مهسا مژدهی: توافق غیرمنتظره بین ایران و عربستان، از روز جمعه سرخط خبرها قرار گرفت. پس از هفت سال قطع روابط دیپلماتیک حالا ریاض و تهران در دو ماه سفارت‌خانه‌های خود را باز می کنند. این توافق به ابتکار چینی‌ها صورت گرفت و گفته می شود که زمینه آن از سفر بهمن ماه ابراهیم رئیسی به پکن چیده شده است. البته دو کشور در دو سال گذشته با واسطه‌گری عراق و عمان مذاکراتی در عراق داشتند که به‌نظر می‌رسد نتیجه نهایی ناشی از این مذاکرات است.
درخبرآنلاین با صباح زنگنه کارشناس مسائل کشورهای عربی درمورد این توافق به گفتگو نشسته‌ایم.
>>> بیشتر بخوانید:
نگاه تحلیلگران سیاسی به تاثیر توافق تهران و ریاض بر پرونده یمن
تحلیل ابوطالبی از تحول دیپلماتیک ایران و عربستان
واکنش امارات به توافق ایران و عربستان
صباح زنگنه کارشناس جهان عرب درباره اهمیت این توافق می‌گوید: به منطقه و دنیا اعلام می‌شود دو کشور بزرگ به تفاهم رسیده اند که به همدیگر احترام بگذارند و امنیت یکدیگر را محل توجه خود قرار بدهند. به دنبال این اتفاق انواع توافقات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی هم خواهد آمد. بنابراین بذر امنیت در خاورمیانه می‌تواند کاشته شود و مورد اهتمام ریاض و تهران قرار بگیرد. این می‌تواند یک هسته اولیه شود که دور آن می‌توان مباحث امنیتی را هم مورد توجه و بررسی قرار داد.
او در مورد توافق بین ایران و عربستان و تاثیر آن بر روابط کشورمان با کشورهای اروپایی توضیح داد: این توافق بین ریاض و تهران را باید در سطح خودش دید و از آن انتظار و توقع داشت. توافقی به وجود آمده بین دو کشور در مسائل دو جانبه تا بتوانند از فضای ایجاد شده استفاده کنند و با دنیا ارتباط خود را توسعه بدهند. اما این شبیه توافق برجام نیست اما به طور مستقیم می‌تواند در برجام تأثیر داشته باشد. این تحول دیپلماتیک فضا را برای رسیدن به توافقات بهتر و وسیع‌تر مساعد می‌کند. به ویژه در ابعاد امنیتی و اقتصادی دو جانبه و منطقه‌ای می‌تواند موثر باشد.
زنگنه در مورد تاثیر اتفااقات اخیر در جنگ یمن می‌گوید: آنطور که مقامات انصارالله اعلام کرده‌اند، کاهش تنش بین ایران و عربستان، فضای مناسب‌تری را فراهم می‌کند تا توافقات یمنی – یمنی شکل بگیرد و عربستان هم به توافقات گروه‌های یمنی کمک کرده و احترام بگذارد و از بروز تنش و اختلاف بتواند جلوگیری کند.
کشورها سعی می‌کنند بنا بر تحلیل خودشان ارتباط با دیگران برقرار کنند.در گذشته تصوری بود و مقامات کشورهای منطقه فکر می‌کردند اگر بخواهند رضایت آمریکا را جلب کنند باید از دریچه اسراییل وارد شوند. اما این تفکر الان جواب نمی‌دهد و واقعی نیست. کشورها خودشان می‌توانند تصمیم‌گیری کنند و از دادن امتیاز بدون توجه و بدون دلیل به رژیم صهیونیستی اقدام نکنند. ریاض با کمک ایران می‌تواند امنیت خودش را تامین کند. یک زمانی گفته می‌شد که اگر این کشورهای کوچک منطقه با اسراییل رابطه برقرار کنند امنیتشان برقرار می‌شود. اما این تفکر هم کهنه شده است. تلاویو می‌تواند و توانسته در امنیت این کشورها اخلال ایجاد کند اما این گونه نیست که بتواند امنیت آنها را تامین کند.
زنگنه در مورد اینکه چرا چین تبدیل به واسطه بین ایران و عربستان شد توضیح داد: خیلی از کشورهای دیگر هم این درخواست را داشته و دارند تا روابط ایران و عربستان را به سمت تنش زدایی ببرند و دو کشور را به هم نزدیک کنند و ارتباطاتشان را عادی سازی کنند. عراق هم به لحاظ تامین امنیت و استفاده از امکانات دو کشور بزرگ همسایه به دنبال این بحث بود. اما باید مطمئن شد که ایران و عربستان به عنوان دو کشور تامین کننده بزرگ انرژی در سراسر جهان مورد نیاز چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی است. عراق خودش تامین‌کننده انرژی است و لذا ارزش افزوده‌ای در برقراری روابط ایران و عربستان نمی‌توانست داشته باشد. اما احترام به آن تلاش‌ها باید کرد و از آنها متشکر بود. همچنین از مسقط هم باید تشکر کرد. این دو کشور تلاش‌های خود را انجام دادند و باید دانست ابتکاری که رئیس جمهور چین انجام داد قطعا نتیجه داده و باید از آن بهره برد.
این کارشناس در مورد واسطه‌گری چین در این خصوص می‌گوید: چین در حال حاضر دومین قدرت جهانی محسوب می‌شود و اقداماتش هم بسیار عاقلانه و مدبرانه پیش می‌برد و هیچ عجله‌ای ندارد که به‌عنوان قدرت اول جهان مطرح شود. یک محاسبات کودکانه ممکن است در برخی از افراد و کشورها وجود داشته باشد که تصور کنند اگر هیچ رقیبی نداشته باشند برنده هستند. اما چین و آمریکا اینطور فکر نمی‌کنند و واشنگتن هم در برخورد با مسائل چین ملاحظه می کند. پکن هم فکر می‌کند که اگر بازار امریکا نباشد تولیدات خودش را کجا ببرد؟ هر کدام از دو قدرت بزرگ به دنبال کسب امتیازات بیشتری هستند. ممکن است این امتیاز در حذف مسائل بین ایران و عربستان باشد. آمریکا هم در جریان این مذاکرات بوده و با یک توافق ضمنی نسبت به موفقیت چین ساکت بوده و چراغ سبز هم به عربستان داده است.
۳۱۱۳۱۲
