بی‌اشتهایی یا کم خوری عصبی یا آنورکسیا (Anorexia) در واقع اختلالی روانی است که طی آن شخص به رغم گرسنگی، از خوردن غذا به حد کافی پرهیز می‌‌کند و وزن او به قدری کاهش می‌ یابد که بشدت لاغر و نحیف می‌ شود. در ادامه این نوشتار، اطلاعات بیشتری با بهره گیری از منابع متعدد درباره این اختلال بیان شده است.
در میان موجودات زنده، تنها انسان است که می تواند قوانین طبیعت را بشکند و بر خلاف آنها عمل کند. انسان حتی می تواند با واکنش های فیزیولوژیک بدن خود نیز به مخالفت برخیزد. این ستیز با واکنش های طبیعی در درجه اول برای انسان خوشایند است و احساس پیروزی می کند. اما مساله آنجاست که تداوم این ستیز در نهایت به بیماری فرد منجر خواهد شد. یکی از جنگ های خیلی قدیمی که بین افراد و واکنش های فیزیولوژیکشان بوده، پاسخ به گرسنگی است.
آنورکسیا (Anorexia) یا بی اشتهایی عصبی، اختلالی بسیار جدی است که می تواند زنان و مردان تمام گروه های سنی را تحت آسیب قرار دهد. این وضعیت می تواند سلامت شما را به خطر بیاندازد.
آنورکسیا یک اختلال تغذیه‌ای است که به خودآزاری به منظور کاهش وزن بیش از حد اطلاق می‌شود.
انورکسیا در لغت به معنی از دست دادن اشتیاق و انگیزه است، البته این تعریف تا حدودی گمراه کننده است چرا که افراد مبتلا به انورکسیا اغلب دچار گرسنگی هستند، اما غذا نمی‌خورند.
این افراد ترس بسیار زیادی از چاق شدن دارند حتی اگر بسیار لاغر باشند. به همین دلیل سعی می‌کنند با محدود کردن دریافت مواد غذایی و ورزش بیش از حد کاهش وزن داشته باشند.
به گفته محققان این اختلال معمولا به دنبال رژیم گرفتن عادی برای کاهش وزن آغاز می ‌شود. فرد بیمار بسیار کم‌ غذا می ‌خورد و از توقف رژیم لاغری پس از وزن کم کردن خودداری می ‌کند. در این حالت دریافت ذهنی و تصور فرد نسبت به بدن خودش مشکل می ‌شود؛ به طوری که با وجود لاغری زیاد، هنوز فکر می ‌کند که چاق است.
این مشکل معمولا در افراد جوان در زمان آغاز بلوغ شروع می‌ شود. شایع‌ ترین علائم این اختلال کاهش وزن شدید می‌ باشد. این کاهش وزن معمولا تا ۱۵ کیلوگرم پایین‌ تر از وزن طبیعی فرد می ‌باشد، بدون این که بیماری جسمانی وجود داشته باشد.
در این وضعیت انرژی فرد به رغم تحلیل رفتن بدن در حد خوبی است. کاهش‌ وزن این افراد به طرق مختلف حاصل می ‌شود که برخی از متداول ‌ترین آن ها ورزش شدید، استفاده از داروهای ملین و نخوردن است.
این مشکل هنگامی که وزن فرد ۱۵ درصد کمتر از وزن ایده آل او باشد قابل تشخیص است. اختلالات تغذیه‌ای مانند انورکسیا در زنان متداول‌تر از مردان است. احتمال این بیماری در بازیگران، مدل‌ها، ورزشکارانی که ظاهر و وزن، با اهمیت است مثل کشتی، ژیمناستیک و … نیز بیشتر می‌باشد.
این افراد تمایل دارند در مدرسه یا محیط کار بسیار خوب عمل کنند اما از طرفی با عقده و ترس بزرگ می‌شوند. این مشکل در هر زمانی می‌تواند ایجاد شود اما معمولاً نزدیک سن بلوغ شروع می‌شود. علت اصلی انورکسیا شناخته شده نیست اما محققان بر این باورند که ترکیب خصوصیات فردی، الگوی فکری، احساسی همچون فاکتورهای زیستی و محیطی می‌تواند موجب آن شده باشد.
افراد دچار انورکسیا، غذا را راهی برای کسب اطمینان و اعتماد در شرایط سختی می‌دانند. احساس بی کفایتی، ترس، عصبانیت یا تنهایی در پیشرفت این اختلال نقش دارند. جوامعی که زیبایی با لاغری و وضعیت ظاهری افراد برابری می‌کند اثر بسزایی در گسترش این اختلال دارند. این اختلال تغذیه‌ای ممکن است به دلیل تغییر سطح هورمون‌ها نیز باشد.
 
در واقع این اختلال به دو نوع تقسیم میشود:
 

    نوع محدود کننده(restricting type)

که کاهش وزن در آن از طریق محدودیت کالری صورت می گیرد. این نوع از آنورکسیا با رژیم های شدید، روزه گرفتن و تمرین های ورزشی شدید همراه است.
 

