زهره ترسایی: بعد از اعتراضات سال 96 بود که ایده “گفت وگوی ملی” به عنوان پیشنهادی کارگشا در فضای سیاسی کشور مطرح شد، ایده‌ای که قرار بود جلسات آن با حضور افرادی از هر دو طیف سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا که بر سر خواسته‌های خود مصرند برگزار شود.
ایده گفت وگوی ملی با این نگاه که دوران حذف سپری شده و باید با پذیرش دیدگاه‌های مختلف در دو جناح سیاسی، راهی برای برون رفت از مشکلات پیش روی کشور اندیشید مطرح شد اما در آن مقطع گامی جدی برای آغاز گفت وگوها برداشته نشد و اقدامات تنها به چند جلسه “پیش گفت وگو” با حضور محمدرضا باهنر، محمدرضا عارف و غلامعلی حداد عادل آن هم در حاشیه جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام محدود شد.
گفت‌وگوی ملی، پیش زمینه ائتلاف انتخاباتی؟
بعد از گذشت یک سال اواخر اردیبهشت ماه سال جاری بود که بار دیگر صحبت از گفت وگوی ملی به میان آمد. این بار هم محمدرضا باهنر خبر از سرگیری مجدد این جلسات را رسانه ای کرد. او از آغاز جلسات با برخی چهره ها از جمله محمدرضا عارف و عزت الله ضرغامی در راستای گفت‌وگوی ملی خبر داد. جلساتی که کم کم نام اسامی دیگری چون محمد صدر، ابوترابی فرد، احمد توکلی و …به آن اضافه شد.رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری البته این جلسات را گعده سیاسی نامید و گفت: شاید این جلسات بتوانند مشکلات کشور را حل و فصل کنند.
عده ای در همان روزهای ابتدایی طرح “گفت وگوی ملی” از آن تعبیر به “ائتلاف انتخاباتی” کردند که نمی‌شود به تداوم آن امید داشت، ادعایی که البته از سوی اعضای حاضر در جلسات گفت وگوی ملی رد شد. باهنر در این باره با بیان اینکه انتخابات و رقابت سر جای خود باقی است و اتفاقاً هم باید باشد، گفت: مرزها در هر دو جریان سیاسی بر جای خود باقی است ولی این به معنای آن نیست که با هم هیچ مذاکره‌ای نداشته باشیم و قهر کنیم.
دشمنان گفت‌وگوی ملی چه می‌گویند؟
اما درحالیکه موضوع گفت‌وگوی ملی در فضای سیاسی مقبول افتاده و موافقان آن را زمینه ساز شکل گیری خط سوم سیاسی با حضور اعتدالیون و میانه روها می دانند اما در مقابل گروهی دیگر که می توان از آنها به عنوان “دشمنان گفت‌وگوی ملی” یاد کرد بر این باورند که گعده‌های دوستانه سیاسی نه تنها راهی برای برون رفت از مشکلات کشور نیست بلکه فرصتی برای سوء استفاده جناح مقابل فراهم خواهد کرد.
معتدل‌ها پشت میز مذاکره
نگرانی مخالفان از نتیجه بخش نبودن گفت وگوی ملی در حالی مطرح می‌شود که موافقان این ایده تاکید دارند در جریان گفت وگوی ملی قرار نیست به حل اختلافات اساسی و ریشه ای که به راحتی قابل حل بین دو جناح نیست پرداخته شود بلکه قرار است بحث هایی که بین دو جناح تفاهم وجود دارد مطرح شود. موضوعی که باهنر برآن صحه گذاشته و می گوید: یک مسیری را مشخص کرده‌ایم و گفته‌ایم ما اول باید روی مسائلی بحث کنیم که هیچ اختلافی با هم نداریم، یا اختلافمان بسیار کم است. امروز مشکلات بسیاری در کشور وجود دارد که همه راه حل‌هایش بر هم منطبق است.
محمد صدر هم از دیگر اعضای حاضر در جلسات گفت وگوی ملی بر حضور افراد ریشه دارد و میانه رو در جلسات که اهل مباحثه درباره نکات تفاهمی باشند تاکید دارد و می افزاید: در جریان گفت و گوی ملی تلاش شده تا افراد ریشه دار، عاقل و میانه رو و البته دارای اندیشه های متفاوت سیاسی از دو جریان اصولگر و اصلاح‌طلب که می‌توانند با هم صحبت کنند جلساتی با هم داشته باشند تا زمینه رفع مشکلات فراهم شود.
جای خالی تندروها در جلسات گفت وگوی ملی
جلسات گفت وگوی ملی در حالی رنگ وبوی جدی به خود گرفته که عده‌ای مهمترین نقد وارده به این نشست‌ها را عدم حضور تندروها و افراد با دیدگاه های رادیکالی از هر دو جناح سیاسی می‌دانند با این توجیه که یکی از طرف های گفت و گو باید تندروهایی باشند که همیشه نظری درخلاف جهت اعتدالیون دارند.
