دبیر سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گفت: یکی از عللی که نتایج بخش نمایشنامه‌نویسی دیر اعلام شد این بود که تعداد آثار رسیده زیاد بود. این اتفاق در دورانی رخ داده که نمایشنامه‌نویسی در کشور شرایط خوبی را سپری نمی‌کند.
به گزارش سینماسینما، نخستین جلسه از مجموعه نشست‌های تخصصی بخش مسابقه نمایش نامه‌نویسی تئاتر فجر با حضور شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی، نادر برهانی مرند، محمد چرم‌شیر، ریما رامین فر، شهرام زرگر، حسین مسافر آستانه، محمد امیر یاراحمدی، بهزاد فراهانی، سهیلا نجم، اصغر نوری، شهرام گیل‌آبادی و جمعی از هنرمندان و نمایش نامه‌نویسان در تالار کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
سلما سلامتی مدیر بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ابتدای این جلسه به ارائه گزارشی از این بخش پرداخت و گفت: در چندین سال اخیر بخش مسابقه نمایش نامه‌نویسی جزئی از جشنواره تئاتر فجر بوده است اما امسال در نظر داشتیم تا به کیفیت این بخش بیافزاییم و در کنار داوری، برنامه‌های دیگری نیز داشته باشیم تا به مقوله نمایشنامه نویسی و کیفیت آن بیشتر پرداخته شود.
وی همچنین در ادامه افزود: تا تاریخ بیستم مهرماه، ۴۶۹ نمایش نامه به دبیرخانه جشنواره رسید و پس از آن تصمیم بر آن شد تا اسامی نمایش نامه‌نویسان از روی آثار حذف شده و جلسات داوری آغاز شود. داوران طی دو ماه گذشته به مطالعه نمایش نامه‌ها پرداختند و سپس برآن شدیم تا جلسات بررسی و تحلیل نمایش نامه‌ها به صورت علنی برگزار شود. دلیل اصلی این امر این است که در کنار برگزاری این بخش، گفت‌وگو و تحلیل در باب نمایش نامه‌نویسی برای‌مان بسیار حائز اهمیت است.
سلامتی در بخشی از صحبت‌هایش اضافه کرد: از میان مجموع آثار، ۲۷۹ نمایش نامه از تهران و ۲۵۸ اثر از شهرهای دیگر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده است که از این آثار ۱۴۰ اثر توسط خانم‌ها و ۳۹۷ اثر را آقایان نوشته‌اند. امیدوارم بتوانیم این نشست‌ها را با حضور هنرمندان و متخصصان برگزار کنیم تا خروجی قابل قبولی داشته باشیم و شاهد اتفاقات بهتری در این عرصه باشیم.
*جشنواره فجر امسال با مشکلات مالی زیادی مواجه است
نادر برهانی مرند دبیر سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز در ادامه این نشست خاطرنشان کرد: برخلاف سنت سال‌های گذشته جوایز بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی در اختتامیه اصلی این رویداد اهدا خواهد شد. ما امسال به لحاظ مالی با مشکلات بسیاری مواجه هستیم و به منظور مدیریت بهتر این دوره به این نتیجه رسیدیم تا بیشتر به بخش‌های اصلی بپردازیم و از ماموریت‌های فرعی عبور کنیم، مثل بخش نمایشنامه نویسی یا بخش پژوهش اما برای منی که اندکی دست به قلم هستم، احساس خوبی نبود با این حال با کمک شهرام کرمی و دیگر همکاران توانستیم بخش مسابقه نمایش نامه‌نویسی را سرپا نگه داریم.
وی در ادامه افزود: بخش مسابقه نمایش نامه‌نویسی از ارکان رکین جشنواره تئاتر فجر است. یکی از مشکلاتی که منجر به آن شد تا نتایج این بخش دیر اعلام شود این است که تعداد آثار رسیده بیش از دوره‌های گذشته بود و این اتفاق در روزگاری افتاده است که نمایشنامه و نمایش نامه‌نویسی دوران خوبی را سپری نمی‌کند. فردا آرای هیات داوران اعلام خواهد شد و سه نفر برگزیده این بخش نیز در اختتامیه این دوره از جشنواره معرفی خواهند شد.
