بیابان به مناطق دارای اقلیم فراخشک و خشک که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۵۰ میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چند ساله آن کمتر از ۱۰ درصد باشد، گفته می‌شود.
بارش کم، دامنه نوسان دمای شدید، دمای بالا، تبخیر زیاد و پوشش گیاهی فقیر و پراکنده از جمله ویژگی‌های بیابان است. در مناطق بیابانی تبخیر تقریبا دو برابر بارش است و باد عامل اصلی تخریب و فرسایش است. خاک‌ها در مناطق بیابانی نیز دارای مواد آلی کم و اغلب جوان و کم تحول یافته هستند.
بر اساس گزارش سازمان جنگل‌ها، کشور ما ۱.۲ درصد خشکی‌های جهان، ۲.۴ درصد پدیده‌های بیابانی فاقد پوشش و ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است. ۶۱ درصد از مساحت کشور در اقلیم خشک و فراخشک قرار دارد که ۳.۱ برابر درصد جهانی است.
بر اساس آخرین گزارش‌ها، ۳۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض بیابانی شدن قرار دارند که از این مقدار ۱۴ میلیون هکتار به عنوان مناطق بحرانی بیابانی هستند. در میان اراضی بیابانی، کویرها ۱۷.۹ درصد و اراضی بدون پوشش ۵۳.۳ درصد را شامل می‌شود.
بر اساس این گزارش سرانه بیابان در کشور ما ۰.۵ هکتار است در حالی که سرانه جهانی آن ۰.۲۲ هکتار گزارش شده است. طی سال گذشته در کشور ما در ۲۲ استان که شامل ۱۴۰ شهرستان است در ۴۴۸ موقعیت اقدامات بیابان زدایی انجام شد که در مجموع ۳۴ هزار هکتار نهال‌کاری، ۱۰ هزار هکتار مالچ‌پاشی، ۹۰۰۰ هکتار احداث مدیریت هرزآب و ۴۴ هزار هکتار بادشکن بوده است. با این وجود هنوز اراضی بیابانی زیادی در ایران وجود دارد و قرار است که طی سال جاری نیز اقدامات مقابله با بیابان‌زایی در ۱۲۱ هزار هکتار انجام شود.
