سمیرا رحیمی
می‌گویند خنده دوای هر درد بی‌درمانی است و درصورتی که این فرض را حقیقت در نظر بگیریم، فهرستی از برترین فیلم‌های کمدی را می‌توان نوشدارویی درنظر گرفت که سینمای جهان در اختیار بشریت قرار داده است. فیلم‌های کمدی‌ای که تاکنون در جهان ساخته شده‌اند، از جنبه‌های مختلفی، مانند نظرسنجی از تماشاگران، نظرسنجی از منتقدان و حتی نسبت خنده به هر دقیقه از فیلم، توسط سایت‌های متفاوتی مانند فوربس، رنکر، ایندی‌وایر و رولینگ‌استون رتبه‌بندی شده‌اند. اما جدی‌ترین رتبه‌بندی و نظرسنجی که با همکاری BBC در سال ۲۰۱۷ درباره برترین کمدی‌های جهان صورت گرفت، مبتنی بر نظرسنجی از ۲۵۳منتقد فیلم – ۱۱۸منتقد زن و ۱۳۵منتقد مرد- از ۵۲کشور در ۶قاره مختلف جهان است. منتقدان در این نظرسنجی باید به این پرسش که ۱۰کمدی برتر جهان از نظر شخصی آنها کدام است، پاسخ می‌دادند. براساس نتایج این نظرسنجی، برترین فیلم کمدی جهان، فیلم «بعضی‌ها داغشو دوست دارن» اثر بیلی وایلدر است؛ فیلمی که بنیاد فیلم آمریکا(AFI) نیز در سال ۲۰۰۰ آن را به‌عنوان برترین کمدی تاریخ سینمای جهان معرفی کرده است.
بعضی‌ها داغش رو دوست دارن- دیالوگ آخر این فیلم که با لحنی طنزگونه و بی‌پروا بیان شد، در تاریخ سینما ماندگار شده است: «هیچ‌کس کامل نیست!» فیلم کمدی-رمانتیک بیلی وایلدر کارگردان آمریکایی است که در سال ۱۹۵۹ساخته شد و ستارگانی مانند مریلین مونرو، تونی کرتیس و جک لمون در آن ایفای نقش کرده‌اند. به محض اکران، این فیلم با بازخوردهای بسیار مثبتی مواجه شد و توانست در ۶بخش مختلف، ازجمله بهترین بازیگر مرد، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه اقتباسی، نامزد دریافت جایزه اسکار شود. راجر ایبرت، منتقد، روزنامه‌نگار و فیلمساز آمریکایی، این اثر وایلدر را گنجینه‌ای ماندگار توصیف کرد.
دکتر استرنج لاو یا چگونه یادگرفتم دست از هراس بردارم و به بمب عشق بورزم- کمدی سیاسی سیاه استنلی کوبریک که بیشتر با نام اولش شناخته می‌شود در سال ۱۹۶۴ساخته شد و وحشت از درگیری شوروی و آمریکا را به سخره گرفت. تهیه‌کنندگی، کارگردانی و بخشی از فیلمنامه‌نویسی این فیلم توسط شخص کوبریک انجام گرفته است. یکی از حاشیه‌های جالب فیلم مکان ساخت آن است که به‌طور کامل در استودیو شپرتون در نزدیکی لندن تصویربرداری شد زیرا پیتر سلر- هنرپیشه نقش اول آن- درگیر پرونده طلاقش بود و امکان خروج از انگلستان را نداشت. این فیلم در دسته نخستین فیلمهایی است که کتابخانه کنگره آمریکا آنها را برای محافظت در ثبت ملی فیلم آمریکا انتخاب کرد و همچنین در فهرست برترین فیلم‌های کمدی AFI رتبه سوم را به‌دست آورده است.
آنی‌هال- آن هــورنــادی- نویسنده واشنگتن‌پست- «آنی‌هال وودی» آلن را به دلایل مختلفی یک اثر کلاسیک می‌داند، اما مهم‌ترین این دلایل را صحنه‌های بدون زمان، دیالوگ‌های کوبنده و تصاویری می‌داند که با چاشنی حقیقت تقویت شده‌اند، تمامی شوخی‌های این فیلم اثری دلنشین ندارند، اما صرف‌نظر از آشنایی بیننده با تاریک‌ترین زوایای روان کارگردان، تماشاگر می‌تواند با فضای اشتیاق، تردید و دیگر ناشناخته‌های فیلم ارتباط برقرار کند. آنی‌هال کمدی- رمانتیک سال ۱۹۷۷وودی آلن رتبه چهارم برترین فیلم‌های کمدی سینمای آمریکا را در AFI را به‌دست آورده‌است و توانست اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول زن را نیز از آن خود سازد.
روز گراند‌هاگ- فیل کانرز، یک کارشناس هواشناسی تلویزیونی با بازی بیل موری در این فیلم محکوم به آن است که هر روز زندگی‌اش تکرار روز قبل باشد و در چرخه‌ای از تکرار زندگی کند. «روز گراند‌هاگ»، اثر هارولد رامیس توانسته ترکیبی نادر و کامل از طنز و کمال را به دست آورد. این کمدی رمانتیک فانتزی که در سال۱۹۹۳ساخته شده است، توسط رهبران مذهبی به‌عنوان یکی از روحانی‌ترین فیلم‌های جهان معرفی شد و به خاطر شالوده فلسفی‌اش مورد توجه اساتید دانشگاهی قرار گرفت. اکران فیلم با استقبال خوبی مواجه شد و به سرعت نام فیلم را در میان برترین کمدی‌های سینما قرار داد.
