سوسن صفاوردی

این موضع اروپا در حوزه دیپلماسی مرتبط با ایران ازجمله موارد نادر در سیاست غربی ها از بدو انقلاب اسلامی تا به امروز است. قطعا ادبیات یکجانبه و قلدرمابانه رئیس جمهور آمریکا در این امر تاثیرگذار است. ترامپ از بدو شروع حکومتش غالبا سیاست تحقیر را در دیپلماسی پیشه کرده است و بجز مواردی نادر، سیاست کشورها و همچنین سران آنان را به زشتی یاد کرده است. حس برتری و فرض مطلق حاکمیت بر جهان در منش او کاملا مشهود است که به نوعی همان حس هیتلر  برای برتری نژادی و سلطه بر جهان را القاء میکند.
در این میان اتحادیه اروپا نیز با پدیده‌ای به نام ترامپ  روبرو شده است که ٢٨ کشور  اروپایی را بواسطه قدرت اقتصادیش به هیچ می انگارد .  
اگرچه اروپا هنوز هم با برخی سیاست های مطرح از سوی آمریکا همصدایی می کند، اما دوران ریاست جمهوری ترامپ بیش از پیش سیاست برتری طلبی ،یکحانبه گرایی و بد عهدی سران آمریکایی را برای اروپا ملموس کرد. لذا حفظ برجام و تاکید بر پایبندی به آن از سوی اتحادیه اروپا بیش از آنکه در رابطه با دلنگرانی برای ایران تعریف شود، به نوعی باید تلاش برای هویت اتحادیه اروپا بعنوان وزنه برابر آمریکا در عرصه دیپلماسی نیز دیده شود. امروز  ٢٨ کشور اروپایی خصوصا آلمان، فرانسه و انگلیس باید جایگاه مستقل خود را به افکارعمومی  و مخصوصا ملتهای خود نشان دهند تا متهم به نوچه گری برای آمریکا نباشند.
شاید بتوان گفت اینستکس  برای نمایش این پایبندی تعریف شده است. در این میان ضعف این سازوکار در حمایت از تبادلات نفتی و کالاهای تحریمی مورد تحلیل های متفاوت قرار گرفته است، منجمله اینکه از منظر ایدئولوژیک  واژه غرب  به آمریکا و اروپا  اشاره دارد و در یک رده قرار میگیرند و لذا منافع مشترک دارند و این منافع مانع اقدام جدی اروپا است. تورقی در آرایش طرفین جنگ جهانی دوم ،  نشان میدهد جهان بینی در رابطه با آنچه ذیل منافع ملی تعریف می¬شود در رده پایین تری قرار می¬گیرد و به همین خاطر گاه گروهایی که ظاهراً هیچ سنخییت فکری باهم نداشته اند را در کنار هم گرد آورده  است.
حجم بازار اقتصادی  آمریکا  نسبت به  حجم بازار ایران برای اروپا چنان متفاوت است که توان مبارزه اروپا با آمریکا  را زیر سوال می¬برد و در اینجا بحث اراده اروپا در این رابطه شاید کمتر موضوعیت پیدا کند .اگرچه همانطور که گفته شد اذهان عمومی امروز منتظر عینیت یافتن استقلال اروپا از آمریکا است، اما از طرف دیگر توجه سیاسیون داخلی  به واقعیت ها در عرصه دیپلماسی کمک می¬کند تا با تحلیل های یکسویه، تسهیل‌گر به صف شدن کشورهای دیگر  در  بی تفاوتی به تفاهم و قرار دادهای  بین‌المللی نباشیم ،این امر بهیچ وجه به معنی ندیده گرفتن تعهدات دیگران در قبال برجام نیست ، بلکه با  دیدن فرصت¬هایی هر چند کوچک، که در بی تعهدی آمریکا در فضای دیپلماسی ایجاد می¬شود ، امکان گردش چرخه به نفع خود را ایجاد کرده و با ادبیات نسنجیده فرصت  ابتکار عمل تقویت موضع اروپا در برابر آمریکا و انزوای این کشور در عرصه بین المللی را از دست ندهیم.

*کارشناس روابط بین الملل و استاد دانشگاه

310 310