«ما هیچ‌وقت نپذیرفتیم واکسن‌هایی که به مرحله تأیید نهایی نرسیده‌اند، روی مردم ایران آزمایش شوند»؛ این جمله‌ای است که بارها مسئولین بهداشتی کشور روی آن تأکید داشته‌اند. حتی با اینکه در شرایط تحریم، قبول همچین آزمایشاتی می‌توانست دسترسی ایران به واکسن‌ها را بعد از تأیید آسانتر کند. اما این رویه‌ای نبود که همه کشورها در پیش بگیرند و برخی پذیرفتند واکسن‌ها قبل تایید روی مردم تست شود. چند نمونه را در این گزارش بررسی کرده‌ایم. 

* برزیل: 

برزیل نخستین کشوری است که مرحله پایانی آزمایش بالینی واکسن کرونای شرکت کوناوک را  بر روی ۹ هزار داوطلب به اتمام رسانده است.

مؤسسه بوتانتان سائوپائولو که درحال سازماندهی مراحل بالینی واکسن سینواک در برزیل است روز دوشنبه اعلام کرد که هرگونه گزارش درباره کارایی این واکسن قبل از چهارشنبه صرفاً یک برآورد به‌شمار می‌رود.

وزیر بهداشت برزیل هفته گذشته اعلام کرد که واکسن‌ سینوواک که «کروناواک» نام دارد، احتمالاً تا اواسط فوریه برای استفاده در برزیل آماده خواهند شد.

اداره بهداشت برزیل همچنین میزبان فاز سوم آزمایش بالینی واکسن دانشگاه آکسفورد در اوایل آبان ماه بود؛ اداره بهداشت برزیل همان زمان اعلام کرد، یک داوطلب برزیلی مبتلا به ویروس کرونا پس از دریافت واکسن ضد کرونای تولید شده توسط شرکت «آسترازنکا» و «دانشگاه آکسفورد»، جان خود را از دست داد.

وزارت بهداشت برزیل اعلام کرده مطابق با قراردادهای امضا شده، برزیل قرار است تقریبا ۱۴۳ میلیون دوز واکسن کووید-۱۹ دریافت کند که امکان استفاده از آن برای واکسیناسیون یک سوم از جمعیت این کشور وجود دارد. ۱۱۰ میلیون دوز واکسن هم قرار است در سال ۲۰۲۱ در پلتفورم موسسه تحقیقاتی فیوکروز برزیل تولید شود.

* اندونزی:

سومین مرحله آزمایش انسانی واکسن کووید۱۹ ساخت شرکت داروسازی سینواک، مرداد ماه بر روی یک هزار و ۶۰۰ بیمار داوطلب در اندونزی آغاز شد.

این آزمایش حدود ۶ ماه به طول انجامیده و به گفته مقامات اندونزی، اگر ایمنی و تاثیر واکسن اثبات شود، ۲۵۰ میلیون دوز از واکسن کووید ۱۹ تولید خواهد شد.

شرکت سینواک اخیرا جزئیاتی از  این واکسن ارائه کرده که نشان می دهد این واکسن سبب ایجاد آنتی بادی یا پادتن در بیش از ۹۰ درصد افراد شده و هیچ عوارض جانبی تا کنون در بیمارانی که واکسن را تزریق کرده اند، مشاهده نشده است.

اندونزی تاکنون ۱.۲ میلیون دز واکسن و همچنین تجهیزات خام برای تولید ۱۵میلیون واکسن کرونا را دریافت کرده است.

* ترکیه:

واکسن کرونای شرکت سینواک که قرار است در دو مرحله تزریق شود، آبان ماه در مرحله نخست به ۷۲۶ پرسنل پزشکی ترکیه تزریق شد و از ابتدای ماه آذر نیز تزریق آن به ۲۰ هزار داوطلب آغاز شده است.

فخرالدین کوجا وزیر بهداری ترکیه آذر ماه در گفتگو با روزنامه حریت اعلام کرده بود که ترکیه قرارداد خرید ۱۰ میلیون واکسن از شرکت چینی را به مراحل پایانی رسانده و واکسن خریداری شده در بعد از انتقال به ترکیه در مرحله نخست از سوی پرسنل پزشکی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در بعد از آن از سوی افرادی که بیماری زمینه ای دارند و از سوی وزارت بهداری اعلام خواهند شد مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

چندی پیش وزیر بهداشت این کشور اعلام کرده بود که با شرکت چینی سینوواک برای خرید ۵۰میلیون دوز واکسن کرونا به توافق رسیده‌اند که تا چند هفته دیگر اولین محموله این واکسن‌ها به ترکیه می‌رسد و آن‌ها قصد دارند پس از انجام آزمایش‌های لازم روی این واکسن‌ها تزریق آن را به شکل عمومی شروع کنند.

* عربستان:

مرحله سوم آزمایش بالینی واکسن کووید ۱۹ شرکت «کن سینو بیولوژیکز» در عربستان سعودی حداقل روی پنج هزار داوطلب انجام شد؛ وزارت بهداشت عربستان اعلام کرد مرحله سوم آزمایش واکسن کرونا را در شهرهای ریاض، مکه و دمام آغاز کرده است.

واکسن کووید ۱۹ این شرکت Ad-nCov نام دارد و گروهی از محققان به رهبری «چن وی» پروفسور زیست شناس آکادمی علوم پزشکی ارتش چین و یکی از اعضای آکادمی مهندسی چین آن را توسعه داده‌اند.

این کشور اعلام کرده با توجه به محدودیت‌های ساخت و دریافت واکسن کرونا، تا پایان سال میلادی ۲۰۲۱ قادر نخواهد بود همه شهروندانش را واکسینه کند.

