صرافی ارز دیجیتال‌، سکویی با مالکیت خصوصی است که ترید دارایی‌های دیجیتال را برای تریدرها آسان و خرید ارزهای دیجیتال، NFT‌ها و… را تسهیل می‌کنند. صرافی‌ها در دو مدل فعالیت دارند؛ متمرکز و غیر متمرکز. امروز می‌خواهیم با صرافی نوع دوم آن یعنی صرافی غیر متمرکز و مزایای آن آشنا شویم. اما برای آنکه بتوانیم این صرافی را با نوع رایج‌تر یعنی متمرکز مقایسه کنیم، اطلاعاتی در مورد آن نیز ارائه خواهیم کرد.

صرافی ارز دیجیتال متمرکز (CEX)

صرافی ارز دیجیتال متمرکز به عنوان یک واسطه بین خریدار و فروشنده عمل می‌کند و از طریق کمیسیون و کارمزد تراکنش‌ها، درآمد به دست می‌آورد. شما می‌توانید یک CEX را بازار بورس دارایی‌های دیجیتال تصور کنید.

به عنوان محبوب‌ترین صرافی ارز دیجیتال در میان دیگران، می‌توان به کوین‌بیس، کریپتو دات کام، بایننس و در ایران به صرافی ارز دیجیتال والکس اشاره کرد. مانند وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌های معاملات سهام، صرافی ارز دیجیتال به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد که دارایی‌های دیجیتال را با قیمت رایج که Spot نامیده می‌شود، بخرند و بفروشند یا سفارش‌هایی معروف به Limit پیش‌تنظیم کنند تا زمانی که دارایی به هدف قیمتی مورد نظر رسید، اجرا شوند.

CEXها با استفاده از یک سیستم دفترچه سفارش (Order Book) کار می‌کنند؛ یعنی سفارش‌های خرید و سفارش‌های فروش فهرست شده و بر اساس بهترین قیمت مرتب‌سازی می‌شوند. سپس موتور تطبیق صرافی ارز دیجیتال، دست خریداران و فروشندگان را بر اساس عرضه و تقاضایی که دارند، در دست یکدیگر می‌گذارند. از این رو، قیمت یک دارایی دیجیتال به نسبت عرضه و تقاضای آن دارایی بستگی دارد.

CEXها تصمیم‌گیرنده آن هستند که معامله‌گران اجازه داد و ستد کدام دارایی‌ها را دارند؛ که این امر باعث می‌شود دارایی‌های دیجیتالی ناکارآمد از صرافی ارز دیجیتال متمرکز کنار گذاشته شوند.

صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز (DEX)

صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز نوع دیگری از صرافی ارز دیجیتال است که امکان انجام تراکنش‌های همتا به همتا را مستقیماً از کیف پول شما بدون نیاز به یک واسطه فراهم می‌کند؛ نمونه‌هایی از DEXها عبارتند از یونی‌سواپ، پنکیک سواپ، دایدکس و کایبر.

صرافی‌های غیر متمرکز بر قراردادهای هوشمند تکیه می‌کنند و بخش‌های مختلف کد خود را روی یک بلاک‌چین اجرا می‌کنند. این قراردادهای هوشمند، حفظ حریم خصوصی بیشتر و کارمزد کمتر نسبت به صرافی ارز دیجیتال متمرکز را امکان‌پذیر می‌کنند.

از سوی دیگر، اگرچه قراردادهای هوشمند مبتنی بر قوانین هستند اما فقدان یک واسطه شخص ثالث بدین معناست که اینکه کاربر به حال خود رها می‌شود. بنابراین DEXها برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های پیچیده در نظر گرفته شده‌اند. مزایا و معایب صرافی ارز دیجیتال متمرکز چیست؟ در ادامه به شما می‌گوییم:

کاربر پسند

صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز، به سرمایه‌گذاران مبتدی روشی آشنا و دوستانه برای ترید و سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهند. برخلاف ترید با کیف پول‌های کریپتو و تراکنش‌های همتا به همتا که می‌توانند پیچیده باشند، کاربران یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز می‌توانند وارد حساب‌ خود شوند، موجودی حساب‌شان را مشاهده کنند و از طریق برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها تراکنش انجام دهند. برای مثال یکی از دغدغه‌ی کاربران تبدیل سریع ارزهای دیجیتال است که شما می‌توانید با استفاده از ماشین حساب ارز دیجیتال به راحتی این‌کار را انجام دهید. برای استفاده از ماشین حساب ارز دیجیتال اینجا کلیک کنید.

قابل اعتماد

یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز، لایه‌ای از امنیت و قابلیت اطمینان را در زمینه ترید و معاملات ارائه می‌دهد. با تسهیل تراکنش از طریق یک سکوی توسعه یافته و متمرکز، صرافی ارز دیجیتال متمرکز سطوح بالاتری از راحتی را ارائه می‌دهد.

