در طول زندگی یک هنرمند، تغییر روش، سوژه و حتی سبک نقاشی، موضوع قابل انتظاری است. این پدیده در کارهای مشهورترین هنرمندان مدرن نیز مشهود است. برای مثال می‌توان به حرکت مونه به سمت کارهای انتزاعی و یا رنگ‌های روشن‌تر در کارهای ون‌گوک اشاره کرد. با اینکه این پدیده در بین استادان نقاشی، شایع بود ولی بیشترین تاثیر را روی نقاشی‌ها پابلو پیکاسو (۱۸۸۱-۱۹۷۳) داشت.

با توجه به اینکه پیکاسو برای ۷۹ سال به این کار اشتغال داشت و موفقیت‌های زیادی در نقاشی، مجسمه‌سازی، سرامیک‌سازی، شعر، طراحی صحنه و نویسندگی به دست آورد، علاقه‌ی او به آزمایش کردن روش‌های مختلف، جای هیچ تعجبی ندارد. البته محدوده‌ی تغییر او در هرکدام از این موضوعات (به خصوص نقاشی) تفاوت بسیار زیادی با دیگر هنرمندها دارد. بنابراین برای دنبال‌کردن تغییر و تحول هنری‌ او، کارهای او به دوره‌های مختلف تقسیم می‌شود: کارهای ابتدایی، دوره‌ی آبی، دوره‌ی قرمز، دوره‌ی آفریقایی، کوبیسم، نئوکلاسیکیسم، سورئالیسم و کارهای اخیر.

مطالعه بیشتر: فراتر از رویا

در این مقاله ما این تغییرات را بررسی کرده‌ایم و از دوره‌ای شروع کرده‌ایم که اغلب نادیده می‌شود و یا حتی ناشناس است: ریشه‌های پیکاسو در رئالیسم.

کارهای ابتدایی

هنگامی که پیکاسو کار خودش را به عنوان یک هنرمند در سال ۱۸۹۴ آغاز کرد، کارهای خودش را به سبک رئالیسم نقاشی می‌کرد. او سوژه‌های خودش را واقعی به تصویر می‌کشید و از رنگ‌های نزدیک به واقعیت استفاده می‌کرد. این روش سنتی و آکادمیک در نقاشی‌هایی که از کلیسا الهام گرفته شده‌است و پرتره‌هایی که از افراد نزدیک به خودش کشیده‌است مشهود است. برای مثال می‌توان به “دستیار کشیش” و “پرتره‌ای از مادر نقاش” اشاره کرد.

دستیار کشیش. ۱۸۹۶

پرتره‌ای از مادر نقاش. ۱۸۹۶

از سال ۱۸۹۶، آثار او شباهت کمتری با زندگی واقعی داشتند. بدون شک نقاش اکسپرسیونیست ادوارد مانچ و پست‌امپرسیونیست تولوز لاترک روی این تغییر تاثیر داشته‌اند. این آثار (برای مثال: خواهر هنرمند لولا) علاقه‌ی روزافزون پیکاسو به تجربه‌کردن کارهای جدید با سبک آوانگاردتر و آزادانه‌تر را نشان می‌داد.

خواهر هنرمند، لولا، حدود ۱۸۹۹-۱۹۰۰

مطالعه بیشتر: فلیکس نادار، اولین عکاس سلبریتی

دوره‌ی آبی

در سال ۱۹۰۱ به نظر می‌رسید که پیکاسو به صورت کامل رئالیسم را رها کرده‌است. این موضوع در انتخاب رنگ او کاملا واضح بود و او به جای رنگ‌های طبیعی، به سمت رنگ‌های سردتر گرایش پیدا کرده بود. این تغییر رنگ تا سال ۱۹۰۴ ادامه داشت و اکنون به عنوان دوره‌ی آبی این هنرمند شناخته می‌شود.

کارهای این دوره هم از لحاظ رنگ و هم انتخاب سوژه غم‌انگیز هستند (احتمالا این تصمیم به خاطر افسردگی ناشی از خودکشی یکی از دوستان او گرفته شده است.) در این آثار تک رنگ اغلب افرادی حضور دارند که در فقر و ناامیدی زندگی می‌کنند. برای مثال می‌توان به گیتاریست لاغر و ضعیفی که در “گیتاریست قدیمی” به تصویر کشیده است، “زن حامله‌ی ناراضی” که دست به سینه ایستاده است و یا مادر و کودکی که در یک زندان کودکان زندگی می‌کنند اشاره کرد.

دوره‍‌ی آبی پیکاسو (و افسردگی سببی او) تا سال ۱۹۰۴ ادامه داشت. در این زمان کاراکترهایی که کمتر جدی بودند و رنگ‌های گرم‌تر، در نقاشی‌های پیکاسو حضور داشتند.

مطالعه بیشتر: زنان پیشگام

دوره‌ی قرمز(۱۹۰۴-۱۹۰۶)

پس از این‌که پیکاسو وارد دوره‌ی قرمز خودش شد او به ترسیم کاراکترها به سبک نقاشی منحصر به فرد خودش ادامه داد. درحالی که رنگ‌های آبی هنوز در این آثار حضور دارند، از طیف‌های گرم‌تری از این رنگ استفاده شده است. پس از اینکه او به منطقه‌ی مونت‌مارت پاریس نقل مکان کرد، توجه خودش را از اشخاص متفاوت به هنرمندانی مانند آکروبات‌ها، دلقک‌ها و دیگر افرادی که در سیرک فعالیت می‌کنند منتقل کرد.