محمد صدر اما با رد این گزاره و با تاکید بر اینکه اصل گفت وگو با تندروها از اساس مردود است، می گوید: واقعیت آن است که یکی از ویژگی‌های افراد و گروه های تندرو این است که به هیچ وجه نمی توانند با مخالفان خود گفت وگو و مذاکره کنند؛ ببینید لازمه گفت وگو این است که طرف گفت و گو فارغ از اصولگرا، اصلاح طلب یا شخصیت مستقل سیاسی بودن از نظر روانی شخصیت متعادلی باشد، افراد افراطی و تندرو در جریان مذاکره به محض اینکه کلمه‌ای در مخالفت با خود می شنوند فضا را به سمت تنش، دعوا، فریاد زدن و احیانا فحش و اهانت به طرف دیگر گفت وگو می برند بنابراین اصل گفت وگو با چنین افرادی از اساس مردود است.
با این وجود اما احمد مازنی از نخستین طراحان گفت و گوی ملی در مجلس دهم درباره حضور تندروها در جلسات گفت وگوی ملی نظری متفاوت داشته و اتفاقا به آنها چراغ سبز نشان داده و می گوید: الویت اول ما، این نیست که دنبال افراد تندرو و مسائل تند برویم زیرا در این صورت این موضوع در نطفه خفه می شود، ما ابتدا با کسانی که معتدل و علاقه مند هستند در موضوعات مشترک کار می‌کنیم. به مرور جلوتر برویم، ان شاءالله نوبت افراد تندرو هم می‌شود، قطار گفت و گوی ملی برای جبهه پایداری هم جا دارد اگر بخواهند در این جریان حضور داشته باشند.
حلقه‌هایی دیگری از جنس گفت وگوی ملی
اما جلسات گفت وگوی ملی تنها به سیاسیون و چهره های شناخته شده از دو جناح اصولگرا و اصلاح طلب محدود نیست، خبرها حکایت از آن دارد که حلقه‌های دیگری در سطوح روحانیت، دانشگاهیان و برخی نشست های سیاسیون با نهادها شکل گرفته که این حلقه‌ها گویی هر کدام بخشی از پازل گفت‌وگوی ملی است.
در همین زمینه بود که چندی پیش غلامرضا مصباحی‌مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز با بیان اینکه همگرایی جامعه روحانیت و مجمع روحانیون باید از گفت وگوی ملی شروع شود تصریح کرد که مشکلات این دو گروه نه مبنایی بلکه بیشتر سلیقه ای است بنابراین اختلاف سلیقه‌ها نباید به درگیری و منازعه بینجامد. او اینگونه طیف روحانی جریان رقیب را به گفت و گو و نشستن دور یک میز دعوت کرد.
محمد حسینی عضو هیات رئیسه جمنا هم در گفت وگویی با خبرآنلاین ضمن استقبال از ایده گفت و گوی ملی در سطح چهره های سیاسی یادآور شده است: هم‌اکنون جلساتی در کشور با حضور اعضایی از هر دو جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا در حال برگزاری است که یک مورد آن جلسات مورد اشاره آقای باهنر است، اخیرا در بسیج اساتید هم شاهد حضور اساتیدی از هر دو طیف اصلاح‌طلب و اصولگرا برای همفکری در خصوص کمک دانشگاهیان به سیل زدگان بودیم و این حادثه به عنوان موضوعی ملی و نه حزبی و جناحی مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت.
محمود صادقی نماینده اصلاح طلب مجلس نیز خبر از جلسات گفت وگویی در سطح دانشگاه ها با حضور شخصیت هایی مانند ابوترابی فرد خبر داده و گفته است: دو سال است که این جلسات برگزار می‌شود اما قرار نبود رسانه‌ای شود. این جلسات جلسات هم‌اندیشی بود که با ابتکار انجمن اسلامی دانشگاه شکل گرفت و اتفاقا با حضور آقای ابوترابی‌فرد شروع شد و از مرداد دو سال پیش به صورت منظم برگزار می‌شود. هدف این است که بخشی نیروهای دانشگاهی اصلاح‌طلب و اصولگرا که توان دیالوگ دارند، با هم در مسائل مشترک گفت وگو کنند. در این راستا قرار شد اول مسائل دانشگاهی و به فراخور آن، مسائل روز را بررسی شود.
شواهد گویای آن است که گفت و گوی ملی به عنوان روشی نو و البته اجتناب ناپذیر در تمامی سطوح در حال پیگیری است تا زمینه های بروز تفاهم بیش از هر زمان دیگری در کشور ایجاد شود، موضوعی که اگرچه به عنوان موضوعی آرمانی به آن نگریسته می شود اما تلاش هایی برای تحقق و رونق آن آغاز شده است، حال باید منتظر ماند و دید که آیا تلاش ها نتیجه مورد نظر را حاصل خواهد کرد.
27319
