مردم بسیاری با اطلاع از تعطیلی  دانشگاه ها و مدارس در دو هفته پایانی سال 98 و البته دو هفته تعطیلات نوروزی، عزم سفر کرده اند. انگیزه این سفر بازگشت به خانه و کاشانه پدری در شهرستان زادگاه باشد، یا صرفا گشت و گذار و تفریح، فرق چندانی در صورت مساله نمیکند. در مورد پیشگیری از همه گیری بیشتر توصیه شده مردم سفر نکنند و در خانه بمانند. با سفر کردن، عملا معرضیت در برابر بیماری بیشتر می شود و مردم بیشتری مبتلا به ویروس کرونای جدید خواهند شد. رفتار ما نشان می دهد که تا چه حد حاضریم کرونا ویروس را جدی بگیریم. این میزان جدیت نشان می دهد که واقعا چقدر برای سلامت خود و خانواده مان اهمیت قائلیم.

  وزیر بهداشت چهارم اسفند ماه 98 ، از مردم خواست  با اعمال قرنطینه خانگی، پرهیز از روبوسی، نرفتن به نقاط پرجمعیت و عدم استفاده از وسایل شخصی مشترک یا خودکارهای عمومی، از سرایت ویروس کرونا جلوگیری کنند. او از اهالی قم خواست  به جایی سفر نکنند و به شهروندان سایر شهرها نیز توصیه کرد  به سمت قم و شهرهای زیارتی نروند: دکتر نمکی در روز چهارم اسفند گفت «در حال حاضر قم کانون بیماری است و باید آن را مدیریت کنیم. موارد زیادی که مثبت شده‌اند، اکثرا منشا سفر به قم داشته‌اند”.

این درخواست البته چندان مورد توجه واقه نشد چرا که معاون وزیر بهداشت روز 15 اسفند نقشه ای را منتشر کرد که نشان می داد که پراکنش ویروس عمدتا ازقم و تهران و بیشتر از طریق مسافرت زمینی به سراسر کشور صورت گرفته است.

این مساله نشان می دهد که در ساختار دولتی ما مساله ای که باید از مدیریت کلان جامعه و در سطح دولت پیگیری و اعمال حاکمیت شود شود، به صورت  حرکتی اختیاری و داوطلبانه از عموم مردم خواسته می شود. در مقابل ویروس کرونای جدید که به گفته وزیر بهداشت سرعت سرایت آن بسیار بالاست، مهمترین مساله برای مدیریت بحران در کوتاه مدت ، کاهش معرضیت است. یعنی تعداد کمتری از مردم در معرض آسیب و سرایت ویروس کرونا قرار گیرند. این در حالی است که با افزایش مسافرت ها معرضیت نزد هم سفر کنند (میهمان) و هم میزبان افزایش می یابد. عصر روز پنج شنبه 15 اسفند اعلام شد که سفرهای بین شهری 15% کاهش یافته است ، یعنی 85% سفرها مطابق معمول و دو هفته بعد از اعلام اولین مورد فوت بیماران کرونایی مانند حالت معمول انجام می شود.  چنین آماری نشان می دهد که هم دولت در مدیریت بحران، حداقل در کاهش معرضیت ، و از دیدگاه اعمال حاکمیت کاملا موفق نبوده است، و از سوی دیگر بسیاری از شهروندان ایرانی واقعیت ها و دستورالعمل های علمی  را همچنان جدی نمی گیرند. این روند باید وارونه شود. سفرها با همکاری مردم باید به سفرهای واقعا ضروری محدود شود و مردم در این نوروز فراموش کنند که تعطیلات نوروزی وجود داشته و قرار بوده امسال هم وجود داشته باشد. مساله کاملا جدی است. شوخی گرفتن مساله به قیمت جان خودمان و هموطنان بیشتر دیگری تمام خواهد شد.

* استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم