معتقدم به واسطه اجرای برخی سیاست‌ها اگر نگوییم در وضعیت بحرانی، حداقل در وضعیت دشوار قرار داریم و مسائل اجتماعی در کشور این جنبه را دارند که به مشکل بزرگتر تبدیل شوند. برای مثال معضل پدید آمده در روستای چنارمحمودی لردگان که مساله‌ای اجتماعی بود، رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت.
مثال دیگری که در این رابطه می‌توان مطرح کرد، رفتن و یا نرفتن بانوان به ورزشگاه است که با واکنش‌های صورت گرفته، به یک مساله سیاسی بدل شد. اگر کمی عقب‌تر برویم مساله ناآرامی‌های دی ماه 96 هم چنین وضعیتی داشت و مجموعه این مسائل نشان می‌دهد جامعه ما در وضعیت نرمال قرار ندارد. بیش از یک سال است که جلیقه‌زردها در فرانسه نسبت به مسائل و مشکلات اقتصادی دولت امانوئل مکرون اعتراض می‌کنند و برخی مواقع اعتراضات به خشونت هم کشیده شده و میان آنها و پلیس درگیری هم به‌وجود آمده است. اما سیستم از ظرفیت کافی برای کنترل چنین مشکلاتی برخوردار است و مساله تبدیل به بحران نشده است.
در سوی دیگر اعتراضات وال‌استریت هم تبدیل به بحران سیاسی نشد. در واقع جامعه ما هم باید چنان ظرفیتی از خود نشان دهد که مسائلی از این دست که مشکلات اجتماعی محسوب می‌شوند، به بحران سیاسی تبدیل نشوند. از این زاویه من هم با مصطفی تاجزاده هم‌نظرم چون حتی اگر شرایط فعلی را بحران ندانیم، باید گفت که در شرایط معمولی هم قرار نداریم. گفته می‌شود که در فاصله سال 96 و 97 حدود 40 میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشور که دست بخشی از مردم بوده از کشور خارج شده است. این سرمایه در امارات، ترکیه و گرجستان صرف خرید ملک شده است. اگر این خبر درست باشد نشانگر آن است که بخشی از شهروندان احساس مثبتی ندارند.
در کنار اینها باید به خاطر داشت که مفاسد بزرگ اقتصادی موجب ناامیدی و سرخوردگی می‌شود که متعاقب آن جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه که سرمایه‌های این مملکت هستند به فکر مهاجرت به اروپا و کانادا می‌افتند و گفته می‌شود که در ماه‌های اخیر بر تعداد این دسته از متقاضیان افزوده شده است. اینها علائم خوبی نیستند و مسئولان باید متوجه این مسائل باشند و اجازه ندهند که مشکلات کشور به سمت بحران برود. مشکل اساسی این است، تا زمانی که مسئولان قبول نکنند که مشکلاتی از این دست می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد، به شکل طبیعی به فکر راه حل نمی‌افتند. یک راه حل همان است که مصطفی تاجزاده در زمینه انتخابات مطرح کرده است.
همچنین باید راه حل‌های دیگر را نیز مد نظر قرار داد. اما قبل از آنکه به سمت راه حل برویم، باید ابتدا وجود مشکل را بپذیریم. دکتر حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور زمانی که از سفر نیویورک بازگشتند، در پاویون فرودگاه اظهار کردند که دیپلمات‌ها و سران کشورهای مختلف برای دیدار با مقامات عالی رتبه کشورمان، پشت محل اقامت هیات ایرانی صف کشیده بودند. به موازات اینکه که مسئولان کشور چنین تصویر و تصوری دارند، می‌شنویم چینی‌ها از فاز 11 پارس جنوبی خارج شده‌اند. فاز 11 پارس جنوبی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های استخراج گاز ایران در خلیج فارس است. ما به درستی نمی‌دانیم اما انگار برخی مسئولان کشور در فضای دیگری هستند که متاسفانه در ظاهراز واقعیات جامعه فاصله دارد.
* دکتر صادق زیباکلام استاد دانشگاه / * منتشر شده در روزنامه آرمان 16 مهر 98
