ابوالفضل خدائی: با فرا رسیدن مهلت 28 روزه نتانیاهو برای تشکیل دولت ائتلافی دو روز زودتر تصمیم به واگذاری این مسئولیت گرفت و در همین راستا وی این ماموریت را به روون ریولین رئیس رژیم صهیونیستی واگذار کرد تا او نیز سکان دولت را به دست بنی گانتس رهبر حزب آبی و سفید دهد. گانتس رقیب نتانیاهو که از مدت ها قبل انتظار چنین فرصتی را می کشید درست در مسیر سختی قرار دارد که نتانیاهو آن را طی کرده است.

کارشناسان می گویند به علت آشفتگی سیاسی میان صهیونیست ها می توان آینده ای ترسناک در راستای تشکیل کابینه برای گانتس متصور شد. در همین حال حزب آبی و سفید اعلام کرده که ائتلاف با حزب لیکود مشروط به کناره گیری نتانیاهو از رهبری این حزب است اما به نظر می رسد گانتس موفق به ائتلاف با لیکود بدون رهبری نتانیاهو شود،  زیرا در ۱۱ روز گذشته کمیته مرکزی لیکود با تجمع حدود ۳ هزار تن از فعالان خود در مجمعی حمایت خود را از “بی بی” برای رهبری این حزب اعلام کردند. به نوشته روزنامه تایمز آو اسرائیل، کنار هم قرار دادن احزاب و تشکیل ائتلاف در این شرایط مثل جادوی سیاسی می ماند و سابقه سیاسی کوتاه گانتس بازنشسته ارتش، نشان می دهد که چنین جادویی ورای توانایی اوست.

برای بررسی این موارد با سیدهادی برهانی کارشناس و استاد مطالعات اسرائیل گفت وگو کرده ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

برای مقدمه درباره ساختار سیاسی اسرائیل به خصوص انتخابات پارلمانی و همچنین انتخاب نخست وزیر توضیح می دهید؟

اسرائیل دارای یک نظام پارلمانی جمهوری است که دولت آن بر آمده از مجلس است. در واقع یک انتخابات وجود دارد که همان انتخابات مجلس است که احزاب می توانند در آن شرکت کنند و نامزدهای مورد نظر خود را وارد مجلس کنند. در این راستا اگر هر حزبی اکثریت مجلس را بدست آورد و یا ائتلافی از احزاب که اکثریت را داشته باشند می تواند دولت تشکیل دهد که البته اکثریت در مجلس اسرائیل 61 کرسی از مجموع 120 کرسی است. در همین حال نخست وزیر از حزب پیروز اعضای کابینه را معرفی می کند و متعاقب آن رای اعتماد را نیز از مجلس می گیرد.

در تازه ترین تحولات شاهد بودیم که نتانیاهو در تشکیل کابینه موفق نبود و فرصت 28 روزه ای به گانتس رهبر حزب آبی و سفید برای این موضوع داده شده است. با توجه به مشکلات پیش رو آیا گانتس می تواند در این زمینه موفق عمل کند؟

بنی گانتس نیز با همان مشکلاتی که نتانیاهو با آن درگیر بود مواجه است. احزابی که بدون شرط از بنی گانتس برای تشکیل ائتلاف حمایت می کنند تعدادشان به 61 کرسی نمی رسد. آنها 54 و یا 55 کرسی دارند وبرای بدست آوردن 61 کرسی نیاز دارند تا یکی از احزاب راست وارد ائتلاف با گانتس شود. با توجه به اینکه گانتس از اردوگاه سکولار است با احزاب مذهبی هیچ میانه خوبی ندارد و در نتیجه با آنها وارد ائتلاف نخواهد شد. تنها حزبی که احتمال دارد وارد ائتلاف شود حزب “اسرائیل خانه ما” آویگدور لیبرمن است که شروطی گذاشته است و ورود به این ائتلاف را منوط به عدم حضور احزاب عربی کرده است. در همین حال اگر احزاب عرب در این ائتلاف نباشند گانتس نمی تواند به 61 کرسی برسد. با وجود این پیچیدگی ها و مشکلات شانسی که گانتس دارد تشکیل همان دولت ائتلافی یعنی وحدت ملی با مشارکت حزب لیکود و آبی و سفید است. قبل تر این موضوع را نتانیاهو پیشنهاد داده بود که مورد موافقت حزب آبی و سفید قرار نگرفت. اینکه آیا گانتس در این فرصت 28 روزه بتواند به توافقی دست یابد محل شک است.

