به گزارش خبرآنلاین یک کشتی جنگی روسی مجهز به یک موشک مافوق صوت قدرتمند به نام «زیرکن»، تعدادی ناوشکن دریایی چین و تعدادی ناوچه و کشتی های تدارکاتی شنبه گذشته در سواحل ساحلی آفریقای جنوبی پهلو گرفتند. گروهی از نیروی دریایی روسیه و چین، به همراه نیروهای دریایی پرتوریا، چندین روز به تمرینات دریایی برنامه ریزی شده در سواحل دوربان در شرق آفریقای جنوبی پرداختند. نکته حائز اهمیت اینکه با وجود برگزاری این رزمایش، از همان آغاز جنگ اوکراین، آفریقای جنوبی موضع بی طرفی در پیش گرفت. سیریل رامافوزا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در مارس گذشته در مصاحبه ای با بلومبرگ گفت: «موضع بی طرفی می تواند هزینه داشته باشد و خوشبختانه، ما در این راه تنها نیستیم، بسیاری دیگر هستند که همین مسیر را انتخاب کرده اند. فایده این موضع این است که می توانیم با هر دو طرف صحبت کنیم.»

اغلب کشورهای آفریقائی در مورد جنگ اوکراین موضعی مشابه اتخاذ کرده اند. یووری موسوینی، رئیس جمهور اوگاندا که از سال ۱۹۸۶ همچنان بر مسند قدرت است، در ژوئیه سال گذشته پس از میزبانی از سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، هنگامی که وی از کشورهای آفریقایی برای جمع آوری حمایت از جنگ در اوکراین بازدید می کرد، گفت: «ما نمی خواهیم که دشمن کسی باشیم.»

>>> بیشتر بخوانید:

حامیان و مخالفان جنگ روسیه؛ کدام کشورها محتاطند؟

رزمایش ضد پهپادی آمریکا – کره‌جنوبی

زلنسکی و پوتین موافق، چرا بایدن مخالف؟

«مکی سال»، رئیس جمهور سنگال و رئیس وقت اتحادیه آفریقا نیز گفت: « این قاره خواستار آن نیست که بستر زمینه ساز یک جنگ سرد جدید باشد. ما نمی خواهیم در این مناقشه همسو با کسی باشیم، به وضوح ما صلح می خواهیم.» از ۳۵ کشوری که در مارس گذشته به قطعنامه مهم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در محکومیت تهاجم روسیه به اوکراین ممتنع دادند، ۱۷ کشور آفریقایی بودند. همچنین در جریان رای گیری اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد که خواستار خروج مسکو از اوکراین و پایان دادن به جنگ شد، ۳۲ کشور – ۱۵ کشور آفریقایی – رای ممتنع دادند. آفریقای جنوبی که همزمان با سالگرد جنگ، رزمایش دریایی مشترک خود را با روسیه برگزار می کند، در میان رای ممتنع ها حضور داشت.

روابط روسیه و آفریقا

روسیه روابط تاریخی با قاره آفریقا دارد که به زمان اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌گردد. اتحاد شوروی در زمان تسلط سیاسی غرب بر برخی از کشورهای آفریقایی از بسیاری از جنبش‌های طرفدار استقلال در این کشور ها حمایت می‌کرد. در طول آپارتاید در آفریقای جنوبی، شوروی به جنبش آزادی بخش آن، کمک مالی و آموزش شبه نظامی ارائه کرد. در زیمبابوه از اتحادیه ملی آفریقا – جبهه میهنی حمایت کرد. در آنگولا، از دهه ۱۹۶۰ تا استقلال از پرتغال در سال ۱۹۷۵ از مبارزان حمایت نظامی کرد.

چندین کشور آفریقایی دیگر از جمله الجزایر، گینه، اتیوپی و جمهوری دموکراتیک کنگو هم در طول مبارزات استقلال طلبانه خود از حمایت مالی و گاه نظامی اتحاد جماهیر شوروی برخوردار بودند. روسیه در سال های اخیر نیز در حال بازسازی و تقویت روابط خود با کشورهای آفریقایی بوده است. روسیه علی الخصوص از زمان الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و انزوای متعاقب آن از جامعه جهانی، به طور هدفمند به دنبال شرکای بین المللی بیشتری بوده است و طبیعتاً چشمان خود را به آفریقا دوخته است، قاره ای که در آن نفوذ سنتی غرب به طور پیوسته در حال کاهش است و بازیگران جدیدی مانند چین، هند، امارات، ترکیه، ژاپن و برزیل در حال افزایش حضور خود هستند.

در سال ۲۰۱۹، ولادیمیر پوتین میزبان نشست روسیه و آفریقا با حضور ۴۳ رهبر آفریقایی بود. در این نشست پوتین به صراحت اعلام کرد که آفریقا در راس اولویت های روسیه قرار دارد. تنها یک سال بعد، روسیه به بزرگترین تامین کننده تسلیحات آفریقا تبدیل شد. بر اساس تجزیه و تحلیل سال ۲۰۲۰ توسط موسسه تحقیقات صلح SIPRI، بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ حدود ۳۰ درصد از کل تسلیحات صادر شده به کشورهای جنوب صحرای آفریقا از روسیه بوده است. این نقش روسیه، به طور گسترده ای بر عرضه تسلیحات از کشورهای دیگر مانند چین (۲۰٪)، فرانسه (۹.۵٪) و ایالات متحده (۵.۴٪) سایه انداخته است. همچنین از سال ۲۰۱۵، تجارت دوجانبه بین روسیه و آفریقا در حال رشد بوده و به ۲۰ میلیارد دلار رسیده است.

در میان کشورهای قاره آفریقا، مصر و نیجریه قدرت های منطقه ای شمرده می شوند و آفریقای جنوبی با عضویت در بریکس در شمار قدرت های نوظهور جای دارد. مجموع تولیدناخالص داخلی قاره، بیش از سه تریلیون دلار است با بازاری رو به گسترش و جمعیتی که طبق پیش بینی ها تا ۲۰۴۰ به بیش از دو میلیارد نفر خواهد رسید. منابع معدنی وسیع و ظرفیت های کشاورزی و تولید مواد غذایی، آفریقا را به مکانی وسوسه انگیز برای قدرت های نوظهور تبدیل کرده و روسیه هم با همه نواقص خود از این غافله عقب نمانده است. بعلاوه، حضور این کشورها در سازمان های بین المللی در حالیکه چندان علاقه ای به ادامه چیرگی غرب ندارند، تاثیر قابل توجهی برای جلوگیری از انزوای جهانی روسیه بعد از حمله به اوکراین داشته است. بر اساس نظرسنجی گالوپ پیش از جنگ اوکراین، نظر مساعد کشورهای آفریقایی به روسیه بیشتر از میانگین جهانی بود و غرب آفریقا، بیشترین حد از حمایت نسبت به روسیه را داشته است.

روسیه به همراه چین، امیدوار هستند که نقش بیشتری را در اقتصاد تسلیحاتی و غیرتسلیحاتی در آفریقا برعهده بگیرند. موفقیت آنها که در دهه گذشته رو به افزایش بوده می تواند در شتاب دادن به جهان چندقطبی با حمایت تعداد بیشتری از کشورها تاثیرگذار باشد. رزمایش سه جانبه روسیه، چین و آفریقای جنوبی از این منظر، تصویری از آینده را نشان می دهد که آفریقا در آن جایگاه تازه ای در ترتیبات بین المللی بدست آورده و بیش از یک قاره فقیر، به حاشیه رانده شده و متشتت به نظر خواهد رسید.

۳۱۱۳۱۱