اهرم

یکی از مزایای دیگر برخی از CEXها، گزینه اهرم (Leverage) یا همان سرمایه‌گذاری با استفاده از پول قرض گرفته شده از صرافی است که به آن معامله حاشیه (Margin) می‌گویند. این مزیت به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا بازدهی بیشتری کسب کنند اما در صورت ضرر، زیان آن‌ها نیز به همان اندازه افزایش خواهد یافت.

خطر هک

صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز توسط شرکت‌هایی اداره می‌شوند که مسئول حفاظت مشتریان خود هستند. صرافی‌های بزرگ معمولاً میلیاردها دلار بیت‌کوین را در کیف پول خود نگه می‌دارند که آنها را به طعمه وسوسه‌انگیزی برای هکرها و سارقین تبدیل می‌کند. نمونه‌ای از چنین حادثه‌ای Mt.Gox است که پیش از آنکه گزارش سرقت ۸۵۰,۰۰۰ بیت کوین را منتشر کند، بزرگترین صرافی ارز دیجیتال در جهان بود و همین گزارش منجر به سقوط آن شد.

کارمزد معاملات

برخلاف تراکنش‌های همتا به همتا، صرافی ارز دیجیتال متمرکز اغلب برای کسب درآمد و خدماتی که ارائه می‌دهد، کارمزدهای تراکنش بالایی دریافت می‌کند. این کارمزدها به ویژه در معاملات با مقادیر زیاد، می‌توانند مبلغ زیادی باشند.

نگهداری از دارایی‌های دیجیتال و خطر تقلب

در نهایت و مهمتر از همه، اکثر CEX ها به عنوان محافظ شما، دارایی دیجیتال‌تان را در کیف پول خود نگه می‌دارند و به شما اجازه نمی‌دهند کلیدهای خصوصی خود را در کیف پول دیجیتال شخصی خود داشته و وارد کنید. اگرچه وقتی می‌خواهید معامله کنید، چنین کاری به نفع شماست و خیالتان از بابت امنیت راحت‌تر است اما معایبی نیز وجود دارد. درواقع در صورت شکست صرافی ارز دیجیتال متمرکز، دارایی‌های شما در معرض خطر فرار و تقلب خواهند بود. نمونه‌های اخیر، شامل شکست ۵۰ میلیارد دلاری TerraUSD و ورشکستگی صندوق تامینی Three Arrows Capital و سقوط ناگهانی FTX و Alameda Research هستند.

مزایا و معایب صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز

در ادامه لازم لست به بررسی مزیت‌ها و چالش‌های صرافی‌های غیر متمرکز بپردازیم.

حضانت کامل

کاربران یک صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز نیازی به انتقال دارایی‌های خود به شخص ثالث ندارند. بنابراین خطر هک شدن یک شرکت یا سازمان وجود ندارد و کاربران از امنیت بیشتری در برابر هک، شکست، کلاهبرداری یا سرقت اطمینان دارند. البته منظور کاربران حرفه‌ای هستند که می‌دانند چگونه در برابر هکرها از خود محافظت کنند.

جلوگیری از دستکاری بازار

صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز به دلیل ماهیت مبادله همتا به همتای ارزهای دیجیتال، از دستکاری بازار جلوگیری می‌کند و از کاربران در برابر تجارت جعلی و پول‌شویانه محافظت می‌کند.

سانسور کمتر

مشتریان یک صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز نیازی ندارند که فرم‌های شناسایی مشتری (KYC) را پر کنند و ناشناس می‌مانند. از آنجایی که DEXها سانسور نمی‌کنند، ارزهای دیجیتال و دارایی‌های دیجیتال بیشتری نسبت به CEX در دسترس هستند. در واقع، بسیاری از آلت کوین‌ها را فقط می‌توان در DEXها معامله کرد.

پیچیدگی

کاربران صرافی ارز دیجیتال غیر متمرکز باید کلیدها و رمزهای عبور کیف پول‌های خود را به خاطر بسپارند. در غیر این صورت و با گم کردن آن کلیدها، دارایی‌های آنان برای همیشه از دست می‌رود و قابل بازیابی نیست. آنها بر خلاف صرافی ارز دیجیتال متمرکز که فرآیند راحت‌تر و کاربر پسندتری را ارائه می‌دهند، از کاربر می‌خواهند که سکو و فرآیند آن را یاد بگیرد و با آن‌ها آشنا شود.

عدم پرداخت فیات

DEXها برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال تبدیل ارزهای دیجیتال به یکدیگر هستند، بهترین‌اند و برای افرادی که به دنبال خرید یا فروش دارایی‌های دیجیتال با ارز فیات هستند، بدترین.

کشمکش نقدینگی

حدود ۹۹ درصد از تراکنش‌های کریپتو توسط دسته اول صرافی‌ها یعنی ارز دیجیتال متمرکز تسهیل می‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد که آن‌ها اکثر حجم معاملات را پردازش می‌کنند. اما صرافی‌های غیر متمرکز به دلیل کمبود حجم، فاقد نقدینگی هستند و زمانی که حجم معاملات کم است، یافتن خریدار و فروشنده دشوار است.