همزمان با سی و دومین سالگرد پیروزی ایران در جنگ تحمیلی، مراسم رونمایی از کتاب خاطرات سال ۱۳۷۸ آیت الله هاشمی رفسنجانی با عنوان «حضور و انصراف» در خانه موزه آیت الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد.
غلامعلی رجایی در ابتدای این مراسم طی سخنانی گفت: همین که آقای هاشمی دست به قلم برد کار بزرگی کرد که کمتر شخصیت سیاسی در دنیا سراغ داریم خاطرات خودشان را منتشر کرده باشند؛ چون ممکن است مورد نقد قرار بگیرند و نقد به ایشان هم در حدی بود که کم مانده هبوط آدم را به گردن آقای هاشمی بیاندازند.
مشاور آیت الله هاشمی رفسنجانی با اشاره به حوادث سیاسی سال ۷۸، افزود: سال ۷۸ اول چالش های دولت و حاکمیت است و قاعدتا کار هاشمی را سخت می کرد که تلطیف فضا را ایجاد کند. یکی از روش های هاشمی «غیر مستقیم گویی» است. به نظر من آقای هاشمی در این قضیه مهارت خاصی داشت که گاهی در ابهام، ایهام و لفافه سخن بگوید.
وی تأکید کرد: آقای هاشمی آدمی بود که دستِ بگیر نداشت و خیلی مایل به کمک به خودشان نبود و حتی در انتخابات می گفت من نیاز به تبلیغات و سفر استانی ندارم؛ گفتیم اگر به سفر استانی نروید یک عده می گویند شما تهران نشین هستید، گفت، در چند دهه مردم من را شناخته اند.
برجستگی شخصیت آقای هاشمی «وفاداری» بود چون بودن با ایشان هزینه داشت
رجایی یادآور شد: برجستگی شخصیت آقای هاشمی «وفاداری» بود. یکی از کارهای ایشان این بود که مدیران قبلی خودش را هر سال به افطار دعوت می کرد. البته عده ای نمی آمدند چون بودن با ایشان هزینه داشت. عده ای وارد عرصه انتخابات شدند و از ایشان فاصله گرفتند. اما به عینه شاهد بودم در اوج اینکه مهدی را به زندان بردند، وفاداری ایشان زبانزد بود.
وی افزود: آقای هاشمی با زهدفروشی و معنویت فروشی رابطه ای نداشت. کسانی که خاطرات ایشان را منتشر می کنند باید موشکافانه تر وارد مسائل شوند تا مخاطب بتواند استفاده کند. آقای هاشمی اهل مفصل نویسی نبود و خاطرات هر روز ایشان از یک صفحه سررسید فراتر نمی رفت.
غلامحسین کرباسچی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه عظمت آقای هاشمی بر کسی پوشیده نیست، گفت: یادداشت های آقای هاشمی یک سرمایه ماندنی است. بخشی از آن تاریخ و بخشی رهنمود و وصیتی است که اگر این کتاب ها را جلوی خودمان بگذاریم نکات ریزی در مورد برخوردهای اجتماعی دارد که چگونه با دیگران برخورد کنیم.
آقای هاشمی هیچ وقت فکر نمی کرد که به زور باید جامعه را هدایت کرد
دبیرکل سابق حزب سازندگی افزود: کتاب آقای هاشمی رفسنجانی من را یاد نامه ۳۱ نهج البلاغه می اندازد که امیرالمومنین(ع) بعد از جنگ صفین به امام حسن مجتبی(ع) نوشتند. این نامه از یک نسل به نسل دیگر است که می خواهد به نسل آینده سفارش هایی کند و پیش بینی هایی هم از آینده به دست می دهد. به نظرم کتاب های آقای هاشمی رفسنجانی هم می تواند قابلیت این را داشته باشد که توصیه هایی به امروزی‌ها و نسل فردا باشد. این کتاب ها کمک می کند که ما با سیر زندگی مرحوم هاشمی رفسنجانی همراه شویم و آن را مرور کنیم.