    نوع پاکسازی کننده(purging type)

این گروه افراد پس از دریافت کالری سعی می کنند با استفاده از داروهای مسهل یا مدر یا از طریق استفراغ غذای مصرفی خود را دفع کنند. فرد ترس زیادی از چاقی دارد و دچار افسردگی، بی ‌اشتهایی، یبوست، توقف قاعدگی، عدم تحمل سرما، خودداری از حفظ حداقل استاندارد وزن برحسب سن و قد و اشکال در برداشت ذهنی از شکل بدن خود می‌ شود؛ به طوری که با وجود لاغری زیاد هنوز فکر می ‌کند که چاق است.
این افراد حتی بعد از این که وزن بسیار زیادی کم می‌ کنند و بسیار لاغر می‌ شوند و این‌ کار را تا بیمار شدن و حتی مرگ پیش می‌ برند، تصور می ‌کنند که هنوز اضافه وزن دارند.
معمولا عادات غذایی عجیبی دارند مثل امتناع از غذا خوردن در حضور دیگران. گاهی ‌اوقات این افراد غذاهای بسیار سنگین و حجیمی برای دیگران آماده می ‌کنند، اما خودشان هیچ از آن نمی ‌خورند. گفته می ‌شود که این اختلال در طبقات اجتماعی اقتصادی بالاتر شایع ‌تر است و آن هایی که در فعالیت‌ هایی شرکت دارند که لاغر بودن مسئله مهمی است، مثل نمایش و … بیشتر به این اختلال دچار می‌ شوند.
اما بی اشتهایی هم انواع مختلفی دارد. یکی از انواع بی اشتهایی، بی اشتهایی عصبی است که به آن Anorexia Nervosa می گویند.

بی اشتهایی عصبی اختلال تغذیه ای پیچیده ای است که با سه ویژگی اصلی زیر تظاهر می کند:

    راضی نبودن از وزن فعلی
    ترس و نگرانی شدید از چاق شدن
    تصور غلط از هیکل خود

 
اگر شما مدام نگران چاق شدن باشید، بدون شک غذاخوردن برای شما بسیار استرس زا خواهد بود. در این شرایط است که باید و نبایدهای چاق شدن، مداوم در ذهنتان شما را آزار می دهند. بعضی از از افرادی که تصمیم جدی برای لاغر شدن می گیرند، تقریبا همه ی وقتشان را به رژیم، کالری غذاها، اینکه چقدر کم کرده اند و چقدر چاق شده اند و خلاصه رژیم گرفتن و لاغری اختصاص می دهند. لذا وقتی برای دوستان، نزدیکان و فعالیت های دیگر ندارند و همواره نگران چاق شدن هستند. به گونه ای که دیگر این برنامه به یک وسواس جدی تبدیل می شود. در این شرایط است که زندگی جدا آزاردهنده شده و تبدیل به زندان کاهش وزن می شود. این فرد خودش بی خبر است که در معرض ابتلا به Anorexia Nervosa قرار دارد.
اما مساله آنجاست که برای این فرد اصلا مهم نیست که چقدر وزن کم کرده است و هر چقدر هم لاغر باشد، خود را چاق می داند. به همین خاطر می تواند گفت: Anorexia Nervosa فقط مربوط به رژیم لاغری و کاهش وزن نیست، بلکه یک بیماری است.
واقعیت آن است که این رفتارها، راه رسیدن به کاهش وزن نیست، بلکه مساله ای بسیار مهم تر از رژیم لاغری در میان است. این توجه جدی به غذا، کاهش وزن و مسائل مربوط به آن همگی علائم و نشانه هایی از مشکلی مهم ترند، مشکلاتی شبیه افسردگی، احساس تنهایی، عدم امنیت و ترس، فشار روحی برای بهترین بودن، استرس و احساس رفتارهای غیر قابل کنترل. چیزهایی که هیچ رژیم کاهش وزنی نمی تواند آنها را از فرد دور کند.
 
 صفحه جدید
علل ابتلا به این اختلال
به گفته متخصصان؛ هنوز علل بروز این اختلال ناشناخته است. محققان – احتمال می ‌دهند که برخی از این عوامل شامل تعارضات خانوادگی و تعارضات جنسی، ترس بیمارگونه از اضافه وزن، اپیدمی لاغری به عنوان مُد روز و مظهر زیبایی‌ یا به عنوان یکی از علائم افسردگی یا اختلال شخصیت هستند.
عواملی که خطر ابتلا به این اختلال روانی را افزایش می‌ دهند، عبارت از فشار دوستان و همسالان یا فشار اجتماعی برای لاغر بودن، سابقه اضافه وزن مختصر، شخصیت تکامل طلب، وسواسی یا پیروزی‌ خواه، استرس روانی یا مشاغل خاص هستند.
 
