این وضع، شکلی از بلاتکلیفی را در تشخیص آنچه ممکن است سرانجام به برون رفت از آن بیانجامد، ایجاد کرده است. واشنگتن به رغم همه ادعاها درباره اهداف و نتایج اجرای «سیاست فشار حداکثری» علیه ایران، دریافته است که این کشور برخلاف تصورات تیم تندرو دولت «دونالد ترامپ» شکننده نیست، بلکه توانسته بر بسیاری از مشکلات ناشی از منازعه با امریکا در سطوح مختلف کنترل لازم را داشته و بلکه اوضاع را مدیریت کند. کاهش نرخ ارز و توزیع معمول اقلام مصرفی در بازار، شکلی از عادی‌سازی اوضاع را فراهم کرده که با هدف واشنگتن در القای اضطراب و ایجاد شوک بر افکار عمومی جامعه ایرانی فاصله دارد. همین مهم سبب شده تا همه ناظران به کاخ سفید یادآور شوند که جغرافیای منازعه با ایران متفاوت از همه منازعاتی است که تا پیش از این دولتمردان امریکایی در منطقه و دیگر نقاط جهان تجربه کرده‌اند. با این‌حال، واشنگتن همچنان خود را به زمان سپرده است تا از یکسو اعمال سیاست‌های ایذایی به فرسایش مقاومت تهران بینجامد و از سوی دیگر شرایط عینی و ذهنی لازم برای اقدام‌های احتمالی آینده در دو سطح گفت‌وگو یا رودررویی فراهم شود.
ا
تحادیه اروپا نیز در بلاتکلیفی میان حمایت از برجام و یا همسو شدن با واشنگتن بسر می‌برد. گاه چنین به‌نظر می‌رسد که برخلاف نمایش‌ها و سیاست‌های اعلامی درباره ضرورت پایان‌بخشی به وضع کنونی، اروپائیان ترجیح می‌دهند وضع کنونی تا بروز افق آینده ادامه یابد. در این‌صورت، نه واشنگتن می‌تواند به ایجاد اجماع و ائتلاف برای هرگونه اقدام دیگر علیه ایران دست یابد و نه ایران مجال بیشتری در دستیابی به مطالبتش خواهد یافت.
نشانه‌های سرخوردگی در متحدان منطقه‌ای واشنگتن وجه دیگری از بلاتکلیفی جاری است. برخلاف تصورات نخست، حالا اسرائیل، عربستان و امارات دریافته‌اند که تشویق‌های مالی و سیاسی ـ تبلیغاتی آنان نتوانسته واشنگتن را بیش از آنچه تاکنون علیه ایران اجرا کرده به عمل وادارد. تردید دولت ترامپ در اقدامی بیش از آنچه تاکنون انجام داده به تردید متحدان او در هزینه‌کردهایشان انجامیده است. آنان نیز مانند دیگران خود را به زمان سپرده‌اند تا در آینده چه پیش آید.
روسیه، چین و حتی دولت‌هایی چون ژاپن نیز با نگاه به عمق استراتژی ضد ایرانی دولت ترامپ، همچنان به زمان چشم دوخته‌اند تا نتایج آرایش بازی ایران و امریکا را شاهد باشند. به نظر می‌رسد ترجیح این گروه از دولت‌ها نیز در حال حاضر حفظ وضع موجود باشد.
تهران اما در دوسطح بازدارندگی و تلاش برای برون‌رفت از چاله‌های سیاست فرساینده‌سازی امریکا مشغول است. در این دو سطح نیز عنصر زمان برای تهران کلیدی است. حفظ خود در جامعه جهانی و در این‌حال مدیریت اوضاع با پرهیز از تأثیرپذیری از سیاست فشار حداکثری واشنگتن، ابتکاری است که درحال‌حاضر تهران به کمک دیپلماسی فعال و قدرت دفاعی خود به اجرا گذاشته است. در واقع تهران نیز فرسوده سازی سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ را با مقاومت چند لایه در سطوح سیاسی، اقتصادی و نظامی به چالش گرفته است. نیاز به هشیاری تهران بیش از همه طرف‌های مربوط به مناقشه جاری است؛ چراکه از یکسو باید با فشار حداکثری واشنگتن مقابله کند. از سوی دیگر، مانع اجماع سازی واشنگتن شده و در این‌حال دیگر طرف‌ها را برای برون رفت از وضع فرساینده کنونی وادار به اقدام لازم کند. زمان برای همه طرف‌ها تعیین کننده خواهد بود.
* منتشر شده در روزنامه ابتکار مورخ 1 مرداد 98
