هرچقدر موز یکی از معدود میوه‌های خوش خوراک و لذیذ است؛ دست‌کم در کشوری با مختصات ایران بحث‌برانگیز هم هست! چرا که با وجود جایگاه پررنگ در دوران دهه 50 خورشیدی اما در مقطع زمانی دهه 60 خورشیدی در بیشتر نقاط ایران، موز نماد میوه‌های لوکس بود و بیشتر کودکان ایرانی اگر موز را در سر در یک مغازه می‌دیدند، با حسرت زیاد به آن می‌نگریستند.
اما به مرور و پس از پایان جنگ 8 ساله ایران و عراق و کاهش موانع تجاری، سهم این میوه خوشرنگ و دلچسب در غرفه‌های میادین و سوپرمارکت‌ها دوباره افزایش پیدا کرد. تا جایی که تا همین چند سال پیش ارزان‌ترین میوه در دسترس مردم شده بود! و در همین جا بود که باغداران ایرانی به ویژه در استان آذربایجان غربی و در زمانه‌ای که معاونت باغبانی در وزارت جهادکشاورزی دوباره احیاء شده بود؛ محمود حجتی به پیشنهاد محمدعلی طهماسبی معاون وقت باغبانی که امروز سکاندار سازمان مرکزی تعاون روستایی است طرح واردات موز به ازای صادرات سیب را در دستور کار قرار داد تا سیب باغداران دیگر روی دست آنها نماند. اتفاقی که هم رضایت باغدار را در پی‌داشت و هم پس از مدتی رضایت واردکنندگان موز را.
اما قصه موز به اینجا ختم نشد، چرا که موزهای وارداتی هم قربانی جهش قیمت دلار در ایران از 3 هزار تومان به 24 هزار تومان شدند و همین کافی بود تا موزی که به کیلویی 2500 تا 3000 تومان هم فروخته می‌شد به ناگهان روند تصاعدی گرفت و حال چند هفته‌ای است که دامنه افزایش قیمت آن به مرز 60 هزار تومان رسیده است!
حال سبقت قیمت موز از یارانه 45 هزار تومانی افراد، دستمایه شوخی مردم در گوشه و کنار شهر شده است. اگرچه برخی با اشاره به تولید موز خوش‌خوراک در جنوب کشور از اهمیت ندادن به تولیدات داخلی و کمک نکردن به تقویت آن هم نوشته اند. اما آنچه در این میان نکته قابل تامل مباحث مطرح شده است تلاش پنهان جریانی جویای فرصت برای واردات موز بدون صادرات سیب باغدار ایرانی است! اتفاقی که انگیزه مساعدی را فراهم ساخته تا با نشان دادن جو متشنج و تند از قیمت بالای موز و تحریک افکار عمومی به دنبال اقناع مسئولان جهت رفع ممانعت از واردات موز توسط ده‌ها و شاید صدها متقاضی پشت خط مانده باشد.
واردکنندگانی که به نان‌شیرین موز چشم دوخته‌اند و شرط صادرات سیب را مانع دست و پاگیر تجارت آسان خود می‌پندارند! جالب آنکه در این میان یک نسبت سببی میان «محمدحسین بهشتی» با حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دستمایه حمله جریان جویای واردات بی‌قید و شرط موز به کشوری شده است که باغدارانش از اتکای مردم به موز بیش از میوه‌های سلامت بخش ایرانی دلگیر هستند.
اینکه پدر داماد رئیس‌جمهوری یا هر قوم و خویش دیگر در چارچوب مقررات و قوانین مشابه سایر بازرگانان مبادرت به واردات، صادرات یا تولید یک کالای مجاز کند، قطعا غیرقانونی نیست؛ کما اینکه واردکردن انگ سوءاستفاده و رانت‌خواری بدون هیچ سند محکمه‌پسند نیز نه قانونی است، نه اخلاقی و نه شرعی. لذا سوار شدن واردکنندگان غیرقانونی موز از مرزها که بدون رعایت شرط صادرات سیب به سود این تجارت چشم دوخته‌اند و با تکیه بر خشم عمومی از گرانی شدید موز مترصد تحریک و تسلیم دولت به واردات موزی هستند که نرخش سر به فلک کشیده است، اقدامی غیرقانونی با روش جریحه‌دار کردن افکار عمومی از فشار گرانی است.
مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان در تشریح دلایل رشد جهشی قیمت موز در بازار با بیان این که از 3 ماه پیش ثبت سفارش موز متوقف شده است و به هیچ عنوان سفارش نمی‌شود، اظهار کرد: «هم اکنون موزهای موجود در بازار مربوط به سفارش قبل بوده است. همان زمان به مقامات و دست اندرکاران مربوط اعلام کردیم اگر ثبت سفارش انجام نشود، قیمت موز به 50 هزار تومان میرسد، اما گوش شنوایی نبود!» البته وی در ادامه یک تهدید دیگر را هم پیوست سخن قبلی خود می‌کند و می‌گوید: «کاهش قیمت موز با این شرایط اصلا امکان‌پذیر نیست.» شرایطی که وی آن را به نقش دلال‌ها در افزایش قیمت موز گره می‌زند و می‌گوید: «یک ماه پیش یک کشتی 3 هزار تنی موز وارد شد که الان همان هم تمام شده است.»
