عفونت لگن یا اختلال التهابی لگن (PID) به عفونت بخش بالایی دستگاه تناسلی زنان در رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها و درون لگن گفته می‌شود. اغلب موارد ابتلا به بیماری، هیچ علائمی در زمان شکل گیری نخواهند داشت.
افرادی که درگیر علائم و نشانه‌های این بیماری می‌شوند، اغلب درد در پایین شکم، ترشحات واژن، تب، سوزش ادرار، درد یا خونریزی در زمان رابطه جنسی یا بی نظمی عادت ماهیانه را تجربه می‌کنند. اختلال التهابی لگن درمان نشده می‌تواند مشکلاتی دائمی نظیر ناباروری، حاملگی خارج از رحمی، درد لگن مزمن و سرطان را ایجاد کند.
علائم و نشانه‌های بیماری التهابی لگن
علائم بیماری عفونت لگن برای افراد مختلف متفاوت هستند، بعضی هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنند و بعضی علائم حادی را تجربه می‌کنند. در صورت وجود علائم، فرد ممکن است تب، دردناک شدن حرکات دهانه رحم، درد در پایین شکم، ترشحات جدید یا متفاوت، روابط جنسی دردناک، دردناک شدن رحم، حساسیت ضمائم رحم یا قاعدگی نامنظم را تجربه کند.
مشکلات دیگری که بیماران ممکن است تجربه کنند مواردی نظیر عفونت رحم یا آندومتریت، سالپنگیت، آبسه توبو اوارین یا لوله ای تخمدانی، پریتونیت لگن، پری آپاندیسیت و پری هپاتیت هستند.
علت عفونت لگن
کلامیدیا تراکوماتیس و نایسریا گونوره‌آ معمولا دلیل اصلی ایجاد اختلال التهابی لگن هستند. داده‌های جمع آوری شده در این زمینه نشان می‌دهند که این اختلال معمولا توسط چند میکروب ایجاد می‌شود. باکتری‌های بی هوازی ایزوله شده و میکرواورگانیزم‌های محیطی که از بخش فوقانی دستگاه تناسلی جدا شده اند در مواردی نقشی در بروز این بیماری دارند.
اختلال موجود در میکروبیوم
ساختار کالبدشناختی اعضای داخلی و بافت‌های بدن دستگاه تولید مثل زنان، مسیری برای پاتوژن‌ها (باکتری‌ها، ویروس‌ها و میکرو اورگانیزم‌ها) فراهم می‌کند تا از واژن و از طریق اینفندیبلوم (مجرای قیف مانند دستگاه تولید مثل) وارد حفره لگن شوند. اختلال طبیعی موجود در میکروبیوم واژن به واسطه واژینوز باکتریال نیز خطر بروز بیماری التهابی لگن را افزایش می‌دهد.
کلامیدیا تراکوماتیس و نایسریا گونوره‌آ
کلامیدیا تراکوماتیس و نایسریا گونوره‌آ رایج ترین موجوداتی هستند که در ایجاد التهاب مقصر هستند.
باکتری‌های بی هوازی و باکتری‌های محیط
در مواردی باکتری‌های بی هوازی و باکتری‌های محیط این اختلال را ایجاد می‌کنند. باکتری‌های بی هوازی و محیطی نیز در بدن 50 درصد از بیمارانی که با کلامیدیا تراکوماتیس و نایسریا گونوره‌آ درگیر هستند نیز یافت می‌شوند، بنابراین، باکتری‌های بی هوازی و محیطی در دستگاه تناسلی بالایی تقریبا در بدن دو سوم از بیماران درگیر اختلال التهابی لگن یافت می‌شوند.
توجه: باید توجه داشت که عفونت لگن به ندرت در افرادی ایجاد می‌شود که هیچ گاه رابطه جنسی نداشته اند و بنابراین توصیه‌های پزشکی برای پیشگیری از این مشکل به روابط جنسی مربوط هستند.
تشخیص بیماری التهابی لگن
پس از معاینه لگن، حرکات دهانه رحم، رحم یا حساسیت ضمائم سیستم تناسلی پزشک قادر به تشخیص بیماری خواهد بود. مشکلات سرویسیت مخاطی یا اورتریت (التهاب یا عفونت پیشابراه) ممکن است در این مرحله تشخیص داده شوند. در موارد حاد، تست‌های دیگری نظیر لاپروسکوپی، نمونه برداری داخل شکمی، کشت باکتریایی یا نمونه برداری از بافت نیاز خواهد بود.
