آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین در سال ۱۹۸۷ معرفی شد. این دارو در لیست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد که شامل داروهای موثر و ایمن مورد نیاز در سیستم بهداشتی هستند. این دارو به عنوان یک داروی عمومی و نه چندان گران قیمت در دسترس است. در این مقاله با شرایط مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری و نحوه عملکرد و عوارض این دارو آشنا خواهیم شد.

سیپروفلوکساسین چیست؟

سیپروفلوکساسین یک آنتی بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله موارد کاربرد آن در برابر عفونت‌های استخوانی و مفصلی، عفونت‌های داخلی، انواع خاص اسهال عفونی، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های پوستی، تب تیفوئید و عفونت‌های دستگاه ادراری است. این آنتی بیوتیک را می‌توان به شکل قرص، قطره‌های چشمی یا تزریق داخل وریدی استفاده کرد. عوارض جانبی رایج مصرف سیپروفلوکساسین نیز عبارتند از تهوع، استفراغ، اسهال و بثورات جلدی. علاوه بر این سیپروفلوکساسین خطر پارگی تاندون را افزایش می‌دهد.

نتایج برخی از مطالعات بر روی حیوانات سبب ایجاد نگرانی‌هایی در مورد استفاده از سیپروفلوکساسین در بارداری می‌شود. با این حال، در کودکان زنانی که در بارداری از این دارو مصرف می‌کردند، مشکلی مشاهده نشده است. همچنین اگرچه که به نظر می‌رسد مصرف آن در دوران شیردهی بی‌خطر باشد اما بهتر است که در دوران شیردهی نیز مصرف نشود.

هشدارهایی در مورد مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری

در مورد مصرف آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین در دوران بارداری اما و اگرهایی وجود دارد و معمولا این آنتی بیوتیک در این دوران و به خصوص در سه ماهه اول بارداری تجویز نمی‌شود. در نتیجه اگر پزشکتان برای شما این آنتی بیوتیک را تجویز کرده است و باردار هستید، لازم است که حتما به وی اطلاع دهید.

آزمایشات انجام شده در زمینه مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری

در مطالعاتی که بر روی مدل‌های حیوانی انجام شد، در اثر مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری خرگوش‌ها، مسمومیت دستگاه گوارش مشاهده شد و منجر به کاهش وزن مادر و افزایش شیوع سقط جنین، سقط داخل رحمی و عقب ماندگی جنین شد. ظاهرا این آنتی بیوتیک به مایع آمنیوتیک جذب می‌شود و موجب مسمومیت جنین می‌گردد.

در مطالعات حیوانی دیگر آسیب غضروف و آرتروپاتی در گونه‌های مختلف گزارش شده است که موجب نگرانی‌هایی در مورد تاثیرات احتمالی سمی ciprofloxacin  بر روی تشکیل استخوان در جنین انسان می‌شود.

برای جلوگیری از چنین مخاطراتی و از آنجایی که آنتی بیوتیک‌های کم خطرتری وجود دارند، برخی از متخصصان از تجویز آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین در بارداری، مخصوصا در سه ماهه اول اجتناب می‌کنند.

در یک مطالعه دیگر نیز بین گروه شاهد و گروهی که سیپروفلوکساسین در بارداری مصرف کرده بودند، اختلافی بین رشد و زمان راه افتادن کودکان و یا اختلالات عضلانی اسکلتی بین نوزادان هر دو گروه مشاهده نشد.

با این حال و با توجه به مطالعات حیوانی گسترده‌ای که در این زمینه انجام گرفته که نشان دهنده اثرات زیان بار مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری بر جنین است،  توصیه می‌شود که در دوران بارداری از این آنتی بیوتیک استفاده نشود، چرا که احتمال آسیب رسانی به جنین و مادر را بیشتر می‌کند.

در اروپا مصرف سیپروفلوکساسین در بارداری غیر مجاز است.