رئیس اتحادیه بار فروشان در حالی که توجیه مستدل علمی برای ادعای خود ندارد، قیمت موز را تنظیم‌کننده قیمت سایر اقلام می‌داند و با دادن یک آدرس و سیگنال غیرمنطقی و اشتباه می‌افزاید: «افزایش قیمت موز، افزایش قیمت همه میوه‌ها را به دنبال دارد!» دارایی‌نژاد تعداد شرکت‌های واردکننده این میوه را 20 شرکت خصوصی اعلام می‌کند و اصل خواسته شیفتگان واردات را چنین جار می‌زند: «ما به وزارت صمت پیشنهاد کردیم برای ایجاد رقابت، اجازه واردات این میوه را به همه بدهد، اما با این پیشنهاد ما مخالفت شد. هم اکنون وزارت صمت مجوز واردات موز را نمی‌دهد و این یعنی واردات موز ممنوع است».
البته پیش از این وزارت صمت اعلام کرده بود در صورتی اجازه واردات سیب را می‌دهد که واردکننده اقدام به صادرات سیب کرده باشد. این شرط به نظر برخی از آنچه در خبر مربوطه کارشناسان! عنوان شده (که احتمالا جریان‌های مشتاق واردات بدون صادرات سیب هستند) «عجیب و غیرمنطقی» عنوان شده و آمده: «این دو حوزه یعنی حوزه واردات و صادرات کاملا با یکدیگر متفاوت هستند و اگر قرار به خرید و فروش مجوز از طریق صادرکننده سیب باشد، این اتفاق باعث ایجاد رانت و البته بالارفتن هزینه تمام شده موز می‌شود.» در حالی که به زعم جریان‌های حامی این شرط مراعات حقوق باغداران و در عین حال استفاده از ظرفیت تجاری واردکنندگان موز هم نقطه قوتی است به سود تولید داخل.
جالب آنکه در خبر ادعایی تنظیم‌شده با رویکرد اعتراضی به ممنوعیت واردات موز بدون صادرات سیب، آمده است: «هر کیلو موز با قیمتی کمتر از ۷۰ سنت وارد ایران می‌شود و با در نظر گرفتن نرخ دلار در بازار که اکنون حدود ۲۳ هزار تومان است، قیمت هر کیلو موز وارداتی نزدیک به ۱۶ هزار تومان برای واردکننده تمام می‌شود که در نهایت با اضافه کردن هزینه حمل و سود برای واردکننده باید هر کیلو حدود ۲۲ تا ۲۴ هزار تومان به دست مصرف‌کننده نهایی برسد. همچنین بررسی آمارها نشان می‌دهد در ۹ ماه امسال نزدیک به ۳۰۹ هزار تن موز به ارزش ۲۱۰ میلیون دلار وارد کشور شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال‌های ۹۸ و ۹۷ به لحاظ وزنی تغییری نداشته است.» در حالی که واردکنندگان رسمی و قانونی موز معتقدند هزینه تمام شده موز از اکوادور به مرسین در ترکیه و از آنجا به تهران، بسیار بیش از اینهاست.
پس دلیل گرانی موز چیست؟ آیا واردکنندگان موز که همه آنها پدر داماد رئیس‌جمهوری نیستند؛ دست به یکی کرده‌اند تا موز 24هزار تومانی 60 هزار تومان در بازار عرضه شود، یا منطق بازاری که واردات آن به ناگزیر و جهت حمایت از تولید داخلی محدود شده،
چنین است؟
فروشندگان دلیل گرانی موز را کمبود عرضه اعلام می‌کنند و می‌گویند جنس کم است و قیمت را بالا می‌برند. از طرفی هزینه کارگر در میدان میوه و تره‌بار را هم خریدار باید بپردازد که باعث افزایش قیمت تمام شده جنس برای فروشنده می‌شود.
اما «محمدحسین بهشتی» پدر داماد رئیس جمهوری چه می‌گوید؟ او که امروز در معرض اتهام و انگ سوءاستفاده از مقام حسن روحانی برای محدودیت واردات موز توسط همه مشتاقان واردات این میوه قرار گرفته است، چه باوری دارد؟
او گفت: بر اساس تصویب هیئت وزیران، واردات موز در ازای صادرات یک و نیم برابری سیب یا سایر اقلام و مقادیر مشخص شده امکان‌پذیر است؛ لذا به طور مثال، ارز مورد نیاز برای واردات موز از ارز حاصل از یک‌ونیم برابر سیب صادر شده تامین می‌شود تا نه تنها بار ارزی بر کشور تحمیل نکند، بلکه از باغداران و فروش محصولات آنها نیز حمایت گردد.
