به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، دکتر سید محمد جندقی، حقوقدان و استاد دانشگاه درباره آزاد سازی های اخیر در زندانهای کشور که از طریق عفو عمومی، اعطای مرخصی نوروزی، مرخصی متصل به آزادی و تبدیل مجازاتهای جایگزین باعث شده است بیش از ۱۰۰ هزارنفر از زندانیان گرفتار، از بند بیرون بیایند، معتقد است این اقدام کار خوبی بوده و جامعه از آن استقبال می کند.
در ادامه گفتگوی ما با این حقوقدان بنام را می خوانید:
آزادی اخیر زندانیان پیش و پس از نوروز ۹۹ باعث شده است زندانها به شکل قابل ملاحظه ای از جمعیت خالی شود. شما چه برداشتی از این اقدام قوه قضاییه دارید؟
آرزو می کنیم چه خوبتر این است که روزی برسد ما اصلا زندانی نداشته باشیم. این عمل آقای آیت الله رئیسی در آزادی زندانیان را می پسندم و اقدام خیلی خوبی بود. این تصمیم در وضعیت اضطراری که به لحاظ همه گیری ویروس کرونا خطر جانی برای مردم دارد، تصمیم شایسته ای بود. زندان یک محیط کوچک است و زندانیان نزدیک همدیگر هستند و امکان ندارد بتوانند فاصله مورد نیاز را از همدیگر رعایت کنند. برای همین احتمال شیوع بیماری واگیردار در زندان زیاد است. لذا آزادی زندانیان اقدام واجبی بود که به شایستگی انجام شد. تاسفم من از این است که چرا این آزادی ها مشمول زندانیان سیاسی و عقیدتی و همچنین برخی زندانیان مالی نشده است. کاش آنها را هم آزاد می کردند. این قبیل از زندانیان با بقیه از لحاظ شیوع کرونا فرقی ندارند، در زندان احتمال واگیری آنها هم بسیار زیاد است، هر چند نفس عمل بسیار پسندیده و خوب تلقی می شود. صرف نظر از این که افراد سارق یا جنایتکاری هم ممکن است بین آزاد شدگان باشند که بیرون از زندان باز هم دست به جرم بزنند، ولی آزادی افراد زندانی در این شرایط خاص لازم بود.
به جز رضایت زندانیان و خانواده هایشان، این اقدام برای جامعه چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟
دراین شرایط اگر شما با مردم صحبت کنید اکثر شهروندان از این عمل راضی هستند. عده ای در یک زندان و محیط تنگ گرفتارند و صرف نظر از این که ملاقات داشته باشند یا نه، اگر از آن خارج شوند، خیلی بهتر است از آن که بمانند و بیماری را در بین انسانها توسعه دهند. بالاخره آنها را مجبورند در صورتی که بیمار شوند از زندان خارج کنند یا پرسنل زندان با آنها در ارتباط هستند و احتمال دارد کسانی از زندانیان آلوده شوند و در ملاقات یا در آزادی این مرض را به جامعه هم سرایت دهند، این بندگان خدا که خصوصا جرایم غیرعمد و به خصوص در اجرای بدهی زندان شده اند، باید در شرایط اضطرار فعلی آزاد شوند. متاسفانه آزادی زندانیان جرایم مالی علی الاصول باید با رضایت شاکی باشد تا آزاد شوند. اغلب این زندانیان آدمهای محترمی هستند و از بد حادثه نتوانستند بدهی شان را پرداخت کنند و حالا گرفتار شده اند. شخصا پزشک محترم و خوبی را می شناسم که در زندان است، چون به خاطر اسباب و وسایل مطب، چک کشیده بود و نتوانسته بود مبلغ آن را بپردازد و به این خاطر در زندان باقی مانده است. امیدوارم اقدام خوب آقای رئیسی مشمول این قبیل از افراد هم بشود.
