زوال عقل یک اصطلاح  گسترده برای توضیح  انواع بیماری هایی است که بر مغز تأثیر می گذارد. علائم اغلب شامل مشکلات حافظه ، مشکل در حل مسئله ، زبان و  تحلیل  است. در حالی که زوال عقل عمدتا افراد سالمند را درگیر می کند ، این مشکل یک بیماری عادی و مورد انتظار در پیری نیست. سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش داده است که 5-8٪ افراد 60 ساله یا بالاتر به زوال عقل مبتلا هستند.

در حالی که هیچ راه تضمینی برای جلوگیری از این مشکل وجود ندارد ، برخی از روشها ممکن است به تشخیص و درمان به موقع این بیمای کمک نماید و پیشرفت آن را کند کند. در این مقاله ، به این مسئله م یپردازیم که زوال عقل چیست ، علائم کدامند و  چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

زوال عقل چیست؟

زوال عقل به گروهی از بیماری های نورودژنراتیو یا تخریب کننده اعصاب گفته می شود که بیماران  با کاهش شدید توانایی شناختی مغز روبرو می شوند. این کاهش شامل مشکل در حافظه ، تمرکز ، برقراری ارتباط و تصمیم گیری است. همچنین ممکن است فرد تغییراتی در خلق و خو و رفتار خود را تجربه کند. دمانس یا زوال عقل غالباً پیشرونده است و علائم معمولاً در ابتدا خفیف هستند و با گذشت زمان شدیدتر می شوند.

علائم اولیه

در مراحل اولیه زوال عقل ، علائم ممکن است خفیف باشد و به راحتی قابل چشم پوشی است. به طور کلی ، برخی از علائمی که می توانند در اوایل بروز پیدا کنند عبارتند از:

مشکلات حافظه:

ممکن است فرد در استفاده از حافظه کوتاه مدت  خود دچار مشکل شود و به عنوان مثال نتواند به خاطر آرود که صبحانه چه چیزی خورده است

مشکل در تمرکز:

این  مشکل ممکن است شامل ناتوانی در تمرکز نمودن روی یک موضوع خاص است . به عنوان مثال شاید نتواند یک متن را از ابتدا تا انتها با تمرکز مطالعه نماید

سردرگمی:

این مشکل ممکن است شامل سردرگمی در مورد زمان و مکان باشد. به عنوان مثال ، فرد ممکن است فراموش کند که کجا می رود و برای بازگشت به خانه راه را گم کند

مشکلات ارتباطی:

ممکن است فرد کلمات متداول را فراموش کند یا کلماتی را که متناسب با موضوع گفتگو نیستند جایگزین کند. این می تواند درک گفتار و نوشتار آنها را دشوار کند.

مشکل در آگاهی مکانی:

فرد ممکن است در قضاوت مسافت و فضا مشکل داشته باشد ، و باعث شود او به وسایل اطراف برخورد کند.

دشواری در انجام کارهای معمول:

به عنوان مثال ، ممکن است شخص در به خاطر سپردن اینکه ابتدا چه لباسی را بپوشد یا مراحل پختن یک وعده غذایی که همیشه می پخته را فراموش نماید .

علائم مرحله میانی

با پیشرفت زوال عقل ، علائم بیشتری در بیمار دیده می شوند که ممکن است شامل علایم زیر باشد :

فراموشکارتر شدن

گم شدن در خانه شخصی خود

در برقراری ارتباط مشکل فزاینده ای دارند

برای مراقبت از خود به کمک بیشتری نیاز دارند

تغییرات رفتاری ، مانند پرسیدن مکرر سوالات یکسان

علائم مرحله آخر

در این مرحله ، علائم شدیدتر از مراحل قبل می شوند:

مشکلات حافظه:

ممکن است شخص اعضای خانواده خود را تشخیص ندهد.

مشکلات ارتباطی:

ممکن است فرد توانایی صحبت کردن را از دست بدهد. و لازم است با آنها با استفاده از حالت های چهره ، حرکات و لمس ارتباط برقرار نمود.

تغییرات رفتاری و روانی:

افراد ممکن است آشفته ، افسرده یا مضطرب شوند و بدون هدف مشخص به گشت زدن بپردازند و دچار توهم شوند .

بی اختیاری مثانه:

این  مشکل می تواند در مراحل بعدی زوال عقل رخ دهد.

اشتها و کاهش وزن:

بیمار ممکن است در خوردن و بلعیدن مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند و در نتیجه این موضوع باعث کاهش وزن آنها شود.

علائم بر اساس نوع زوال عقل

انواع مختلف زوال عقل وجود دارد و هر کدام علائم مشخصی دارند.