وی با بیان اینکه با بیش از ۴۵ سال سابقه در صادرات و واردات میوه و سبزیجات، جزو نخستین واردکنندگان موز به کشور بوده و متعاقباً ارز دریافتی در هر مرحله را مطابق تعهد خود جهت واردات موز استفاده کرده تصریح می‌کند: مجموعه تحت نظارت وی با حدود نیم‌قرن فعالیت و با صادرات سالانه بیش از ۵۰ هزار تن میوه به خارج از کشور، موجبات اشتغالزایی و ارزآوری قابل‌توجهی را در زمینه محصولات کشاورزی و باغداری برای کشور فراهم کرده است.
بهشتی با بیان اینکه بر اساس قانون کلیه واردکنندگان میوه باید مجوزهای لازم از وزارتخانه‌های سه‌گانه صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و امور اقتصادی و دارایی را کسب کرده باشند که این مراحل دارای ضوابط و نظارت‌های خاص خود است و واردکنندگان موز از آن مستثنی نیستند، تاکید می‌کند: بنده از پیش از انقلاب در بازار میوه فعال بودم. در واقع کارت بازرگانی بنده در سال ۱۳۴۵ صادر شده است. آن زمان هم بنده یکی از افراد مطرح در صنف خودم بودم و به قولی دستمان به دهنمان می‌رسید. کار بنده از ابتدا همین بارفروشی بوده و دو سال نیز اجاره‌داری دشت مغان را انجام داده‌ام.
وی در پاسخ به پرسشی در رابطه با پیامد نسبت خویشاوندی و سابقه آشنایی‌اش با رئیس جمهوری و شایعه ممانعت از واردات توسط مشتاقان واردات موز می‌گوید: «پسر من داماد آقای روحانی است و سابقه دوستی و رفاقت من و آقای روحانی نیز بسیار قدیمی است، بنده با رئیس‌جمهوری از سال ۱۳۵۸ دوست هستیم. فرزندان ما نیز در سال ۱۳۷۰ ازدواج کردند. اما اگر بنا بود سوءاستفاده از این موقعیت شده باشد باید در آن سال‌ها رخ داده بود؛ کما اینکه هر 4 فرزند من پزشک هستند و با وجود این نسبت فامیلی، هیچگاه تمایلی به حضور در یک ارگان دولتی یا استفاده از امتیازی خارج از آنچه در توان ذاتی خانوادگی ما از پیش از انقلاب وجود داشته، نداشته‌ایم.
این بازرگان پیشکسوت میوه در کشورمان با بیان اینکه مدعیان خارج از چارچوب اخلاق و انصاف و متاثر از جو سیاسی در کشور به آسانی و بدون هیچ مدرکی انگ رانت‌خواری می‌زنند تصریح می‌کند: در واقع آنها به این پرسش نیز پاسخ نمی‌دهند که آیا تمام گرانی‌های رخ داده در سال‌های گذشته یا امروز هم تقصیر وارد نشدن آزادانه موز بدون رعایت پیش‌شرط قانونی صادرات سیب در قبال واردات آن است!؟ کما اینکه این شیفتگان واردات موز چرا در موعد خود مبادرت به صادرات سیب مازاد باغداران عزیز کشورمان نکرده‌اند تا امروز هیچ منع قانونی نداشته باشند!؟
وی با بیان اینکه حجم انبوهی از موزهای وارداتی بدون رعایت این شرط از اکوادور به ترکیه آورده شده و حال که در پشت گمرک مانده و بیش از 10 روز است که امکان ورود نیافته است؛ دست به دامن جوسازی از طریق گرانی رخ داده ناشی از این محدودیت شده اند.
بهشتی با بیان اینکه صادرات سیب از سردخانه‌های کشور در حال حاضر نیز وجود ندارد تاکید می‌کند: در هر حال این قانون با هدف حمایت از باغداران تولیدکننده سیب که کشاورزان همین آب و خاک هستند تدوین شده، وگرنه ما واردکنندگان موز هیچگاه مشکلی در واردات نداشتیم که چنین قانونی را شخصا نوشته باشیم.
وی با بیان اینکه آنها که غیرمسئولانه و بدون اطلاعات مردم را گمراه می‌کنند، می‌گوید: خواهش من این است که اگر کسی می‌داند من از رانت استفاده کرده‌ام، مدرکش را به قوه قضائیه اعلام کند تا بدون هیچ اغماضی به آن رسیدگی شود.
بهشتی با بیان اینکه واردکنندگان موز سیب را در مقطع زمانی صادرات کیلویی 30 هزار تومان صادر کرده‌اند و در آن هنگام نیز موز کیلویی 20 هزار تومان بوده است می‌گوید: «در حالی به من برچسب سلطان موز می‌زنند که در هفته در نهایت 5 تریلی واردات موز دارم که از هفته آینده دیگر ندارم.»
2327215