*۴۰ درصد نمایش‌های روی صحنه خارجی هستند
شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی در ادامه صحبت‌های برهانی‌مرند ضمن ابراز خرسندی نسبت به برگزاری این محفل هنری گفت: همواره خلا برگزاری چنین محفلی در ارتباط با ادبیات نمایشی در رویدادهای تئاتری وجود داشته است. متاسفانه یکی از معضلات هنرهای نمایشی با وجود استعدادهای درخشان، فقدان نمایشنامه‌های ایرانی است. این موضوع که هم اکنون چهل درصد نمایش‌های روی صحنه در سراسر کشور از میان نمایش نامه‌های خارجی است بسیار جای نگرانی دارد هرچند که تاثیر این آثار را نمی‌توان کتمان کرد.
وی همچنین افزود: چرا ما باید جریان فعال نمایش نامه‌نویسی را کنار بگذاریم؟ نمایش نامه به عنوان بنیادی‌ترین زیر ساخت تئاتر، می‌تواند بنیان فکری را آغاز کرده و آفرینش‌گری را ایجاد کند. امیدوارم این برنامه آغازی برای بنیان ادبیات نمایشی و جریان فعال نمایش نامه‌نویسی در فضای درام‌نویسی ایرانی شود و این موضوع دور از دست نیست و به همت هنرمندان تئاتر ایجاد خواهد شد. امیدوارم این جریان نویسنده‌های جوان را هدایت کند، همچنین جریان نمایشنامه‌نویسی حرفه‌ای را گسترش داده و در زمینه نشر منجر به ایجاد شرایط خوبی شود.
محمد چرم‌شیر داور بخش مسابقه نمایشنامه‌خوانی جشنواره تئاتر فجر در ادامه در پاسخ به سوال امین عظیمی مجری سلسله نشست‌های تخصصی این بخش، مبنی بر اینکه چه مضمونی بیشتر مورد توجه نمایش نامه‌نویسان شرکت‌کننده قرار داشته است، عنوان کرد: باید باور داشته باشیم که تئاتر ما با سابقه صد و اندی سال، نسبت به تئاتر جهان، جوان است و تئاتر جوان فرصت گذار را دارد و ما در دوران گذار به سر می‌بریم. تئاتر ایران در حال آموختن و تجربه کردن است و تجربه‌های گذشته را مجدد تجربه می‌کند.
وی همچنین افزود: واقعیت امر این است که پس از خواندن این تعداد متن رسیده به جشنواره و همچنین متون ارسالی به جشنواره تئاتر الف به این نتیجه رسیدم که ما یک دوره بازگشت را دنبال کردیم که در دهه‌های گذشته تئاتر تجربه کرده است. شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دست به دست هم داده و سبب شده که این بازگشت دوباره صورت گیرد. این موضوع در کنار ثمراتش دارای اشکالاتی نیز هست.
این نمایش نامه‌نویس ضمن طرح این پرسش که ما چه داریم و چه می‌خواهیم؟ تصریح کرد: ۴۶۹ اثر به این جشنواره رسیده است و بسیاری نیز موفق به ارسال آثارشان نشده‌اند اما این سوال مطرح است که ما به این شرکت‌کنندگان چه چیز را آموختیم به جز آنچه که آن‌ها با احساس، فکر و تجربه اندک آموخته‌اند؟ آموختنی‌های تئاتر از مرکز هنرهای نمایشی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته تا تلویزیون و در سطح جامعه غایب است.
چرم‌شیر در ادامه اضافه کرد: اگر این تعداد جمع شدند و نمایش نامه‌ای را نوشتند به دنبال آن نیستیم که ساختارشان چیست. آن‌ها ایده و حرف‌هایی دارند که سعی می‌کنند تا آن را بگویند. تعداد اندکی از آن‌ها آموخته دارند تا به ساختار بنگرند مابقی ایده‌های‌شان به منظر نمایش هم نزدیک نشده است و این مشکل اساسی است.