لاپروسکوپی
لاپروسکوپی می‌تواند چسبندگی‌ها، ویژگی‌های بیماری فیتز هیو کورتیس و آبسه‌های دیگر که ممکن است وجود داشته باشند را نشان دهد.
تشخیص با کمک لاپروسکوپی می‌تواند در تشخیص بیماری لوله رحم مفید باشد، حتی این آزمایش می‌تواند در موارد زیادی به پیش بینی ادامه بیماری التهابی لگن در بیمار کمک کند.
روش‌های تصویر برداری
روش‌های تصویر برداری دیگر نظیر سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی می‌توانند فرآیند تشخیص را امکان پذیر کنند. تفسیر آزمایش خون نیز می‌تواند به شناسایی عفونت‌ها کمک کند: نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR)، سطح پروتئین سی واکنشی (CRP) و بررسی دی ان ای گنوکوک و کلامیدیا تراکوماتیس می‌توانند به تشخیص این مشکلات کمک کنند. آزمایشات تقویت اسید نوکلئیک (NAAT)، آزمایش فلورسئین مستقیم (DFA) و سنجش ایمنی آنزیم دار (آزمایش ELISA)، آزمایش‌های حساسی هستند که می‌توانند حضور پاتوژن‌های مشخصی را نشان دهند.
معیارهای تعیین کننده در تشخیص این بیماری شواهد هیستوپاتولوژیک از عفونت رحم یا آندومتریت، لوله‌های فالوپ ضخیم شده یا یافته‌های لاپروسکوپی هستند. تقریبا دو سوم از بیمارانی که شواهد لاپروسکوپی آنها وجود بیماری التهابی لگن در گذشته را نشان می‌داده اند، پیش از این از بیماری خود آگاه نبوده اند، با این وجود بیماری التهابی لگن بدون علائم نیز می‌تواند آسیب‌های جدی به بدن بیمار وارد کند.
سونوگرافی
سونوگرافی‌های متخصصان زنان نیز می‌تواند اختلالات آبسه توبو اوارین یا لوله ای تخمدانی را نشان دهد، که شامل ساختارهای لگنی ورم کرده و گشاد شده می‌شود که در آنها آبسه ایجاد نشده است.
آزمایش سرم شناسی برای آنتی بادی‌ها برای تشخیص چندان کارآمد نیست، زیرا حضور میکرواورگانیزم‌ها در افراد سالم می‌تواند بر تفسیر سطح تیتراسیون آنتی بادی‌های موجود تاثیر بگذارند و تصویر مغشوشی از وضعیت آنها در بدن ایجاد کنند. همچنین سطوح آنتی بادی‌ها می‌توانند نشان دهند که آیا عفونت، موضوعی تازه یا مشکلی طولانی مدت است.
پیشگیری از بیماری التهابی لگن
آزمایش‌های منظم جهت بررسی عفونت‌های جنسی برای پیشگیری از این عفونت‌ها توصیه می‌شوند. خطر بیماری التهاب لگنی انقباضی می‌تواند با انجام اقدامات زیر کاهش پیدا کند:
- افراد بهتر است در زمان رابطه جنسی از ابزارهای جلوگیری نظیر کاندوم استفاده کنند.
- استفاده از داروهای ضدبارداری هورمونی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری عفونت لگن با ضخیم کردن مخاط دهانه رحم کمک کند و بدین ترتیب مانع از جابجایی اورگانیزم‌های مسبب این مشکل به دستگاه تناسلی پایینی زنان شود.
- در صورتی که افراد متوجه بیمار بودن شریک جنسی پیشین یا فعلی خود شوند، باید به سرعت به سراغ مراقبت‌های درمانی بروند.
- اجتناب از روابط جنسی، پس از بارداری (وضع حمل یا سقط جنین) یا جراحی‌های زنان زایمان. این موضوع تا زمانی که فرد از بسته شدن دهانه رحم اطمینان پیدا کند اهمیت دارد.
- همچنین کاهش شرکای جنسی فرد نیز می‌تواند نقش موثری در پیشگیری داشته باشد.
درمان عفونت لگن
درمان معمولا بدون تایید کامل وجود عفونت آغاز می‌شود، زیرا به تاخیر انداختن درمان می‌تواند مشکلات بیشتری را به همراه داشته باشد. درمان به عامل عفونت بستگی دارد و به طور معمول شامل درمان با آنتی بیوتیک می‌شود. همچنین شواهد واضحی در مورد برتری نسبی انواع رژیم‌های آنتی بیوتیک در زمان بروز بیماری التهابی لگن وجود ندارد و پزشک بر اساس نوع عفونت باکتریایی داروهای مصرفی را مشخص می‌کند.
