بود.
در بخشی از گزارش پزشکی قانونی آمده است؛ «با شیوع ویروس کرونا و نگرانی ناشی از آن، متاسفانه برخی هموطنان تحت تأثیر مطالب غیر علمی و با تصور اثربخشی اتانول و یا حتی متانول در ضدعفونی کردن بدن و یا استفاده از متانول جهت ضدعفونی کردن سطوح ودست‌ها و مخاطات دچار عوارض جبران ناپذیری شده‌اند. باید توجه داشت که آنچه در میان الکل های موجود اثر ضدعفونی کننده مناسب دارد صرفاً اتانل می باشد و در عین حال استفاده از اتانل به صورت دهان شویه و یا غرغره کردن و حتی نوشیدن آن هیچ اثری در ضدعفونی کردن بدن و پیشگیری از ابتلا به ویروس کووید-۱۹ ندارد.»
در نتیجه این موج، پزشکان و متخصصان بارها در رسانه‌ها نسبت به این اقدام هشدار دادند، هشدارهایی که همچنان ادامه دارد.
گفتیم، باور نکردند، مردند
حتی سازمان جهانی بهداشت هم بارها نسبت به این موضوع هشدار دارد و اعلام کرد مصرف الکل نه تنها جلوی ابتلا به کووید-۱۹ را نمی‌گیرد بلکه خطراتی برای سلامت افراد هم به همراه دارد.
در بخشی از توضیحات سازمان ملل نسبت به این موضوع آمده است: «ترس و سوءاطلاعات افسانه خطرناکی ایجاد کرده است که مصرف الکل قوی می‌تواند ویروس کووید-۱۹ را بکشد، اما اینطور نیست. اتانول یا متانول می‌تواند پیامدهای شدیدی به همراه داشته باشند و حتی منجر به مرگ افراد شود.»
با این حال، ماجرای مصرف الکل برای درمان کرونا، در ایران ریشه‌کن نشد و هنوز روز به روز جان افراد را می‌گیرد، تا جایی که کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت، چند روز پیش در کنار آمار قربانیان کروناویروس آمار قربانیان خرافه‌ناشی از آن را هم اعلام کرد؛ «از اول ۵۰۱۱ نفر در کشور به دلیل مصرف الکل تقلبی دچار مسمومیت شدند و ۵۲۵ نفر از این مسمومین که به مراکز درمانی مراجعه کرده اند، جان خود را از دست داده‌اند؛ در حاضر حاضر ۲۲۹ نفر از این مسمومیت در بخشهای عادی و ۴۷ نفر در بخش مراقبتهای ویژه ICU بستری هستند اما ۳ هزار و ۴۵۱ نفر ترخیص شده‌اند؛ ۹۵ نفر از مسمومین، نابینا و کم‌بینا شده و ۴۰۵ نفر نیز نیازمند خدمات دیالیز شده‌اند.»
مهرناز رسولی نژاد، پزشک بیماری‌های عفونی، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «چقدر بگویم، مصرف الکل برای درمان کروناویروس هیچ فایده‌ای ندارد. الکل وارد دهان و معده می‌شود و روی ویروس هیچ تاثیری ندارد، ممکن است افراد در اثر مصرف الکل هوشیاری خود را هم از دست بدهند و موارد ساده بهداشتی را هم رعایت نکنند.»
رسولی نژاد، که یکی از بیمارنش بخاطر مصرف الکل کور شده است در رابطه با چرایی باور شهروندان به این اطلاعات نادرست با وجود هشدارها می‌گوید: «انگار مردم دلشان نمی‌خواهد به اطلاعات منتشر شده از منابع معتبر باور کنند.»
از فروش ادرار شتر تا استفاده از متانول
الکل تنها باور نادرستی نیست که در دوره شیوع کرونا در ایران به وجود آمده است، چندی پیش فیلمی از فردی در فضای مجازی منتشر شد که از مصرف ادرار شتر به عنوان داروی درمان کروناویروس نام برد، اگرچه معلوم نیست چند نفر واقعا تحت تاثیر این تبلیغ قرار کنند، اما در این مدت خرافه‌های این چنینی مختلفی در کشور پخش شد.
همچنین منشاء ایجاد بسیاری از روش‌های درمان غیرعلمی مثل استفاده از سشوار برای درمان کروناویروس، کشورهای خارجی بودند و بعد وارد ایران شدند.
امان الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس در رابطه با علل باور به روش‌ها به خبرآنلاین می‌گوید: «وجود این باورهای غلط ریشه در فرهنگ ما دارد، ما به شکل احساسی فکر می‌کنیم و بعد فکر می‌کنیم الکل مشکلمان را حل می‌کند.»
البته اظهارات چند روز پیش دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا مبنی بر تزریق مواد ضدعفونی کننده، نشان داد که باور به روش‌های غیرعلمی در دوره‌های بحران، تنها مخصوص ایران نیست.
امیلی بالکتیس استاد روان‌شناسی دانشگاه نیویورک در این رابطه می‌گوید: «انکار اولین واکنش دفاعی است که هنگام شروع یک بحران نشان می‌دهیم، اما بعد از این که آمار بالا می‌رود روی به انجام اقداماتی می‌آوریم که هیچ ارتباطی به علم و طبیعت ندارد.»
مثال دیگر این ماجرا به سال ۲۰۱۶ هنگام شیوع ابولا در غرب آفریقا برمی‌گردد، در آن زمان مطالعه اریک تنکورانگ جامعه‌شناس نشان داد که اگرچه مردم به از اصول ابتدایی مثل شست‌وشوی دست خبر داشتند اما فکر می‌کردند حمام با آب نمک گرم، نقش واکسن را دارد و جلوی ابتلا مردم به بیماری را می‌گیرد.
قرایی مقدم در این رابطه می‌گوید: «ما مگر جز خرافات پروری کاری کردیم؟ این‌ها همه از پیامدهای جهل است، خرافه‌گرایی باعث می شود افراد از تفکر و تعقل روی برگردانند، متاسفانه خرافه‌گرایی در ایران به شدت رواج دارد، این باورهای غلط رسوبات فکری ما هستند، بنده معلم دانشگاه هستم هنوز هم به این مسائل باور می‌کنم، در چنین جامعه‌ای جز این باورها نمیتوانیم به چیزی باور کنیم.»
۲۳۵۲۳۷
