در سال های نخست دهه ۸۰ و همزمان با گسترش اعتراض ها و اعتصاب های معلمان در یک برنامه تلوزیونی که برای آرام کردن معلمان و با حضور یکی از معاونت های سازمان برنامه بودجه تهیه شده بود جناب معاون در برابر این پرسش که چرا حقوق معلمان نسبت به کارمندان دیگر پایین است پاسخ داد: ساعت کاری کارمندان دیگر بیشتر از ساعت کاری معلمان است و بنابراین دریافتی آن ها نیز بیشتر است؛ و با این استدلال در پی توجیه کمی حقوق معلمان بود!
جدای از درست یا نادرست بود این استدلال- که در ادامه به آن پرداخته می شود- از آن روزها نزدیک ۲۰ سال گذشته و همچنان دریافتی معلمان پایین تر از بسیاری از کارمندان دولت است. اشاره به این خاطره از آن روست تا تاکید شود که از سال ها پیش سازمان برنامه و بودجه به دنبال راهی بود تا ساعت کاری معلمان را افزایش دهد اما بهانه ای در دست نداشت تا این که در یکی- دو سال گذشته بهانه کمبود شدید معلم و تاخیرهای غیرقانونی و غیراخلاقی در پرداخت حق التدریس ها این بهانه را فراهم کرد و طرح “معلم تمام وقت” از سوی معاونت پشتیبانی و نیروی انسانی آموزش و پرورش مطرح شد؛ معاونی که از کارمندان سازمان برنامه و بودجه و مامور به آموزش و پرورش است و البته به این ماموریت افتخار می کند.
اما طرح “معلم تمام وقت” چیست؟ این طرح افزایش ساعت های تدریس هفتگی معلمان را پی می گیرد. طرح می خواهد ۶ و سپس ۱۲ ساعت به ۲۴ ساعت موظف معلمان بیفزاید و اضافه تدریس آن را به صورت سالانه وارد احکام کارگزینی کند و به این شکل در پاداش پایان خدمت و دریافتی دوره بازنشستگی معلمان تاثیر مثبت بگذارد و…
پیش از هر چیز مقایسه ساعت های کاری معلم و دیگر کارمندان نشان دهنده نگاهی غیر آموزشی است که در علم اقتصاد به “نگاه کارخانه ای” معروف است. نگاهِ کارخانه ای به آموزش، نگاهی برآمده از عدد و آمار و حساب و کتاب های خشک و صرفا ریاضی در نهادی ست که باید پرورش دهنده انسان با همه پیچیدگی ها و ویژگی هایش باشد. البته بنابه وظایف و کارکردهای سازمان برنامه و بودجه، چنین نگاهی دور از انتظار نیست اما نگرانی آنجاست که اکنون یکی از بالاترین سطوح تصمیم گیری در نهاد آموزش با این نگاه کمّی گرایانه می خواهد گره بسیاری از دشواری های آموزش و پرورش را باز کند و این می تواند بسیار خطرخیز باشد!
اما درباره طرح ” معلم تمام وقت”
۱- همچنان که اشاره شد این طرح قرار است اضافه تدریس معلمان را وارد حکم های کارگزینی کند، اما نباید فراموش کرد که اضافه تدریس معلمان همواره ماهیتی غیر آموزشی و حتی ضد آموزشی داشته و ساختار آموزشی از سر ناچاری تن به این کار می داده است؛ از این روست که سیاست کلی آموزش همواره در پی حذف آن بوده است. طرح “معلم تمام وقت” این ساعت های آسیب زا را قانونی کرده و به آن مشروعیت می بخشد.
۲- این طرح، صورت مسئله “دستمزدهای بشدت پایین معلمان” را پاک کرده و با افزایش شندرغاز به احکام حقوقی، به دنبال سرپوش گذاشتن به این خواسته چندین دهه ای معلمان است. حقوق معلمان با همین ساعت های قانونی بسیار کم است و دست اندرکاران باید به دنبال حل ریشه اش باشید.
۳- ۲۴ ساعت تدریس در هفته تقریبا یک استاندار جهانی است- حتی در برخی کشورها این زمان به نصف همین عدد نیز نزدیک می شود. تدریس فرآیندی تخصصی، زمانبر، فرساینده و کاملا انسانی است. آموزش را نمی توان کنشی مکانیکی دید. البته از شعارهای پر تکرار وزیر پیشین و معاونان کنونی در زمینه بازگشت نشاط به مدرسه نیز چنین نگاهی درنمی آید! مدرسه، کارخانه و معلم، کارگر، مهندس یا کارمند نیست و دانش آموز هم در فرآیند آموزش یک جسم بی روح و منفعل نیست. لطفا کمی هم آموزشی بیندیشید و آموزشی رفتار کنید.
بی گمان طرح “معلم تمام وقت” یک طرح ضدِ آموزشی ست که با معیارهای داخلی و جهانی هماهنگ نیست. اجرای آن- که به باور بسیاری از معلمان نخستین گام برای افزایش آسیب زای ساعت های تدریس است- خیانتی بزرگ به آینده سازان این کشور خواهد بود و به نظر می رسد که نخستین گام سرپرست کنونی و یا وزیر آینده باید توقف آن باشد!
* آموزگار و کنشگر صنفی
۲۳۵۲۳۸