وی با تأکید بر اینکه آقای هاشمی هیچ وقت فکر نمی کرد که به زور باید جامعه را هدایت کرد، ادامه داد: یادم هست زمانی که در شهرداری بودم بر سر مسائل فرهنگی تهران ایشان نظری داشت و پیش ایشان می رفتم. وقتی که آقای خاتمی استعفاء داد و آقای میرسلیم به جای ایشان به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد معرفی شد، به آقای هاشمی گفتم چه طور شما از آقای خاتمی به آقای میرسلیم رسیدید؟ ایشان پاسخ داد این موارد در آینده معلوم می شود، اینها تصور می کنند که در مسائل فرهنگی می توان به زور کار را پیش برد.
کرباسچی اظهار داشت: اعتقادش این بود که ما کار خودمان را انجام می دهیم و چیزی که باید اتفاق بیفتد روال سنت الهی است؛ که در جامعه ما شکل می گیرد. امروز هم می بینیم در مسائلی مثل حجاب که یک روز می خواستند با زور جا بیاندازند مجبور به تسلیم هستند.
بیشتر بخوانید:
محسن هاشمی: برای اولین بار ممیزی رسمی در مورد کتاب خاطرات آیت الله هاشمی اتفاق افتاد
محسن هاشمی رفسنجانی با اشاره به نامه صدام حسین به هاشمی رفسنجانی و پاسخ آیت الله هاشمی در ۲۳ تا ۲۷ مرداد ماه سال ۱۳۶۹، گفت: آیت الله هاشمی ۲۵ مرداد را به عنوان زمان پیروزی ایران در جنگ یاد می کردند. لذا چند سالی است که از حاکمیت می خواهیم علاوه بر سالگرد آغاز جنگ، در سالگرد پایان جنگ هم مراسمی داشته باشیم که متأسفانه تاکنون انجام نشده است.
فرزند آیت الله هاشمی با اشاره به اینکه ایشان تا یک روز قبل از فوت هم خاطراتشان را نوشته اند، تصریح کرد: در مجموع ۳۶ دفترچه را در اختیار داریم. طبق خواسته خود ایشان هر سال یک دفتر منتشر می شود که این امر هم برای بهتر خوانده شدن این کتاب هاست و هم به این دلیل است که ممیزی رسمی برای آن در مورد برخی اشخاص و موارد به شکل حداقلی صورت پذیرد و کتاب ها با حداقل ممیزی به نشر سپرده شود.
وی افزود: برای اولین بار بود که ممیزی رسمی در مورد این کتاب اتفاق افتاد. در ملاقاتی که با آقای رئیسی داشتم گفتم در سایت درج کرده اند که چه قسمتی از این کتاب ممیزی شده است و در این صورت ممیزی معنای خود را از دست می دهد. به نظرم می شد با تدبیر بهتری این کار را انجام داد. الآن هم مشغول آماده سازی خاطرات سال ۷۹ هستیم.
علی مطهری نیز در این مراسم با اشاره به روابط آیت الله هاشمی با شهید مطهری گفت: من معتقدم بعد از شهید مطهری و آیت الله منتظری که دو شاگرد نزدیک امام بودند، تنها کسی که می توانست با امام صریح صحبت کند آقای هاشمی بود. از روش آقای هاشمی چند درس می توانیم بگیریم؛ یکی اینکه با مذاکره، مکاتبه، ملاقات و تعامل دوستانه با دنیا خیلی کارها می شود انجام داد.
شهید مطهری ۲۰ روز پس از پیروزی انقلاب گفت اگر دولت های آینده فضای اختناق ایجاد کنند انقلاب ما شکست خواهد خورد
نایب رئیس سابق مجلس شورای اسلامی افزود: مکاتبات آقای هاشمی رفسنجانی با صدام حسین نشان می دهد روی کسی مثل او هم می توان اثر گذاشت و او هم در نهایت یک انسان است هرچند از انسانیت خود بسیار دور شده باشد. ارتباطی که ایشان با عربستان سعودی برای ما ایجاد کرد و با پادشاه عربستان مذاکراتی کرد تا قبرستان بقیع هم برای زیارت باز شود، از دیگر نمونه های این امر است. امروز هم می توانیم این کارها را انجام بدهیم ولی دنبالش نمی رویم.
وی تأکید کرد: ایشان این راه را حفظ کرد که با حفظ احترام نظام و ولی فقیه نظرات را بیان کرد و شاید شاخص ترین اظهار نظر ایشان در خطبه ۲۶ خرداد بود و این راه را باز کردند که اصل ولایت فقیه منافاتی با آزادی بیان ندارد. به نظرم این درست خوبی است چون عده ای فکر می کنند یک نفر باید فکر کند و بقیه عمل کنند. ولایت فقیه یعنی باب گفت و گو و آزادی بیان هیچ وقت بسته نیست. در سال های آخر ایشان به اهمیت آزادی بیان پی برده بود؛ همان طور که شهید مطهری ۲۰ روز پس از پیروزی انقلاب گفت اگر دولت های آینده فضای اختناق ایجاد کنند انقلاب ما شکست خواهد خورد.
مطهری تأکید کرد: امروز متأسفانه درست عمل نمی کنیم و افرادی را صرف اظهار نظر بازداشت و محاکمه می کنیم؛ در حالی که سیره امیرالمؤمنین(ع) این است که تا وقتی دست به سلاح نبرده اند نباید با آنها مقابله کرد. مگر باید همه مخالفین ولایت فقیه را بازداشت کنیم؟! تا زمانی که دست به اقدامی نزده باید آزاد باشد.
مطهری در بخشی از سخنان خود با اشاره به مذاکرات احیای برجام، گفت: ان شاء الله برجام هم به نتیجه برسد و دوباره با برجام بازی نکنیم و برجام را وسیله ای برای رقابت های سیاسی قرار ندهیم و کاری نکنیم که زمینه خروج آمریکا از برجام فراهم شود. ان شاء الله این بار به داد مردم برسیم و بازی های قبلی را کنار بگذاریم.
سید رضا صالحی امیری نیز در این مراسم با تأکید بر اینکه امروز بیش از هر زمان دیگری «گفتمان سازی» آیت الله هاشمی لازم هست، گفت: ما از یک ضعف گفتمان جدی در جامعه ایران رنج می بریم. آقای هاشمی دارای الگوی حکمرانی مطلوب بود؛ آنچه جامعه ایران با آن فاصله زیادی دارد. چون هر روز کسی نگرشی دارد و آن را به عنوان الگو مطرح می کند و بعد از چند وقت با شکست مواجه می شود.
ما در ایران میانجی نداریم
رئیس کمیته ملی المپیک با بیان اینکه نسل جدید باید بتواند تصویر عاطفی از آیت الله هاشمی را به تصویر عقلانی تبدیل کند، افزود: ما در ایران میانجی نداریم. آیت الله هاشمی یکی از اقطاب سیاسی بود که با مقبولیت این نقش را ایفا می کرد و امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند آن هستیم. احزاب در ایران هیچ وقت به رسمیت شناخت نشدند و لذا این افراد باید نقش میانجی را ایفا کنند.
وی اظهار داشت: نکته بعدی قدرت اجماع سازی و انسجام سازی آیت الله هاشمی است. ما نیازمند سازوکاری هستیم که بتواند این جامعه را منسجم کند. در جامعه ای که انسجام هست باور شکل می گیرد. آقای هاشمی توجه جدی به کلمه «ایران» داشت و تعارضی بین گفتمان ایرانی، انقلابی و اسلامی نمی دید. آیت الله هاشمی نماد گفت و گو با هدف اجماع سازی بود.
صالحی امیری یادآور شد: آیت الله هاشمی با روایت گری جلوی تحریف تاریخ انقلاب را گرفته اند. این ظرفیت روایت گری چرا در مسئولان نظام سیاسی بازنگری نشد؟ به نظر من بزرگترین حق آیت الله هاشمی بر جامعه امروز، روایت گری است.
بنا بر این گزارش در پایان این مراسم با حضور محسن هاشمی رفسنجانی، سردار حسین علایی، علی مطهری، محمدجواد حق شناس، رضا صالحی امیری، پیروز حناچی، محمد عطریانفر، رضا امراللهی و غلامعلی رجایی از کتاب «حضور و انصراف» رونمایی شد.
۲۱۲۱۲
