مصرف سیگار در بین پسران و مردان جامعه رو به افزایش است و در عین حال، گرایش دختران و زنان به استعمال قلیان، نگران کننده تر است.
امروز، هر جایی قدم می‌گذاری که محل استراحت و تفریح و یا مکان غذا خوری است، ممکن نیست عده‌ای از دختران و زنان را نبینی که مشغول دود کردن قلیان نباشند. متأسفانه خطرات و عوارض مرگبار دود قلیان به مراتب وحشتناک‌تر از دود سیگار است.
اظهارات علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، در مورد مصرف قلیان و شکست برنامه‌های مقابله با ممنوعیت استفاده از قلیان در قهوه خانه‌ها و غذا خوری های به اصطلاح سنتی، حکایت از این واقعیت دارد که زنگ خطر تهدید نسل جوان و نیروی کار کشورمان به صدا در آمده است و اگر نخواهیم اقدام عاجل و ضربتی در مقابله با مصرف مواد دخانی داشته باشیم، قطعاً در سال‌های نه چندان دور، با خیل عظیم بیماران و مرگ‌های زودرس مواجه خواهیم شد.
غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با عنوان این مطلب که در حدود ۳۰ درصد آقایان و ۲۰ درصد خانم‌های بالای ۱۵ سال در کشور مصرف دخانیات هستند، نسبت به تبعات مصرف مواد دخانی در کشور هشدار داد.
نتایج مطالعات انجام شده در کشور نشان می دهد، به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت بالای ۱۵ سال کشور مصرف روزانه سیگار دارند که این عدد در مردان حدود ۲۰ درصد و در زنان حدود ۲ درصد است. در صورتی که بخواهیم آمار مصرف قلیان را اضافه کنیم، در حدود ۳۰ درصد آقایان و ۲۰ درصد خانم‌های بالای ۱۵ سال در کشور مصرف دخانیات دارند.
این در حالی است که مصرف قلیان در هر دو قشر زن و مرد و به ویژه زنان را بسیار بالاتر و نگران کننده است، زیرا مصرف تفننی قلیان در سال‌های آتی مبدل به مصرف سیگار می‌شود و همچنین بیماری زایی ناشی از قلیان بسیار شدیدتر خواهد بود.
به گفته رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ۴ درصد پسران ۱۵ ساله و یک درصد دختران ۱۵ ساله مصرف روزانه سیگار دارند در حالی که آمار مصرف قلیان در هر دو جنس ۱۰ درصد است و در این رده سنی خطر افزایش مصرف دخانیات به شکل قلیان، بیشتر مشهود است.
حیدری، از کاهش سن شروع مصرف دخانیات در دهه‌های اخیر در جهان و ایران خبر داد و گفت: میانگین سن شروع مصرف روزانه دخانیات در کشور در دهه ۵۰ حدود ۲۰ سال، در دهه‌های ۷۰-۶۰ به حدود ۱۸-۱۷ سال رسید و متأسفانه امروزه میانگین سن شروع مصرف دخانیات در کشور به ۱۴ سال رسیده است که تقریباً با آمار سایر کشورها برابر است.
وی تاکید کرد: اجرای برنامه‌های پیشگیری از شروع مصرف دخانیات یا همان نه گفتن به تجربه دخانیات، باید در ایران و سایر کشورها از سنین پایین و مدارس ابتدایی آغاز شود.
به گفته حیدری، بر اساس نتایج مطالعات اخیر، عوارض زیان آور مصرف قلیان را بسیار بیشتر از سیگار است زیرا در هر پک قلیان حدود ۵۰۰ سی سی و در هر پک سیگار حدود ۵۰ سی سی دود وارد بدن مصرف کننده می‌شود. بنابراین میزان مواجهه فرد با دود قلیان ۱۰ بار بیشتر است. همچنین فرد سیگاری حدود ۱۵-۱۰ پک به سیگار می‌زند در صورتی که در هنگام مصرف قلیان به ۱۵۰-۱۰۰ پک می‌رسد.
وی، یک وعده قلیان را معادل با مواجهه فرد با دود ۱۰۰ نخ سیگار برشمرد و افزود: این نکته که عبور دود از میان آب قلیان باعث تسویه آن می‌شود یک باور غلط است زیرا دود مرطوب باعث افزایش جذب مواد سمی در بدن می‌شود. تنباکوی قلیان نیز حاوی مواد معطر یا اسانس‌های زیادی است که شرایط تجزیه و ترکیب مواد سمی را مهیا می‌کند، همچنین ذغال روی قلیان منو کسید کربن بالاتری دارد بنابراین قلیان یک روش مصرف دخانیات با بیماری زایی بیشتر است.
وی با ذکر این نکته که مطالعات جهانی نشان داده متوسط عمر افراد سیگاری ۱۰ سال کمتر از افراد غیرسیگاری است گفت: زنان سیگاری ۹ سال و مردان سیگاری ۱۱ سال زودتر از افراد غیرسیگاری همجنس خود فوت می‌کنند. بنابراین می‌توان گفته هر نخ سیگار ۳ دقیقه از عمر فرد سیگاری می کاهد.
حیدری با توصیه افراد به اجتناب از اولین تجربه استعمال دخانیات اعلام کرد: افراد سیگاری برای ترک مصرف دخانیات می‌توانند با مراجعه به مراکز درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مشاوره‌های درمانی نسبت ترک دخانیات اقدام کنند.
به گفته وی، از همان لحظه که فرد مصرف دخانیات را ترک می‌کند، سیستم ترمیم بدن فعال شده و اقدام به پاکسازی می‌کند و هرچه فرد دیرتر نسبت به ترک دخانیات اقدام کند زمان بیشتری طول می‌کشد که بدنش ترمیم شود.
حیدری افزود: معمولاً ظرف ۳ ماه پس از ترک دخانیات ظرفیت‌های هوایی تنفسی فرد به شکل نرمال بر می گردد، پس از یکسال خطرات بیماری‌های قلبی در وی برابر با افراد غیرسیگاری می‌شود و بعد از ۳ سال بروز بیماری‌های ریوی نیز در آنان تقریباً مشابه افراد غیر سیگاری می‌شود و خطر بروز سرطان‌ها نیز پس از ۵-۳ سال در آنان همانند افراد غیرسیگاری می‌شود.
