از آنجایی که تیرآهن‌ها در انواع و اندازه‌های گوناگون تولید می‌شوند، پس باید به گونه‌ای انتخاب شوند تا بتوانند تنش‌هایی که بر اثر بارهای وارد به ساختمان، به صورت نیروی‌های برشی و خمشی بوجود می‌آیند را به خوبی تحمل کنند.
سایت آهن اسپات به عنواع مرجعی معتبر در رابطه با انواع مقاطع فولادی از جمله تیرآهن، این امکان را فراهم کرده است که بتوان اطلاعات کامل و مورد نیاز را به صورت دقیق در مورد همه‌ی پروفیل‌ها بدست آورد.
انواع تیرآهن
برای پاسخ به این سؤال که “نمره تیرآهن چیست؟” ابتدا باید شناخت کافی از انواع تیرآهن داشت. به طور کلی، تیرآهن‌ها بر اساس استانداردهای مختلفی به تولید می‌رسند. در کشور ما در چهار نوع عرضه می‌شوند که به طور مختصر به این شرح هستند:
IPE
تیرآهنی بر اساس استاندارد اروپا است که به شکل I انگلیسی بوده و سرتاسر دو بال آن دارای ضخامت ثابتی است. در ایران، این نوع تیرآهن متقاضی بیشتری دارد. انواع تیرآهن‌های IPE در سه نوع St 37، St 44 و St 52 در بازار موجودند.
INP
این گروه از تیرآهن‌ها استاندارد چین و روسیه هستند و در ردیف تیرآهن‌های I شکل قرار می‌گیرند. بال‌های کم عرض آن ها ضخامت یکسانی ندارند، به این صورت که در قسمت جان تیر ضخیم بوده و هرچه به سمت لبه‌ها می‌رویم به تدریج نازک‌تر می‌شوند.
IPB
تیرآهن IPB تیرآهن هاش یا H نیز نامیده می‌شود و در این نوع تیرآهن، بال‌ها بسیار پهن و ضخیم هستند و عرضشان با جان نسبتا یکسان است.
CPE
این نوع تیرآهن‌ها که به لانه زنبوری یا تیرآهن شبکه‌ای معروفند، از نوع همان تیرآهن‌های معمولی هستند. در طول جان آنها حفره‌هایی به صورت چندین شش ضلعی (در بعضی موارد دایره‌ای) وجود دارد که به لانه زنبور شباهت دارند. این نوع تیرآهن‌ها لنگر خمشی بیشتری را با وزنی کمتر تحمل می‌کنند.
بنابراین تیرآهن‌ها باید با توجه به نمره و خواص مکانیکی‌شان، در موقعیت‌های گوناگون سازه مورد استفاده قرار بگیرند.
در سایت آهن اسپات اطلاعات دقیق‌تر و جامع‌تری در رابطه با انواع و اقسام تیرآهن‌ها، از نحوه ساخت و تولید گرفته تا موارد استفاده هر کدام به‌علاوه‌ی قیمت روز آنها ارائه می‌شود.
نمره تیرآهن
امروزه مهندسین می‌توانند با استفاده از مراجع موجود که یکی از مشهورترین آنها در این زمینه جداول اشتال است، مشخصات فنی و نمره تیرآهن را در طراحی سازه تعیین کنند.
در این جداول، ابعاد انواع تیرآهن استاندارد مانند سایز و ارتفاع جان تیرآهن (h)، عرض بال(b) ، ضخامت بال (t) و ضخامت جان (s) به طور دقیق مشخص شده‌اند.
البته منظور از سایز تیرآهن، اندازه‌ی ارتفاع تیرآهن است که بر حسب سانتی‌متر یا میلی‌متر بیان می‌شود.
انواع تیرآهن‌ها با هر سایزی تحت هر کدام از استانداردهای IPE، INP و IPB، به تولید می‌رسند. برای مثال تیرآهن سایز 14 مطابق با هر سه استاندارد تولید می‌شود، IPE18، INP18 و IPB18.
از طرف دیگر، تولیدکنندگان نیز می‌توانند مطابق هر استانداردی در سایزهای کوناگون تیرآهن تولید کنند. برای نمونه تیرآهن‌های استاندارد IPE در سایزهای IPE 80، IPE 100، IPE 120 تا IPE 600 تولید و عرضه می‌شوند.
