ترجمه اختصاصی استوارت فرانکلین عکاسی بریتانیایی است. حرفه عکاسی او از زمانی آغاز شد که برای مجله ساندی تایمز و ساندی تلگراف در لندن کار می کرد. او توانست در مدت کمی به آژانس عکس مگنوم بپیوندد. در سال ۱۹۸۹ فرنکلین عکس های تحسین شده ای از واقعه کشتار میدان تیان آنمن در چین گرفت. جایی که تظاهرات برای آزادی منجر به کشت و کشتار فجیعی شد.
به گزارش مجله نوریاتو، استوارت فرانکلین در مصاحبه ای با گاردین از خاطره آن روزی صحبت می کند که از آن مرد تانکی در میدان تیان آنمن عکس گرفته بود:
در ابتدا، میدان تیان آنمن فضای یک فستیوال را داشت. کسی نمی تواست، اعتصابگری عصبانی را در میان جمعیت ببیند. فقط جمعیتی را مشاهده می کردید که با بنرهای اعتراضی و موسیقی های در حال پخش در میدان پخش شده بودند. بسیاری از سوژه هایی که در میدان تیان آنمن می دیدم، برایم شگفت انگیز بودند. حتی خود تظاهرات هم امر عجیبی بود. در تاریخ چین به ندرت این اتفاق رخ داده که مردم در یک میدان حکومتی دور هم جمع شوند و علیه رهبری کشور اعتراض کنند.
من در هفته آخر ماه می ۱۹۸۹ وارد پکن شدم. در آن زمان برای آژانس عکس مگنوم کار می کردم و ماموریتی هم از سوی مجله تایم بر عهده داشتم. برای خودم یک دوچرخه گرفتم تا بتوانم اطراف شهر را بگردم. دور از میدان تیان آنمن می ایستادم و مردم را نگاه می کردم. کار نسبتا آسانی است که بخواهیم با استانداردهای امروز از آن رویداد عکاسی کنیم.
در روز آخر ماه می، دانشجویان هنر مجسمه بزرگی را با چرخ به میدان بردند که شباهتی با مجسمه آزادی در آمریکا داشت. مجسمه ای که به نماد دموکراسی شهرت یافته و در نیویورک و مطبوعات جهان به عنوان «الهه دموکراسی» معروف شده است. چینی ها آن روز برای آزادی بیان، آزادی مطبوعات و پایان دادن به فساد اعتراض می کردند. اما از قدرت حیرت انگیز این مجسمه خبر نداشتند و نمی دانستند که چگونه از آن به عنوان نمادی از آزادی در سراسر جهان استفاده می کنند.
بعد از اینکه مجسمه وارد میدان شد و معترضین برای چند هفته آنجا بسط نشستند، دولت متوجه شد که باید هرچه زودتر اقدامی انجام دهد. دو روز قبل از سرکوب، ارتش با تمام قوا وارد معرکه شد و فضای اعتراضات به صورت رادیکالی تغییر کرد. ظرف چند ساعت کامیون هایی پر از سرباز از جهات مختلفی وارد میدان شدند. در آن زمان هیچ کس واقعا نمی دانست که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. حتی شایعات جنگ داخلی نیز در سراسر چین به وجود آمده بود.
من شاهد حضور سربازانی بودم که به میدان رفتند و در شب چهارم ژوئن آنجا را از معترضان پاکسازی کردند. در ساعات اولیه روز پنجم ژوئن از چارلی کول، عکاس نیوزویک جدا شدم و دوباره در هتل به هم رسیدیم. بعد از آن ما کاملا در محدودیت قرار گرفتیم. ارتش لابی هتل را اشغال کرد و به دنبال روزنامه نگاران گشت و کارشان را متوقف کرد.
وقتی در ۵ ژوئن آن مرد مقابل تانک ها ایستاد، به همراه گروهی از عکاسان و روزنامه نگاران در بالکن بودم. این عکس در حال حاضر تبدیل به عکسی نمادین از کشتار میدان تیان آنمن شده اما آنچه که باعث تاثیرگذاری آن شد این بود که مردم دنیا تصویر مردی را از تلویزیون دیدند که مقابل تانک ها ایستاده همچنان که فیلم هایی از سرکوب خشونت آمیز شب قبل نیز دیده بودند. اما عکس هایی که تعدادی از ما از آن صحنه گرفتیم برای من خیلی عادی به نظر می رسید، تنها به این دلیل که در آن بالکن خیلی از صحنه دور بودیم.
بسیاری از روزنامه نگاران در آنجا شاهد صحنه نبودند. تعداد زیادی از آنها به هتل دیگری منتقل شده و لحظه «مرد تانکی» را از دست داده بودند. اکثر آنها به هتل پکن رفتند اما غذایش بد بود و به همین دلیل به هتلی در نزدیکی فرودگاه رفتند که همبرگر داشت. اما در محاصره افتادند و در خارج از شهر گیر کردند.
همزمان با عکاسی از صحنه مرد تانکی، خاطرات روشنی از بهار ۱۹۶۸ پراگ را به یاد می آوردم. زمانی که شهروندان با تانک های روسی مواجه شدند. کمی بعد فضای مشوشی در هتل به وجود آمد. مقامات داخل هتل فیلم ها را ضبط کردند اما من حلقه فیلم دوربینم را در داخل بسته چای قرار دادم و آن را به دانشجویی فرانسوی سپردم. قرار شد آن را با خود به پاریس ببرد تا به دست همکارانم در آژانس عکس مگنوم بسپرد. در آن زمان شایع بود که فیلم هایمان را همراه با مسافران هواپیماها به مقصد برسانیم به این دلیل که هم سریع تر بود و هم کمتر درگیر فرآیند اداری می شدیم.
در روزهای بعد مشخص شد که اکثر مردم چین در رسانه ها هیچ تصویر یا فیلمی از آنچه که در میدان تیان آنمن رخ داده بود، ندیده بودند. عکس دیگری که در آن روزها گرفتم مربوط به تصویر شخصی می شد که در آن روز خونین، کشته شده بود. تصویر او را به تیر چراغ برقی زده بودند و مردم با نگرانی به آن نگاه می کردند. در آن زمان تیرهای چراغ برق برای مردم چین به عنوان یک رسانه عمل می کرد به این دلیل که مطبوعات به شدت تحت کنترل بود.
وقتی به خانه برگشتم بسیاری از مردم با من درباره آن مرد تانکی صحبت می کردند. بسیاری از نشریات از این عکس به عنوان تصویری قدرتمند و انسانی یاد می کردند که توانست معنای قیام و تظاهرات مردم چین را به خوبی به تصویر بکشد.
باید در آخر به این نکته اشاره کنم که به عنوان یک عکاس هدف شما باید این باشد که به احساسات موجود در یک رخداد به خوبی شکل دهید و تا حدی که امکان پذیر است با آن ارتباطی موثر برقرار سازید.
مترجم: سعیده فراهانی
نوشته چگونه از مرد تانکی در میدان تیان آنمن عکس گرفتم