بیماری آلزایمر

علائم این نوع از زوال عقل شامل موارد زیر می باشد :

داشتن مشکلات حافظه

گیج شدن در محیط های ناآشنا

پرسیدن سوالات تکراری

مشکل در پیدا کردن کلمات مناسب

مضطرب و گوشه گیر شدن

مشکل در محاسبه اعداد و پول

مشکل در انجام کارهای روزمره

دمانس عروقی

علائم این نوع از زوال عقل شامل موارد زیر می باشد :

تغییرات خلق و خو

مشکل در  تفکر و تمرکز

چالش های حرکتی ، مانند دشواری در راه رفتن

علائمی شبیه به سکته مغزی ، مانند ضعف عضلانی و فلج موقتی بدن

زوال عقل با اجسام لویی

علائم این نوع از زوال عقل شامل موارد زیر می باشد :

خواب آشفته

غش  و بیهوشی

حرکات بدنی کند

توهمات بصری

نوسان سطح سر درگمی

دوره های خواب آلودگی یا هوشیاری محسوس

فراموشی

علائم شامل:

تغییرات شخصیتی ، مانند حساسیت کمتر نسبت به احساسات دیگران

عدم آگاهی یا درایت اجتماعی ، مانند شوخی های نامناسب

مشکل در زبان ، مانند ناتوانی در یافتن کلمات مناسب

رفتارهای وسواسی

چه عواملی باعث زوال عقل می شود؟

دمانس می تواند در اثر آسیب ها و بیماری های مختلف مغزی ایجاد شود. بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است و تقریباً 70٪ موارد را شامل می شود. هر نوع از زوال عقل تأثیرات کمی متفاوتی روی مغز دارد که شامل موارد زیر است :

بیماری آلزایمر:

در فرد مبتلا به آلزایمر ، بافت عصبی مغز حاوی رسوبات پروتئینی بسیار کوچکی است که پلاک و گرفتگی نامیده می شود. این سلول ها را احاطه کرده و به ساختار داخلی آنها آسیب می رساند و در نتیجه سلول از بین می رود.

زوال عقل عروقی:

در فرد مبتلا به زوال عقل عروقی ، کمبود جریان خون در مغز ، اکسیژن رسانی را کاهش می دهد و باعث آسیب سلول های مغزی یا مرگ می شود. سکته یا رگهای خونی آسیب دیده می تواند دلیل اصلی باشد.

زوال عقل با اجسام لویی

در کسی که مبتلا به این نوع زوال عقل است ، رسوبات ساختارهای ریزی به نام اجسام لوی در داخل سلول های مغز ایجاد می شود. این پروتئین ها در عملکرد مغز تداخل می کنند و منجر به مرگ سلول های مغزی می شوند.

زوال عقل مربوط به قسمت جلویی و کناری مغز :

این نوع زوال عقل به آسیب به قسمتهای جلویی و کناری مغز اشاره دارد. در یک فرد مبتلا به زوال عقل ، تجمع پروتئین ها در داخل سلول های مغز باعث مرگ سلول ها می شود.

برای درمان زوال عقل ، پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را تجویز کند:

donepezil (Aricept)

گالانتامین (Razadyne)

ریواستیگمین (اکسلون)

ممانتین ( Namenda).

این چهار دارو در حال حاضر تنها درمان های مجاز و موثر  برای زوال عقل هستند

همچنین ، یک فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است از درمان های غیر دارویی زیر نیز سود ببرد :

فعالیت محرک ذهن  و حافظه

آموزش حافظه

تمرین فیزیکی و ورزشی

تشخیص بیماری زوال عقل :

هیچ آزمایش قطعی برای تشخیص زوال عقل وجود ندارد. پزشک ممکن است پس از انجام مراحل زیر زوال عقل را تشخیص دهد:

معاینه فیزیکی و آزمایش خون:  این موارد می تواند سایر علل احتمالی علائم را رد کند.

ارزیابی های شناختی: اینها تست هایی هستند که به بررسی حافظه و تفکر فرد کمک می کنند.

اسکن مغز: این روش ممکن است شامل سی تی اسکن یا MRI باشد.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم

هر فردی که دچار مشکل در حافظه خود شده است لازم است با پزشک در این مورد مشورت نماید .  اگر شخصی علائم مشابه زوال عقل را در فرد دیگری مشاهده کرد ، باید او را به مراجعه به پزشک تشویق کند. پرستاری از بیمار مبتلا به زوال عقل  ممکن است  فعالیتی چالش برانگیز و تخصصی باشد و در بعضی مواقع یک فرد بدون مهارت ممکن است اقدامات اشتباهی انجام دهد که سبب وخامت بیماری گردد لذا لازم است اطرافیان فردی که دچار زوال عقل شده است با حساسیت زیاد نسبت به استخدام یک پرستار سالمند حرفه ای که در این زمینه مهارت و تخصص کافی دارد اقدام نمایند .

پیشگیری :

هیچ راهی تضمینی برای پیشگیری از زوال عقل وجود ندارد. با بررسی اقدامات پیشگیرانه در سال 2017 نتیجه گیری گردید که موارد زیر ممکن است فوایدی در پیشگیری این بیماری داشته باشد:

ورزش منظم

داشتن یک رژیم غذایی سالم

محدود کردن استرس روانی – اجتماعی

درمان افسردگی

افراد مبتلا به زوال عقل مراحل این بیماری را با سرعت های مختلف طی می کنند و علائم مختلفی را تجربه می کنند. با این حال ، علائم معمولاً با گذشت زمان بدتر می شوند. هیچ درمانی برای بسیاری از انواع شایع زوال عقل وجود ندارد. تشخیص زود هنگام بیماری می تواند به فرد و عزیزانشان کمک کند تا برای آینده و مبارزه با بیماری برنامه ریزی کنند. محققان همچنان به تلاش خود برای یافتن روش های درمانی جدید و درمان های احتمالی ادامه می دهند.

مرکز پرستاری مهر آپامه  با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.

کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.  برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید. 41124-021