پیامدهای آزادی زندانیان ممکن است چندان مثبت هم نباشد، رئیس پلیس تهران هفته گذشته اعلام کرد آزاد شدن زندانیان، دردسر پلیس را بیشتر کرده، یعنی در اصل جرایم خرد افزایش یافته است، هر چند آماری درباره افزایش جرایم خرد پس از آزادی زندانیان منتشر نشده، ولی تصور نمی کنید این آزادی باعث شود ناامنی اجتماعی به وجود بیاید؟
اگر برای جان انسانها ارزش قائل باشیم، باید بپذیریم کسانی که جرایم خرد دارند، بیماران اجتماع ما هستند. اینها خودشان مقصر وضعیتی که دارند، نیستند. بیکاری و فقر و در اصل، جامعه آنها را به این صورت درآورده است. این مشکلات باعث باعث سرقت خرد می شود. اگر کسانی که فساد میلیاردی دارند بگیرند زندان کنند کار بهتری است چون ضرر آنها برای جامعه بسیار زیادتر از مجرمان خرده پا است. اینها که خلافهای جزئی کرده اند به خاطر استیصال و تنگدستی دست به جرم زده اند. شاید به فرض ازاد شوند و قالپاق یا پخش خودروی من و شما را بار دیگر سرقت کنند، این ضرر در مقابل خطر جانی برای آنها در زندان، قابل چشم پوشی است. اینها را باید درمان کرد. باید از وقوع این گونه جرایم با استفاده از اشتغالزایی و توانمندسازی افراد پیشگیری شود و باید به این مسئله اهمیت داده شود، چون پیشگیری از جرم وظیفه قانونی قوه قضاییه است. واقعیت این است که گرفتن و زندان کردن مجرمان خرده پا که به خاطر فقر دست به دزدی و جرم زده اند، تاثیری در اصلاح آنها ندارد. فردی که دست به سرقت خرد زده، دوباره از زندان بیرون می آید و این کارها را تکرار می کند. باید زندگی اینها را اصلاح کرد که این کار از وظایف قوه قضاییه است. اخیرا دیده ایم برخی دادگاه ها کارهای خوبی می کنند و با آرایی که صادر کرده اند راه را برای اصلاح مجرمان خرده پا و بازگشت آنها به زندگی اجتماعی هموار می سازند.
برخی جامعه شناسان و جرم شناسان می گویند آزادی اخیر این زندانیان، فرصت آزمودن سیاستهای کیفری جدید از جمله مجازاتهای جایگزین حبس و زندان زدایی از جرایم خرد را فراهم می کند تا قضات و حتی قانونگذاران با آزمودن اثرات این آزادی، بیشتر از راهکارهای مجازاتهای اجتماعی مانند خدمات اجتماعی رایگان در مقابل زندان، حمایت کنند، به نظر شما این آزمون چقدر می تواند ما را در سیاستهای کیفری جدید، مطمئن کند؟
درمان درد را باید در جای دیگری به جز زندان جستجو کرد. زندان کردن اغلب مضار زیادی دارد که بیش از فواید آن است. جوانی که تازه چشم و گوش باز کرده و ۲۰ ساله است، به هر دلیلی دست به جرم کوچک می زند و به عنوان متهم یا محکوم به جامعه معرفی و مجازات می شود، اینها پرورده های خودمان هستند و ما در وضعیت فعلی آنها مقصریم، زندان کردن این افراد، آثار خوبی ندارد. این جوان وارد زندان می شود و آموزشهای حرفه ای برای جرایم بالاتر یاد می گیرد و دسته های خلافکار و بزهکار در زندان تشکیل می دهند تا زمانی که خارج شدند، بتوانند بیشتر دست به جرم بزنند. من باز هم تاکید می کنم اقدام پسندیده و شایسته آزادی این افراد است. قضات هم امیدواریم با سعه صدر بیشتری نسبت به مجازات های زندان برای این افراد اقدام کنند. انتظار داریم مجازاتهای جایگزین برای کار کردن در شهرداری، خانه سالمندان و خدمات اجتماعی برای اینها حکم داده شود تا مانع از حرفه ای شدن مجرمان خرده پا در زندان شویم.
۱۷۴۷۲۳۱
