ترجمه اختصاصی مجله جامع نوریاتو: هنر اعتراض، خصوصا اعتراض به جنگ یک سابقه قوی در تاریخ جهانی، هنرهای تجسمی، هنرهای نصبی، موسیقی و ادبیات داشته است. آدورنو، فیلسوف آلمانی یک نقل قول مشهور دارد: “تمام هنرها یک جرم بالقوه هستند”. معنی این نقل قول این است که طبیعت هنر می‌تواند وضعیت موجود را تغییر دهد.
جنگ، اثر ادوین استار، عرضه شده در سال ۱۹۷۰ یکی از مشهورترین آهنگ‌های اعتراضی است.
هنرمندان بزرگ فرهنگ، شرایط اجتماعی و سیاست‌های جامعه را به خود ما نشان می‌دهند. هنر می‌تواند شاهد درد ما باشد؛ می‌تواند ما را خشمگین کند و می‌تواند ما را تحریک کند. هنر می‌تواند ما را رو به جلو براند و یا ما را از لبه پرتگاه به پائین پرت کند. هنر، برای افرادی که از جامعه طرد شده‌اند فضا باز می‌کند و باعث می‌شود آن‌ها دیده شوند.
مطالعه بیشتر: اسامی نفرات برگزیده مسابقه عکاسی با آیفون منتشر شد
برای درک بهتر، نگاهی به دو اثر زیر بیاندازیم که یک رابطه پیچیده ولی در عین حال نزدیک بیاندازیم. یکی از آن‌ها مربوط به اسپانیای فاشیست دهه ۱۹۳۰ میلادی است و دیگری هم مربوط به آمریکای کاپیتالیست دهه ۷۰ است. تا به امروز این دو اثر هنری تفاوت‌های زیادی دارند ولی “گوئرنیکا” و “و بچه‌ها” به شدت مرتبط هستند.
پابلو پیکاسو، گوئرنیکا، ۱۹۳۷
گوئرنیکا، یک نقاشی رنگ روغن روی بوم بزرگ، با ابعاد نقاشی دیواری اثر پابلو پیکاسو است که در ژوئن ۱۹۳۷ تکمیل شده است. این نقاشی سه متر و نیم ارتفاع دارد و عرض آن نیز حدودا ۸ متر است و با استفاده از طیف‌های تیره مشکی، آبی، خاکستری و سفید نقاشی شده است.
مطالعه بیشتر: زندگی زنان عشایر روی دیوارهای گالری ایده
این نقاشی، واکنش سریع و احساسی پیکاسو، به بمباران شهر باسک در گوئرنیکا بود و براساس اتفاقات واقعی که هنگام بمباران هوائی گوئرنیکا توسط آلمان نازی و ایتالیای فاشیست رخ دادند کشیده شده است. این کار تحسین منتقدان زیادی را به همراه داشت و باعث شد توجه سراسر دنیا به جنگ‌های داخلی اسپانیا جلب شود.
پرتره جوانی‌های پیکاسو در سال ۱۹۰۴ – عکس از ریکارد کانالس
با نشان دادن زوایای غیرانسانی جنگ، این اثر پیکاسو، الهامبخش جنبش حقوق بشر مدرن بود و توانست به عنوان یک نماد ضدجنگ، جایگاه بسیار مهمی را به دست بیاورد. یک حکایت درمورد گوئرنیکا وجود دارد که منابع مختلفی واقعی بودن آن را تائید کرده‌اند. این حکایت بدین شکل است که در زمان محاصره پاریس توسط نازی‌ها، پیکاسو در یک آپارتمان در همین شهر سکونت داشته است و یک افسر آلمانی به ملاقات او می‌رود. این افسر یک عکس از گوئرنیکا می‌بیند و از پیکاسو می‌پرسد که آیا این کار تو است؟ پیکاسو نیز در جواب می‌گوید که نه! کار شما است.
البته داستان هنر اعتراضی به اینجا ختم نمی‌شود و گوئرنیکا تا ۴۰ سال بعد از این اتفاق، نقش مهمی در هنر اعتراضی ایفا می‌کند.