سوپ اردک- لئو مک‌‌کری در فیلم خود استادانه از برادران کمدین مارکس بازی گرفت تا فیلمش در میان برترین کمدی‌های جهان قرار گیرد. اگرچه این فیلم در زمان اکران، موفقیت دیگر فیلمهایی که برادران مارکس در آن حضور داشتند را به‌دست نیاورد، اما منتقدان، این فیلم را یک شاهکار کمدی و عالی‌ترین فیلم برادران مارکس می‌دانند. مجله فیلم توتال در سال ۲۰۰۰ این فیلم را به‌عنوان بیست و نهمین کمدی برتر تمامی دوران‌ها انتخاب کرد و هارولد بلوم- منتقد ادبی آمریکایی- نیز «سوپ اردک» را یکی از ۱۰۰فیلم برتر قرن بیستم اعلام‌کرد.
زندگی برایان- فیلم داستان زندگی مردی را روایت می‌کند که در روز تولد مسیح و در فاصله چند قدمی از محل تولد او متولد شده است اما در عین حال نسبت به همسایه مشهور خود توجه چندانی نشان نمی‌دهد. این فیلم که در سال ۱۹۷۹توسط گروه طنز‌پرداز مانتی پایتان ساخته شده است، در زمان اکران با موفقیت زیادی مواجه شد درحدی که در همان‌سال به چهارمین فیلم پرفروش بریتانیا تبدیل شد و چندین مجله معتبر آن را به‌عنوان یکی از برترین کمدی‌های جهان معرفی کردند؛ اما در عین‌حال طنز و نقد مذهبی فیلم مناقشاتی ایجاد کرد درحدی که پخش آن در ۳۹ شهر بریتانیا ممنوع شد.
هواپیما!- منتقدان بسیاری باور دارند این فیلم تصور بسیاری از انسان‌ها را نسبت به آنچه خنده‌دار است، تغییر داد؛ فیلمی که حماقت بشر را مجاز جلوه می‌دهد. فیلم «هواپیما»، اثر سال ۱۹۸۰دیوید و جری زوکر و جیم آبراهامز، فیلمی کمدی در ژانر فاجعه است که توانست موفقیت مالی زیادی به دست آورد و توجه منتقدان را به‌خود جلب کند. فروش این فیلم که بودجه ساختش برابر ۵/۳میلیون دلار بود، در آمریکای شمالی به ۸۳میلیون دلار رسید. فیلم همچنین توانست در چندین بخش نامزدی گلدن‌گلوب و بفتا را به‌دست آورد.
زنگ‌تفریح- کمدی ایتالیایی-فرانسوی اثر سال ۱۹۶۷ کارگردان فرانسوی ژاک تاتی است. منتقدان از این فیلم ۷۰میلی‌متری به‌عنوان یکی از آخرین شاهکارهای تاتی و جسورانه‌ترین اثر او یاد می‌کنند که با گذشت بیش از ۵۰سال از ساخت آن، هنوز از جذابیت‌های آن کاسته نشده‌است. از ویژگی‌های قابل توجه فیلم، صحنه عظیمی است که تاتی به‌صورت ویژه برای فیلمش خلق کرد. اگرچه این فیلم از نظر فروش موفقیت‌چندانی به‌دست نیاورد، اما به محض اکران مورد توجه منتقدان قرار گرفت و توانست در ششمین فستیوال فیلم مسکو جایزه ببرد.
این «اسپینال تپ» است- این اثر سال ۱۹۸۴راب رینر- یک نیمه مستند- کمدی که رئالیسم آن بیننده را به گریه می‌اندازد- برگرفته از بیش از ۱۰۰ساعت بداهه‌گویی میان بازیگران فیلم که نقش اعضای خیالی یک گروه راک- اسپینال تپ- را ایفا می‌کنند بوده است. اکران فیلم به‌صورت تدریجی به موفقیت رسید و کتابخانه کنگره آمریکا در سال۲۰۰۲ آن را نظر فرهنگی، تاریخی و زیبایی‌شناسانه اثری قابل توجه معرفی کرد. روزنامه شیکاگو‌سان‌تایمز و راجر ایبرت منتقد فیلم، آن را یکی از خنده‌دارترین، هوشمندانه‌ترین و اصیل‌ترین فیلم‌های سال معرفی کردند.
ژنرال- این فیلم یکی از شناخته‌شده‌ترین کمدی‌های باستر کیتون است که در دوران درخشش او، یعنی در دهه ۱۹۲۰ به کارگردانی کیتون و کلاید براکمن ساخته شد. فیلم با الهام از رویدادی واقعی، بزرگ‌ترین تعقیب و گریز با قطار ساخته شده است و اگرچه دیگر فیلم‌های کیتون از جلوه‌های ویژه و طنز بیشتری برخوردار بودند، اما فیلم ژنرال از نظر منتقدان با ترکیبی از ماجراجویی و طنز به واقع‌گرایانه‌ترین شکل ممکن، موفقیتی ویژه به شمار می‌رود. فیلم در فهرست برترین کمدی‌های آمریکایی AFI رتبه ۱۸را به‌دست آورده‌است.
همشهری
