یکی دو هفته است که رسانه‌های فارسی شاید برای فرار از غم و شوک حوادث چند هفته اخیر و شاید واقعا به دلیل نگرانی از فراگیری یک بیماری مسری تازه، با شدتی مثال‌زنی اخبار شیوع ویروس «کرونا» در سراسر دنیا را پوشش می‌دهند. این البته تا حدودی متاثر از تمرکز شدید جریان رسانه‌ای حاکم جهان روی «ویروس چینی» تازه است. سازمان بهداشت جهانی وضعیت فوق‌العاده اعلام کرده، بسیاری کشورهای غربی پروازها به چین را ممنوع کرده‌اند و از ورود اتباع چینی به کشورشان جلوگیری می‌کنند و مسافران، تاجران و دانشجویان چینی یا کسانی که به چین رفت و آمد دارند را سر در گم کرده‌اند. همه ظاهرا «نگران» یک اپیدمی جهانی هستند که شاید می‌ترسند طاعون تازه قرن باشد و پیش از پیدا کردن درمانش، جان میلیون‌ها نفر را بگیرد.

برخی رسانه‌ها پا را از این هم فراتر گذاشته‌اند. در حالی که دولت چین آشکارا به «چینی» دانستن اپیدمی جدید واکنش نشان می‌دهد، رسانه‌های تندروتر جریان راست به کلیشه «خط زرد» برگشته‌اند. یک نشریه دانمارکی کارتونی با تصویر ویروس روی پرچم چین منتشر کرده است. یک روزنامه فرانسوی صفحه اول خود را با تیتر «هشدار زرد» پوشانده است. مردم در جنوب شهر تورنتو مدرسه‌ای را مجبور کرده‌اند یکی از شاگردان را به دلیل اینکه خانواده‌اش به تازگی از چین برگشته‌اند حدود سه هفته از کلاس محروم کند. در استرالیا مدارس از والدینی که به تازگی از چین برگشته‌اند خواسته‌اند حد اقل دو هفته از فرستادن بچه‌ها به مدرسه خودداری کنند. مردم در کشورهای همسایه چین هم واکنش بهتری نداشته‌اند. در ویتنام، هنگ کنگ و ژاپن، دولت‌ها و مردم دست به دست هم داده‌اند تا اعلام کنند از چینی‌ها استقبال نمی‌شود. دولت‌ها مشغول تلاش برای خارج‌کردن شهروندان «خودشان» از چین هستند. پروازهای اختصاصی با صندلی‌های خالی برای برگرداندن این «اتباع» از جمله پروازهایی است که هنوز به چین رفت و آمد می‌کنند و این در حالی است که برخی اتباع خارجی مقیم چین، از جمله یک زن انگلیسی در واکنش به این رفتار دولت‌ها اعلام کرده‌اند که بستگان چینی خودشان را برای در امان ماندن از شیوع ویروس تازه ترک نمی‌کنند.

شکی در این نیست که «کرونا» بیماری با علائم مشابه سرماخوردگی که تاکنون بیش از ۹۰۰۰ نفر را درگیر کرده و جان حدود ۲۰۰ نفر را هم گرفته است، ویروسی ترسناک است اما همزمان نمی‌توان نادیده گرفت که این ویروس تازه به رو آمدن مجدد ویروس نژادپرستی در سراسر دنیا کمک کرده است؛ ویروسی که از کرونا هم ترسناک‌تر است. بیماری کرونا تنها در یک منطقه خاص چین، جمعیت محدودی را متاثر کرده است، بسیاری از کشورها در واکنش به همین مساله، پروازها به همین منطقه خاص را متوقف کرده‌اند و نه تمام پروازها به همه چین را.

متخصصان سلامت عمومی می گویند بخشی از ترس مردم نسبت به بیماری‌ای که هنوز هیچ کدام از مبتلایان به آن بهبود پیدا نکرده‌اند، طبیعی است. کارن ایگلسون، مدیر برنامه سیاست سلامت آسیا در بخش تحقیقات آسیا و اقیانوسیه دانشگاه استنفورد می‌گوید: «طبیعی است که مردم بخواهند از بیماری‌ای که می‌تواند مرگ‌آور باشد فاصله بگیرند؛ بخصوص وقتی هنوز راهی برای درمان آن وجود ندارد» اما همه ماجرا تلاش مردم برای حفظ سلامتی نیست. در استرالیا یکی از روزنامه‌های متعلق به امپراتوری رسانه‌ای مرداک، هالارد سان، با تصویری از یک پاندا با ماسک قرمز عنوان «ویروس چینی همه‌گیر» را برای مطلب اصلی‌اش انتخاب کرده که اعتراض‌هایی را به دنبال داشته است اما هنوز رستوران‌ها، مراکز خرید، مراکز خدمات آرایشی و بسیاری اماکن دیگر یکی بعد از دیگری اعلام می‌کنند از پذیرش مراجعان چینی، کسانی که چینی حرف می‌زنند یا کسانی که به تازگی به چین سفر کرده‌اند معذورند. مردم در کشورهای همسایه چین، دولت‌ها را تحت فشار گذاشته‌اند که از ورود توریست‌های چینی به کشورشان جلوگیری شود و هتل‌هایی هم هستند که اعلام کرده‌اند به مسافران چینی خدمات عرضه نمی‌کنند.

ضد اطلاعات هم بخش مهمی از دعوای اخیر است. یک ویدئوی پربازدید در یوتیوب از اولین اشاره‌ها به احتمال «بیوتروریسم» در مورد اپیدمی جدید بوده است؛ داستانی ساختگی که ادعا می‌کند ویروس کرونا از یک مرکز تحقیقاتی دفاعی به بیرون منتقل شده و «سلاح»ی که چینی‌ها مشغول ساخت آن بوده‌اند خودشان را گرفتار کرده است.

در ایران این روزها بسیاری از فعالان فضای مجازی به دولت، سازمان هواپیمایی و شرکت‌های هوایی خصوصی انتقاد می‌کنند که چرا «همه» پروازها به چین را متوقف نمی‌کنند. دوگانه‌ای از وزارت بهداشت – وزارت راه در حال شکل‌گیری است که یکی را نگران سلامت مردم و دیگری را نگران منافع مالی شرکت‌های هواپیمایی معرفی می‌کند. ویدئوهایی از خدمات‌رسانی توسط شرکت‌های هواپیمایی ایرانی در فرودگاه‌های کشورهای دیگر دست به دست می‌شود تا از آنها به عنوان بی‌مبالاتی و عدم توجه به سلامت «ایرانیان» استفاده شود. در حالی که روشن است هر سرماخورده‌ای در فصل زمستان «کرونا» ندارد، هر کسی که شبیه چینی‌هاست، چینی نیست و هر کسی که در چین زندگی می‌کند، به چین رفت و آمد می‌کند، پاسپورت چینی دارد یا حتی چینی است، الزاما «کرونا» ندارد.

۵۷۵۷