مطالعه بیشتر: تبانی در جام‌جم بر علیه عادل فردوسی پور
در سال ۱۹۷۰ گوئرنیکا در موزه هنرهای مدرن نیویورک به نمایش گذاشته می‌شود که تونی شافرازی، رهبر گروهی که با نام اعتلاف کارگرهای هنری شناخته می‌شود یک بنر لیتوگرافی را زیر نقاشی غول‌پیکر پیکاسو می‌گشاید.
این پوستر که با نام و بچه‌ها شناخته می‌شود به قتل‌عام خانواده‌های ویتنامی توسط سربازان آمریکایی در سال ۱۹۶۸ در می‌لای اعتراض می‌کند. قتل عام می‌لای، باعث خشم جهانی شد و عنوان آرام آن، یک عبارت از مصاحبه تلویزیونی‌ای است که با یکی از سربازان حاضر در این قتل عام انجام شد. دقیقا مانند گوئرنیکا، “و بچه‌ها” نیز رنج و عذابی که جنگ به خانواده‌های بی‌گناه تحمیل می‌کند را به صورت واضح به تصویر می‌کشد. همانطور که انتظار دارید، عکس استفاده شده در این لیتوگرافی خیلی ناراحت‌کننده است.
تونی شافرازی، و بچه‌ها
چهار سال بعد، یعنی فوریه ۱۹۷۴، تونی شافرازی دوباره به موزه هنرهای مدرن مراجعه کرد. او که یک قوطی رنگ در دست داشت، با گریه فریاد می‌زد: “مسئول موزه را صدا کنید! من یک هنرمندم!”
“کی از جاسپر جونز می‌ترسد” در گالری تونی شافرازی، با یک عکس از دستگیری شافرازی در سال ۱۹۷۴ به خاطر دستکاری گوئرنیکا پیکاسو
مطالعه بیشتر: زندگی سالوادور دالی در شصت ثانیه
شافرازی با اسپری قرمز، عبارت “تمام دروغ‌ها را بکش” را روی نقاشی گوئرنیکا نوشت. او این کار را در اعتراض به آزادسازی یک ستوان آمریکایی به نام ویلیام کالی که در قتل عام می‌لای نقش داشت انجام داد. کالی در ابتدا به خاطر چندین فقره قتل در دادگاه نظامی محکوم شده بود ولی سه روز بعد با دستور شخصی ریچارد نیکسون آزاد شد.
مسئولین نمایشگاه در حال پاک کردن رنگ‌ها از روی اثر گوئرنیکا
همانطور که می‌دانید و احتمالا خود شافرازی هم می‌دانست، گوئرنیکا با یک لایه لعاب سنگین پوشانده شده بود و گرافیتی هیچ آسیبی به آن نرساند. با این وجود اعتراض او در سراسر دنیا، سرخط خبرها شد.
تیتر مجله لس‌آنجلس تایمز
شافرازی درباره کار خودش اینطور توضیح میدهد: “من می‌خواستم این اثر هنری را از تاریخ هنر بیرون بکشم و به آن جان بدهم. من می‌خواستم از این مرزبندی مخفی که هیچکس اجازه عبور از آن را ندارد، عبور کنم. من می‌خواستم بازدیدکننده را تحریک کنم تا هنر را به چالش بکشد، آن را در وضعیت پویایی که دارد ببینیم نه به عنوان قطعه‌ای از تاریخ.”
مطالعه بیشتر: در تلاطم امواج
پیکاسو در سال ۱۹۳۷ گفته است: “من انزجار خودم را از پرسنل نظامی که اسپانیا را در اقیانوسی از درد و مرگ غرق کرده‌اند اعلام می‌کنم.” حدود ۴۰ سال بعد، شافرازی از همان وحشت و همان تصویر برای اعتراض خشونت‌آمیز به ماشین جنگی آمریکا استفاده می‌کند.
تاثیر جنگ وحشتناک است؛ تاثیر بعد از آن تاثیر بزرگی روی جمعیت گسترده‌ای از مردم دارد. برخی از هنرمندان خجالت می‌کشند که به صورت واضح این موضوعات را نشان دهند ولی بقیه عصبانیت خودشان را روی بوم می‌آورند و یا حتی مانند شافرازی، آن را روی بوم بقیه هنرمندان نشان می‌دهند.
نوشته هنر اعتراض یا اعتراض هنری؟ اولین بار در مجله نوریاتو | رسانه جامع هنرهای تجسمی پدیدار شد.