در دوران شیردهی نیز با توجه به میزان اهمیت مصرف این دارو در مادر، یا باید مصرف دارو قطع شود و یا شیردهی، چرا که این دارو به شیر منتقل می‌شود.

نحوه اثر و عملکرد سیپروفلوکساسین

سیپروفلوکساسین یک آنتی بیوتیک است که برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌ها استفاده می‌شود. ciprofloxacin دو آنزیم باکتریایی به نام توپوایزومراز IV و DNA گیراز را غیرفعال می‌کند که از تولید و ترمیم DNA باکتری و سایر پروسه‌هایی که به تشکیل DNA  منجر می‌شود، ممانعت کرده و در نتیجه تولید و تکثیر باکتری را مختل می‌کند. آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین بر روی گونه‌های حساسی از باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیا کولای، کلبسیا پنومونیا، پسودوموناس آروجینوزا و … موثر است.

ciprofloxacin متعلق به گروهی از داروهای آنتی بیوتیکی شناخته شده به نام فلوروکینولون‌ها (و همچنین کینولون‌ها) است.

اگرچه می‌توان سیپروفلوکساسین را برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌ها مانند عفونت دستگاه ادراری، عفونت پروستات، دستگاه تنفسی، سینوس‌ها، استخوان‌ها و مفاصل، شکم و ناحیه تناسلی استفاده کرد. با این حال، معمولا فقط در درمان عفونت‌های دستگاه ادراری، برونشیت مزمن و سینوزیت استفاده می‌شود، و تنها زمانی تجویز می‌شود که سایر گزینه‌های درمانی شکست خورده یا نمی‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

علاوه بر عفونت‌های نام برده شده، می‌توان از آنتی بیوتیک ciprofloxacin برای درمان طاعون نیز استفاده کرد.

عوارض جانبی مصرف سیپروفلوکساسین

به نظر می‌رسد عوارض جانبی این دارو بالاتر از برخی از گروه‌های آنتی بیوتیکی مانند سفالوسپورین‌ها باشد، اما کمتر از کلیندامایسین است. به طور خلاصه عوارض جانبی مصرف سیپروفلوکساسین عبارتند از: پیلونفریت، آلرژی عضلات اسکلتی و مالیژیا و غیره.

از دیگر عوارض مصرف این دارو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اسهال
• دفع مدفوع همراه با خونریزی یا به رنگ سیاه
• سوزش، خارش، بی‌حسی، یا احساس سوزن سوزن شدن
• تغییر رنگ پوست
• تغییر در رنگ ادرار
• درد در قفسه سینه
• احساس تنگی قفسه سینه
• تب و لرز
• بی‌قراری
• گیجی
• شنیدن صدای زنگ یا وزوز و یا دیگر صداها در گوش
• سرفه خونی
• ضربان قلب سریع و نامنظم
• سردرد و خستگی شدید
• از دست دادن شنوایی
• بثورات پوستی
• گرفتگی مفصلی
• تورم بزرگ بر روی صورت، پلک‌ها، لب‌ها، زبان، گلو، دست‌ها، پاها و یا اندام‌های جنسی
• درد یا گرفتگی ماهیچه‌ها
• تهوع و استفراغ
• بی حسی دست
• احساس درد یا ناراحتی در بازوها، فک، کمر و گردن
• ایجاد توده‌های قرمز زیر پوست، بیشتر بر روی پاها
• قرمزی صورت، گردن، بازوها و گاهی اوقات بالای سینه
• تشنج
• درد شدید شکم یا معده
• تورم غدد لنفاوی دردناک یا خفیف در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
• ترشحات غلیظ و سفید از واژن بدون بو و یا با بوی کم
• خواب آلودگی غیر معمول، کسالت، خستگی، ضعف
• آفت سفید در دهان و  یا زبان
• زردی چشم یا پوست

اگر هر یک از این عوارض جانبی را بعد از مصرف ciprofloxacin را مشاهده کردید، به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین توجه داشته باشید که در دوران بارداری قبل از مصرف هر نوع دارو حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.