* پاکستان

در حالی که واکسن علیه بیماری کووید۱۹ که توسط چین تولید شده هنوز مراحل تأیید بین‌المللی را پشت سر نگذاشته، هزاران پاکستانی داوطلبانه از این واکسن استفاده کردند.

روز چهارشنبه ۲۵ نوامبر (5 آذر)، مسئولان واکسیناسیون در اسلام‌آباد گفتند که از حدود ۱۰هزار داوطلب، نزدیک به ۷هزار نفر مورد تزریق قرار گرفته‌اند. این واکسن را لابراتوار چینی «کان سینو بیو» (CanSinoBio) با همکاری انستیتوی بیوتکنولوژی پکن تولید کرده است.

رسانه‌های امارات در 13 اکتبر (22 مهر) اعلام کردند، مرحله سوم آزمایش‌های بالینی واکسن روسی کرونا در امارات متحده عربی آغاز شده است. این آزمایش‌های بالینی در امارات متحده عربی روی واکسنی در حال انجام است که توسط موسسه گامالیا وابسته به وزارت بهداشت روسیه، ساخته شده است.

* امارات

قرار است، دور سوم آزمایش‌ بالینی این واکسن در ابوظبی و تحت نظارت وزارت بهداشت انجام شود. 

آزمایش‌های بالینی در امارات متحده عربی بخشی از آزمایش‌هایی است که هم‌اکنون در روسیه و سایر کشورهای جهان برای دست‌یابی به واکسن مؤثر کرونا در حال انجام است.

امارات همچنین میزبان آزمایش بالینی واکسن توسعه داده چین برای کرونا بوده است؛ این واکسن که بوسیله واحد سینوفارم در «گروه زیست‌فناوری ملی چین» (CNBG) ساخته شده بر روی 31 هزار داوطلب در امارات آزمایش شد.

واکسن«CNBG» که مانند واکسن‌های فایز و مدرنا به نگهداری در دماهای بسیار پایین نیاز ندارد، می‌تواند گزینه مناسبی برای کشورهای روبه‌توسعه باشد که امکانات لازم برای ایجاد زنجیره سرد توزیع را ندارند.

* آرژانتین

واکسن کووید ۱۹ شرکت سینوفارم چین مرحله سوم آزمایش بالینی خود را اوایل پاییز در آرژانتین عملیاتی کرد؛ «CNBG» با آزمایشگاه «Elea Phoenix» از آرژانتین از نظر توسعه و ترویج واکسن همکاری خواهد کرد.

اداره ملی دارو، غذا و فناوری پزشکی اسپانیا (ANMAT) در ماه آبان اجازه اجرای نخستین آزمایش بالینی بین‌المللی واکسن کووید۱۹ توسعه یافته در اسپانیا را صادر کرد.

شرکت داروسازی«آرچی ول فارما»(Archivel Farma) این واکسن را تولید می کند و قرار است آزمایش بالینی آن در آرژانتین انجام شود.

*مکزیک 

شرکت فناوری زیستی نواواکس در آذرماه فاز سوم آزمایش بالینی واکسن خود را در مکزیک اجرایی کرد.

همچنین این شرکت اعلام کرده مرحله سوم آزمایش بالینی که از ماه سپتامبر (اواخر شهریورماه) با حضور ۱۰ هزار نفر آغاز شده گسترش می‌یابد و ۱۵ هزار نفر را در برمی‌گیرد.

* ازبکستان

دولت ازبکستان اواخر آبان ماه به رسانه‌ها گفت، این کشور آزمایش سه مرحله‌ای واکسن تولید شده چین برای کووید ۱۹ را انجام می‌دهد.

واکسن آزمایشی توسط «Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical» چین تولید شده است. چندین متخصص چینی نیز برای نظارت بر شرکت کنندگان و آموزش پزشکان ازبکستان به این کشور اعزام شده‌اند.

ازبکستان علاوه بر محصول «Zhifei Longcom»، در حال آزمایش دو واکسن دیگر ساخته شده توسط «Sinopharm» چین و «Sputnik V» روسیه است.

* آمریکا

واکسن کرونا ساخت دانشگاه آکسفورد انگلیس  اواخر مهرماه وارد فاز سوم آزمایش بالینی در آمریکا شد. آزمایش بالینی واکسن توسعه یافته آکسفورد در این کشور به دلیل بروز عوارض جانبی شدید در یک داطلب برای مدتی متوقف و مجدد از سر گرفته شد.

* هند

واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد که در هند «کووی‌شیلد» (Covishield) نام گرفته، روی حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ داوطلب مورد بررسی قرار گرفت.

مرحله سوم آزمایش بالینی واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد از ابتدای مهرماه در یکی از شهرهای بزرگ هند آغاز شد.

* آفریقا 

واکسن دانشگاه آکسفورد علیه کرونا اواخر تابستان بر روی ۲۰۰۰ داوطلب ۱۸ تا ۶۵ ساله آفریقایی از جمله بیماران اچ‌آی‌وی مثبت آزمایش شد و این افراد برای ۱۲ ماه پس از واکسیناسیون تحت نظر خواهند بود تا معلوم شود این واکسن تا چه حد آنها را در برابر کووید ۱۹ محافظت خواهد کرد.

«این واکسن که ChAdOx1 nCoV-19 و همچنین AZ1222 نامیده می‌شود، در ابتدا بوسیله دانشگاه آکسفورد ساخته شد و اکنون شرکت آسترازنکا نیز در تولید آن مشارکت دارد».