در وب سایت آهن اسپات، جدول اشتال تیرآهن همواره در دسترس است تا با مطابقت دادن مشخصات انواع تیرآهن با مندرجات این جدول، بتوان محاسبات اصولی را انجام داد و دقیق‌تر تیرآهن مورد نیاز را انتخاب کرد.
محاسبه نمره تیرآهن
قبل از هر چیز این نکته را یادآور می‌شویم که برای محاسبه نمره تیرآهن، ابتدا باید با توجه به نوع سازه اعم از اسکلت فلزی یا بتن آرمه بودن، بر اساس عملکرد و تعداد تیرآهن‌ها، محاسبات مربوط به تیرها و مقاطع دیگر را انجام داد.
تیرهای مورد نیاز در سازه معمولا به پنج دسته شاه تیر (تیر اصلی)، تیرچه (تیر فرعی)، کناری (تیر لبه‌ای)، نعل درگاه و لاپه تقسیم می‌شوند که بعد از تعیین نوع ساختمان و عملکرد تیرها می‌توان طبق محاسبات، مشخصات و مقادیر مورد نیاز را برآورد کرد.
برای محاسبه نمره تیرآهن باید سایز، نوع تیرآهن و وزن مخصوص آن را از جدول اشتال پیدا کرد. به طور مثال، به این ترتیب که برای پیدا کردن مشخصات تیرآهن IPE18 در جدول اشتال، ابتدا به بخش استاندارد IPE مراجعه کرده و در ردیف سایز جدول باید IPE18 را جستجو کرد. به‌علاوه برای محاسبه نمره تیرآهن، اندازه دقیق طول تیرآهن برای تعیین قیمت تیرآهن نیز لازم است.
فرمول و نحوه محاسبه نمره تیرآهن
با استفاده از فرمول زیر و جاگذاری اندازه طول تیرآهن و وزن مخصوص نوع و سایز تیرآهن مورد نظر، نمره تیرآهن را می‌توان به‌دست آورد.
به عنوان مثال نمره تیرآهن نوع IPE20 (برای سایز ۲۰) که دارای طولی به اندازه ۱۲ متر است و در جدول اشتال وزن مخصوص آن برابر ۲۲/۴۰ است، به این صورت محاسبه می‌شود:
نمره تیرآهن = ۱۲ * ۲۲/۴۰ (وزن مخصوص در جدول اشتال) = ۲۶۸/۸۰
به همین ترتیب برای تیرآهن IPE18 با طول ۶ متر، مشخصات این تیرآهن را از جدول اشتال جستجو کرده و با جاگذاری آنها در فرمول زیر، نمره تیرآهن را محاسبه می‌کنند:
نمره تیرآهن = ۶ * ۱۸/۸ (وزن مخصوص در جدول اشتال) = ۱۱۲/۸
برای محاسبه نمره و وزن تیرآهن لانه زنبوری با طول ۱۰ متر هم به همان ترتیب از فرمول زیر استفاده می‌شود:
وزن تیرآهن لانه زنبوری = ۱۰ * ۱۰/۳۳ (وزن مخصوص در جدول اشتال) = ۱۰۳/۳۰
در هر حال چون هر پروژه‌ی ساخت و ساز نیازهای متفاوتی دارد، بنابراین محاسبه تعداد دقیق تیرآهن‌های مورد نیاز برای سازه و نمره آنها کار تخصصی می‌باشد.
بهتر است مهندسان و کارشناسان با استفاده از یک سری محاسبات دقیق مقدار آنها را برآورد نمایند.
به این ترتیب برای محاسبه وزن و قیمت تیرآهن 16 در آهن اسپات و سایر سایزهای تیرآهن نیز از همین فرمول استفاده خواهد شد.
آهن اسپات می‌کوشد در راستای تسهیل فرایند انتخاب و مبادلات، قیمت روز تیرآهن کارخانه‌ها و تولیدکنندگان فولاد کشور را به صورت مستمر منتشر نماید. همچنین استعلام قیمت لحظه‌ای آهن‌آلات از آهن اسپات به صورت شبانه‌روزی و خرید آهن‌آلات و محصولات فولادی به صورت آنلاین از سایت آهن اسپات میسر شده‌است.