وی با بیان اینکه این تعداد آثار رسیده به جشنواره هم جای خوشحالی دارد و هم نگرانی، اظهار کرد: این تعداد علاقمند خوراک ندارند و ما نیز تلاش نکردیم تا به آن‌ها از طریق دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها در تهران و شهرستان‌ها آموزش دهیم. این جوان‌ها ایده‌های بسیاری به منظور نگارش افکار و احساسات‌شان دارند اما در رابطه با کارشان دانش مقتضی را ندارند. آن‌ها باید بیاموزند اما وظیفه این سمت میدان این است که در نزدیک محل اقامت و اسکان‌شان شرایط آموزش را فراهم کند چرا که بسیاری از آن‌ها به منظور آموزش مجبور به سفر می‌شوند. زمانی‌که برای داوری دعوت شدم انتظار زیادی نداشتم چراکه به این آدم‌ها چیزی داده نشده که از آن‌ها انتظاری داشته باشیم.
*نمایشنامه نویسان جوان آثار گذشتگان را مطالعه کنند
ریما رامین‌فر داور بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ادامه با بیان اینکه از دعوت به این داوری بسیار شگفت‌زده شده‌ام، عنوان کرد: در ابتدا تصور کردم این یک رخداد ملی است که ۴۶۹ نفر برایش دست به قلم شدند اما زمانی‌که با متون مواجه شدم دیدم که بسیاری از آن‌ها از نسل جوان هستند. بسیاری از آن‌ها سعی کردند آثاری را تجربه کنند که در گذشته هم تجربه شده بود. فقدان فضای آموزشی را قبول دارم اما به شخصه توقع بیشتری داشتم. نمایش نامه‌نویسان جوان باید آثار گذشته را بشناسند و مطالعه کرده باشند تا بتوانند اثر جدیدی را خلق کند. خواندن بسیاری از نمایش نامه‌های رسیده به جشنواره برایم کار دشواری بود، زیرا با آرمان‌های ذهنی‌مان فاصله بسیاری داریم.
شهرام زرگر دیگر داور این بخش در ادامه گفت: فارغ از بحث آموزش و واقعیت‌های آموزشی بحث آموزش‌پذیری مطرح است. تا چه حد کسانی که می‌نویسند علاقمند به آموزش هستند؟ طبیعی است که انتظار می‌رود کسی که در این جشنواره شرکت می‌کند به دنبال آن نباشد تا چرخ را از ابتدا اختراع کند. تیراژ کتاب‌های ما در حد ناامیدکننده‌ای پایین آمده است و تصورم بر این است که از آموزش و آنچه که پشت سر گذاشته‌ایم گریز وجود دارد، در حالی‌که باید مشق کنیم، می‌خواهیم تا دوباره تجربه کنیم.
محمد چرم‌شیر ضمن بیان موافقت‌اش با صحبت‌های شهرام زرگر، یادآور شد: صحبت بر سر ایرادهای نمایش نامه‌هاست نه اینکه امکان آموختن وجود نداشته و یا انگیزه‌اش نبوده است. در مسیر درست آموزشی ابتدا استعدادیابی می‌شود و براساس آن آموزش داده خواهد شد اما متاسفانه ما در سیستم آموزشی جاری استعدادیابی نداریم و شرایط به گونه‌ای است که آنقدر آموزش داده می‌شود تا شاید این آموزش‌ها منجر به برافراشته شدن استعدادها شود. به نظرم در صورتی‌که به وجه آموزشی بها داده می‌شد از میان ۴۶۹ اثر رسیده، شاهد آثار بهتری بودیم.
این داور بخش مسابقه نمایش نامه‌نویسی در ادامه اضافه کرد: آموزش‌پذیری را قبول دارم اما واقعیت این است که باید استعدادها را شکار کرد، همچون مایی که خود شکار شدیم. در دورانی که ما واژگون عمل می‌کنیم و استعدادها به منظور آموزش را نمی‌یابیم باید سیستم آموزشی را تقویت کنیم.
شهرام زرگر در پاسخ به پرسش امین عظیمی مبنی بر میزان نمایش نامه‌های اقتباسی رسیده به این دوره از جشنواره، گفت: فکر کنم بین ۱۵ تا ۲۰ نمایش نامه اقتباسی رسیده را خواندم. در اقتباس باید نویسنده بر مدیوم مبدا احاطه کامل داشته باشد و زبان آن را به خوبی شناسایی کند تا به مدیوم مقصد که نمایش نامه است دست یابد که این کار بسیار دشواری است و متاسفانه در زمینه اقتباسی شاهد اثر خوبی نبودم.
منبع: فارس
