زهرا علی اکبری –  همتی، رییس کل بانک مرکزی که این روزها با اقدامات پیاپی نهاد تحت تصدی‌اش در بازارهای پولی و مالی بر صدر اخبار نشسته است، هفته گذشته خبر از اجرای طرحی داد که هر چند تازه نبود اما فضای رسانه ای ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داد.

 او از ارائه لایحه حذف چهار صفر از پول ملی ایران به دولت خبر داد و وقتی همهمه ها در این خصوص بالا گرفت، اعلام کرد که این طرح حداقل دو سال دیگر اجرایی خواهد شد.

 این اولین بار نیست که موضوع حذف صفر از پول ایران در دستور کار قرار می گیرد، جدی ترین اتفاقی که در این عرصه افتاد وقتی بود که جهش ناگهانی نرخ ارز در سال ۱۳۹۱ رخ داد و دلار به محدوده چهار هزار تومان، وارد شد. آن روزها هم از ضرورت حذف سه صفر از پول ملی ایران می گفتند.

 واحدی که هیچ گاه به رسمیت شناخته نشد

ریال واحد چندان خوش اقبالی نبود. به نظر می رسید تنها در شناسنامه، نام پول ملی ایران ریال است. مردم ایران از همان اوایل سده چهاردهم، وقتی ریال واحد پول ملی ایران شد نیز تومان را در توضیح میزان قیمت اجناس و حتی دارایی خود به کار می بردند. هر تومان ۱۰ ریال می شد و هر چند مشتقات تومان، یعنی ریال نیز آن روزها ارزش داشت و سکه‌ها دو ریالی و ۵ ریالی و حتی کوچکتر از آن قدرت خرید داشتند اما در محاوره به سکه دو ریالی، ” دو زاری” و به سکه ۵ ریالی “۵ زاری” و به قطعات کوچکتر نیز ده شاهی و … می گفتند اما ریال را هیچ وقت در محاوره نیز جای ندادند.

 معلوم نبود دلیل این بی‌اقبالی چیست. کم کم در سالیان آتی وقتی موج تورم، هر سال بخشی از ارزش پول ملی را می بلعید، خود به خود صفری از واحد پول ملی افتاده بود و مردم قیمت ها را به تومان عنوان می کردند.

 در سالیان اخیر اما این حذف به یک صفر بسنده نشد، در محاوره یک تومان معنای یک میلیون تومان و نه یک هزار تومان را دارد و این بدان معناست که ایرانیان خود راسا به حذف نه یک صفر و دو صفر و چهار صفر که هفت صفر از پول ملی اقدام کرده و یک تومان را برابر با یک میلیون تومان ارزیابی می‌کنند. ارزش پول ایران در سال ۱۳۹۷ نیز کاهشی جدی را تجربه کرده است، برخی اظهار نظرها مستند به این نکته است که با حذف صفرها ارزش پول ایران در جهان، بازگردانده می‌شود.

حذف صفر؛ آری یا نه

 هر چند حذف صفر از واحد پول ایران موافقانی جدی دارد اما بررسی‌ها نشان از آن دارد که شمار مخالفان این طرح به تدریج با ورود کارشناسان و اساتید اقتصاد دانشگاه رو به افزایش است.

 علی قنبری، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه را می‌توان در جرگه موافقان ارزیابی کرد. وی می‌گوید : این اقدام می تواند مبادلات اقتصادی ایران را تسهیل کند. شهباز حسن پور بیگلری، عضو کمیسیون اقتصادی نیز  با اشاره مصوبه دولت در جریان بررسی لایحه بانک مرکزی در خصوص حذف ۴ صفر از پول ملی، گفت: این بهترین اقدام در راستای ساده‌سازی اعداد است.

 با این وجود کم نیست شمار کارشناسانی که این طرح را طرحی فاقد مبنا و مفهوم مشخص برای اقتصاد می دانند. طهماسب مظاهری در این زمینه گفته است در شرایط فعلی اولویت اقتصاد ما اصلاح زیرساخت های پولی و بانکی است نه حذف صفر از پول ملی، همچنین در حال حاضر دولت ظرفیت حذف صفر از پول ملی را به شکل صحیح ندارد و ممکن است دچار انحراف و کج روی شود.

دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی اما نظری متفاوت ارائه کرده است. وی می گوید: به عنوان نظر شخصی اجازه دهید حرفی در این باره نزنم و نظر وزارتخانه را کار کنیم و آنجا اعلام خواهم کرد.

ایستگاه پایانی کجاست؟

 دولت پیش تر لایحه‌ای را به تصویب رسانده است که بر تبدیل واحد پول ایران از ریال به تومان دلالت دارد. انگار قرار است از پس نزدیک به نود سال عدم استفاده از واحد پولی ریال، بالاخره نام این واحد پولی در شناسنامه تغییر کرده و از ریال به تومان بدل شود. حالا باید دید تبدیل واحد پولی ایران از ریال به تومان که در دل خود حذف یک صفر را گنجانده است، با لایحه حذف چهار صفر، به معنای خداحافظی ۵ صفر از اسکناس های ایران است یا خیر.

 البته همتی گفته است تا دو سال دیگر در صورت حذف صفرها هر هزار تومان برابر با یک تومان خواهد شد.

باید منتظر ماند و دید ایرانیانی که سالیان طولانی است به میلیونر بودن عادت کرده‌اند با این تغییر می‌توانند با شمارش دارایی شان در مقیاس هزار، کنار بیایند؟ در صورت اجرایی شدن این طرح تا دو سال دیگر میلیاردرها میلیونر می شوند و میلیونرها در قامت هزار  دارایی شان را به شمار در می‌آورند.  

۲۲۳۲۲۳