آکروبات و دلقک جوان (۱۹۰۵)

مادر و فرزند، آکروبات‌ها(حدود ۱۹۰۴-۱۹۰۵)

بازیگر (حدود ۱۹۰۴-۱۹۰۵)

مطالعه بیشتر: پرتره‌های ویندهام لویس

دوره‌ی آفریقایی (۱۹۰۶-۱۹۰۹)

برای سه‌سال پس از دوره‌ی قرمز، پیکاسو به هنر اقیانوسیه و آفریقا علاقه‌مند شد. در این دوره که به عنوان دوره‌ی آفریقایی از آن یاد می‌شود، رنگ‌های گرم دوره‌ی قرمز او حفظ شدند ولی سبک و سوژه‌ی کارهای او تغییر کردند. در این دوره او به جای اینکه پرتره‌هایی با شکل مشخص از بازیگرها بکشد او از سوژه‌های مختلف با الهام از ماسک آفریقایی تصاویر انتزاعی می‌کشید.

‘Les Demoiselles d’Avignon’ (۱۹۰۷)

پیکاسو، پرتره از خود (۱۹۰۷)

علاقه‌ی پیکاسو به ساده‌کردن و تقسیم کردن سوژه که در هنر اولیه دیده می‌شد، دوران بعدی و مطمئنا معروف‌ترین دوره‎‌ی او یعنی کوبیسم را شکل داد.

کوبیسم(۱۹۰۸-۱۹۱۴)

کوبیسم سبکی است که در آن سوژه به شکل شکسته شده‌ای به تصویر کشیده می‌شود.کوبیسم که براگ و پیکاسو از پیشگامان آن بودند و به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبش‌های هنری شناخته می‌شود، به دو بخش تحلیلی و مصنوعی تقسیم می‌شود.

مطالعه بیشتر: مناظر هسته‌ای

تحلیلی(۱۹۰۸-۱۹۱۲)

کوبیسم تحلیلی، چهار سال اول این جنبش را در بر می‌گرفت. در این سبک نقاشی تک‌رنگ و به‌هم ریخته است و پر از اشکال هندسی روی‌هم افتاده است. قرارگیری این قطعات سوژه را تشکیل می‌دهد. اغلب سوژه به صورت غیرواقعی و از چند زاویه‌ی مختلف به تصویر کشیده می‌شود.

دختری با یک ماندولین (۱۹۱۰)

مطالعه بیشتر: نقاشی احساسات

تصنعی (۱۹۱۲-۱۹۱۴)

برخلاف کارهای کوبیسم تحلیلی، نقاشی‌هایی که به سبک کوبیسم مصنوعی ساخته شده بودند، ساده و چند رنگ بودند و از هنر کلاژ الهام گرفته بودند. البته این نقاشی‌ها نیز مانند دوره‌ی قبلی جنبش، ناقل حس علاقه به انتزاع بودند.

گیتار و کوزه روی یک میز (۱۹۱۸)

این دوره به صورت رسمی در سال ۱۹۱۴ پایان یافت ولی پیکاسو به صورت تفریحی تا سال ۱۹۲۰ به این سبک نقاشی می‌کرد.

نئوکلاسیکیسم (۱۹۱۷-۱۹۲۵)

پیکاسو که کم‌کم در حال انتقال از کوبیسم مصنوعی نزدیک به انتزاع بود، در سال ۱۹۱۷ به سبک نئوکلاسیک روی آورد. این تغییر با فاصله‌ی کمی پس از اولین بازدید پیکاسو از ایتالیا اتفاق افتاد. او که از نچرالیسم موحود در نقاشی‌های دوره‌ی رنسانس ایتالیا الهام گرفته بود، قصد داشت از این هنرمندان تقلید کند، دوباره به نقاشی از سوژه‌های شکل‌دار برگشت. البته همانطور که در نقاشی‌هایی مانند “زن در حال کتاب خواندن” مشهود است، این نقاشی‌ها شباهت زیادی با کارهای اولیه‌ی او ندارند.

مطالعه بیشتر: فرار از هولوکاست

سورئالیسم(۱۹۲۵-۱۹۳۲)

پس از نئوکلاسیکیسم پیکاسو دوباره از نچرالیسم دور شد. در سال ۱۹۲۵ پیکاسو شروع کرد به کار کردن در سبکی که با نام سورئالیسم شناخته می‌شد. مشخصه‌های این سبک، کشیدن خیالی سوژه‌هایی با چهره‌های نامنظم و بدن‌های درهم پیچیده بود. روی این خصوصیات سورئال با رنگ‌های روشن غیرطبیعی و رنگ‌های درگیر و همچنین پرسپکتیو اریب و تضاد بین شکل‌های هندسی و ارگانیک تاکید می‌شد.

با اینکه پیکاسو به عنوان یک نقاش سورئال شناخته نمی‌شود، نقاشی‌هایی که او در این دوره کشیده‌است، خدمت زیادی به این جنبش کرده اند.

مطالعه بیشتر: شهر دروغین

کارهای اخیر

پس از دوره‌ی سورئالیسم، پیکاسو تا زمان مرگش به نقاشی کشیدن ادامه داد. با اینحال، برخلاف کارهای قبلی، قطعاتی که طی این زمان تولید شده اند، سبک خاصی ندارند و او از عناصر مختلفی از دوره‌های گذشته‌ی خودش استفاده کرده است. این روش کار باعث تولید یک مجموعه‌ی گلچین شد که نفوذ سبک‌های تغییر یافته‌ی او را به تصویر می‌کشد و به بیننده استعداد بی‌پایان او را یادآوری می‌کند.

نوشته سبک نقاشی های پیکاسو اولین بار در مجله نوریاتو | رسانه جامع هنرهای تجسمی پدیدار شد.