اگر گانتس در تشکیل کابینه موفق نباشد چه اتفاقاتی رخ خواهد داد؟

اگر مهلت گانتس به پایان برسد و نتواند ائتلاف تشکیل دهد، باید منتظر انتخابات سوم بود که در این راستا مجلس بار دیگر منحل خواهد شد و از همین رو باید دید در مجلس بعدی چه وضعیتی پیش خواهد آمد.

نقش کشوری چون روسیه را در انتخابات اسرائیل چگونه ارزیابی می کنید؟ با توجه به روابط نزدیک نتانیاهو و حزب لیکود با پوتین فکر می کنید روسیه از نتانیاهو حمایت خواهد کرد؟

همانطور که اشاره کردید پوتین روابط نزدیکی با نتانیاهو دارد و در روزهای اخیر دیدیم که پوتین در تماس تلفنی تولد نتانیاهو را به وی تبریک گفت؛ کاری که چندان مرسوم نیست و نشان دهنده روابط مستحکم و قوی بین این دو مقام است. در نتیجه خواسته پوتین نیز این است که نتانیاهو در انتخابات برنده باشد. در آستانه انتخابات قبلی اسرائیل حتی شاهد بودیم پوتین امتیازی را به نتانیاهو داد و کمک کرد دو جسد سربازی که در سوریه بودند به اسرائیل بازگردند،  از همین رو نتانیاهو برای تحویل این اجساد به مسکو رفت که امتیازی خوب و حرکت تبلیغاتی موثری برای او به شمار رفت. در این دوره به نظر نمی رسد روسیه درصدد انجام چنین کارهایی باشد ولی ما شاهد بودیم که نتانیاهو برای دیدار با پوتین به مسکو سفر کرد. دلیل آن هم شاید این موضوع باشد که روسیه می داند در این دوره نتانیاهو شانس چندانی ندارد و رقبای او قویتر شده اند. از طرفی نباید فراموش کرد که اعضای حزب “اسرائیل خانه ما” روسی تبار هستند و اعضای این حزب با روسیه روابط خاصی دارند.

در خصوص ایران چطور؟ اساسا نگاه جمهوری اسلامی ایران به انتخابات اسرائیل چگونه است و آیا تفاوتی دارد که نتانیاهو دولت تشکیل دهد یا گانتس؟

قضاوت کردن، پیش بینی و جمع بندی نسبت به این موضوع کمی دشوار است اما با بررسی نکاتی می توان دریافت که حضور هر کدام از این افراد در قدرت چه اتفاقاتی را رقم خواهد زد. اگر نتانیاهو در قدرت بماند طبیعتا سیاست تند و ایران هراسانه او ادامه پیدا خواهد کرد؛ سیاستی که دارای ابعاد تبلیغاتی، دیپلماتیک، نظامی و عملیاتی دارد. در سال های اخیر شاهد بودیم که نتانیاهو سطح تنش با ایران را بسیار بالا برده و یکی از اولویت های دولت او در سیاست خارجی بحث مقابله با ایران و فعالیت های هسته ای تهران بوده است. وی سعی کرده که به غرب، اروپا و آمریکا فشارهای زیادی را برای مقابله به ایران وارد کند که در دوره ترامپ او تا حدودی موفق عمل کرده است و شاهد بودیم که در نهایت آمریکا از توافق برجام خارج شد. از طرفی وی سیاستمداری کهنه کار است و روابط خوبی با زمامداران مختلف در دنیا از جمله کشورهای نزدیک و دوست ایران مانند چین و روسیه دارد و از این فرصت برای فشار بر ایران همواره استفاده کرده است و تداوم حضور او در قدرت نیز قطعا با تلاش ها برای فشار به ایران همراه خواهد بود.

اما از طرف دیگر نتانیاهو در دنیا به عنوان فردی تندرو، دروغگو نیز مطرح است؛ فردی که پرونده های زیادی درباره فساد دارد، همچنین روند صلح را نیز از بین برده و قطعنامه های سازمان ملل را زیر پا گذاشته است. او فردی است که در نزد افکار عمومی محبوبیت ندارد و سران اروپا نیز او و سیاست هایش را نمی پسندند که این موارد و این موضع ها به نفع ایران خواهد بود.

اگر بنی گانتس قدرت بگیرد چهره ای معقول تر و ملایم تری از اسرائیل به نمایش می گذارد و حتی احتمال می رود روند صلح را پیگیری کند. اگر این مورد تحقق پیدا کند و اسرائیل در بین جامعه بین الملل آبرویی پیدا کند به ضرر ایران خواهد بود.  در این راستا هم ایران و هم سیاست های ضد اسرائیلی ما تحت فشار قرار خواهند گرفت. ممکن است اتهاماتی مطرح شود و بگویند اگر اسرائیل به دنبال صلح است چرا ایران نیست و چرا تهران از عملیات مسلحانه حمایت می کند.

برای جمع بندی باید عنوان کنم که نتانیاهو همواره سعی می کند تا ایران تحت فشار باشد و حتی از حمله نظامی نیز حمایت می کند، اما با روی کار آمدن گانتس احتمال می رود مقداری از این فشارها و مواضع تند علیه ایران کاهش یابد.

پس شما معتقدید که گانتس در سیاست خارجی مواضع معتدل تری نسبت به ایران دارد؟

همان مواضعی که نخست وزیران و روسای قبلی اسرائیل نسبت به ایران داشتند. نتانیاهو یک استثنا است و موضع بیش از حد تند او علیه ایران حالتی اغراق آمیز پیدا کرده است و اگر گانتس نخست وزیر شود سیاست های قبلی اسرائیل در قبال ایران بار دیگر حاکم خواهد شد.

شما احتمال برگزاری انتخابات سوم را بیشتر محتمل می دانید یا تشکیل دولت ائتلافی به رهبری گانتس؟

احتمال توافق و تشکیل کابینه کمی محتمل تر به نظر می رسد، چرا که برگزاری انتخابات سوم و انحلال مجلس یک شکست سنگین برای اسرائیل محسوب می شود. در عرض یک سال 3 انتخابات برگزار شود و اسرائیل نتواند تشکیل کابینه دهد و احزاب نتوانند به توافق برسند ضعف بزرگی را نمایان می کند. در همین راستا بسیاری از سیاستمداران تلاش خواهند کرد که این رژیم تا این حد در تنگنا نرود. ضمن اینکه اسرائیل در وضعیت کنونی خود را در بین دشمنان و کشورهای عربی در وضعیت محاصره می بیند و همیشه سعی کرده با ابراز قدرت خود را قوی و مستحکم نشان دهد تا حتی الامکان ضعفی از این رژیم مشاهده نشود.

پس با این اوصاف گانتس در نهایت دولت ائتلافی تشکیل خواهد داد؟

این احتمال می رود که دولت وحدت ملی شکل گیرد و گانتس و نتانیاهو آن را تشکیل دهند؛ که البته ممکن است لیبرمن نیز به آنها بپیوندد.

با این شرایط چه کسی سکان نخست وزیر را در دست خواهد گرفت پیشبینی شما چیست؟

اگر فرض کنیم که دولت وحدت ملی تشکیل می شود، نخست وزیری به صورت دوره ای خواهد بود. بدین معنا که در یک دوره 4 ساله دو سال گانتس نخست وزیر باشد و دو سال هم نتانیاهو. در این راستا توافقاتی نیز باید صورت بگیرد که مذاکراتی هم تا کنون شده است. آنچه که نتانیاهو خواستار آن است به دست گرفتن قدرت در دو سال اول است که حزب آبی و سفید مخالف این امر است و باید دید در آینده چه تحولاتی رقم خواهد خورد.

23/310311