نشانه‌های انورکسیا
* کاهش وزن شدید طی چند هفته یا ماه
* ادامه رژیم کم کالری با وجود لاغر بودن یا کاهش وزن شدید
* توجه بسیار به غذا، کالری، مواد مغذی یا آشپزی
* ترس بسیار از افزایش وزن
* عادات غذایی عجیب مانند پنهانی غذا خوردن
* احساس چاق بودن با وجود لاغری
* عدم توانایی ارزیابی درست وزن افراد
* اثر بسیار وزن فرد روی ارزش فرد از نظر خود او
* نا امیدی، ترس و اضطراب و تحریک پذیری
* دوره‌های قاعدگی بی نظم
* پیگیری رژیم‌های ایجادکننده اسهال یا ادرارآور
* بروز مکرر بیماری
* پوشیدن لباس گشاد برای پنهان کردن کاهش وزن
* ورزش کردن شدید و اضطراری
* احساس بی ارزشی و نا امیدی
* کناره گیری از جوامع و انزوا
* تشدید برخی علایم فیزیکی مانند کاهش تحمل هوای سرد، مو و ناخن شکننده، پوست خشک و زرد، کم‌خونی، یبوست، ورم مفاصل، تحلیل دندان‌ها، رشد موهای نازک سراسر بدن
 
 
علائم آنورکسیا
آنورکسیا علائم مختلفی دارد که البته برخی افراد همه این علائم را تجربه نمی ‌کنند. این علائم عبارت هستند از:

* وزن بدن که متناسب با سن نباشد، قد و وزن طوری باشد که فرد معمولا ۱۵ کیلو پایین تر از وزن نرمال خود باشد.
* عقب افتادن حداقل سه دوره از عادت ماهیانه(در خانم‌ ها)
* عدم تمایل یا امتناع از غذا خوردن در حضور دیگران
* اضطراب
* ضعف
* شکننده شدن پوست
* تنگی نفس
* وسواس در مورد کالری‌ های مصرفی
 
عواقب آنورکسیا بر سلامتی
آنورکسیا خطرات بسیار زیادی را متوجه سلامتی می‌ کند. این خطرات عبارتند از، پوکی استخوان، کمبود مواد معدنی، پایین بودن دمای بدن، نامنظم بودن ضربان قلب، نارسایی دائمی در رشد طبیعی، و بولیمیا نرووزا(پرخوری عصبی). استفاده طولانی ‌مدت از ملین‌ها نیز برای بدن مُضر است. این داروها عضلات روده را فرسوده کرده و موجب پایین آمدن کارایی آن می‌ شود. برخی ملین‌ ها شامل مواد مضری هستند که ممکن است در بدن تان بازجذب شوند.
 
آنورکسیا و بارداری
با توجه به این که اکثر مبتلایان به این اختلال دختران نوجوان و جوان هستند، ضررها و صدمات ناشی از آن، تنها متوجه این گروه نبوده و منجر به تولد نوزادانی کم وزن، نارس و با ضریب هوشی کمتر، در آینده خواهد شد. برای به‌ دنیا آوردن نوزاد سالم، زنان باردار باید به ‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم وزن اضافه کنند. گفتن این مطلب به فرد مبتلا به آنورکسیا مثل این می ‌ماند که به یک فرد عادی بگوییم ۵۰ کیلو اضافه خواهد کرد. اگر مبتلا به آنورکسیا هستید، برای باردار شدن و وضع ‌حمل دچار مشکل خواهید شد. اگر کمبود وزن داشته باشید و از انواع و اقسام مواد غذایی هم استفاده نکنید، ممکن است جان خودتان و فرزندتان به خطر بیفتد.
خانم‌ های مبتلا به اختلالات غذایی بیشتر دچار سقط ‌جنین می‌ شوند و ممکن است نوزادشان زودرس به‌ دنیا بیاید و در معرض مشکلات سلامتی بسیاری باشد.
همه ی خانم ‌های باردار باید از مراقبت ‌های قبل از حاملگی خوبی بهره‌ مند شوند. آن هایی که آنورکسیا یا بولیمیا دارند، نیاز به مراقبت ویژه دارند. حتما باید ویتامین ‌های مربوط به قبل از وضع ‌حمل را مصرف کرده و ویزیت‌ های پزشک را مرتب انجام دهید. حق ورزش ندارید مگر این که پزشک تان آن را عاری از اشکال بداند.
 
بی اشتهایی عصبی در صورت درمان نشدن موجب بروز مشکلاتی می‌شود از قبیل:

* آسیب اعضای بدن خصوصاً قلب، مغز و کلیه‌ها
* افت فشار خون، ضربان قلب و تنفس
* ریزش مو
* ضربان قلب نامنظم
* نازک شدن استخوان‌ها (استئوپروز)
* به هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها
* مرگ در اثر گرسنگی شدید یا خودکشی
 
 صفحه جدید
با کم‌ خوری عصبی چه کنیم؟
متخصصان تاکید می ‌کنند که به منظور پیشگیری از اختلال کم‌ خوری عصبی با مشکلات شخصی به طور منطقی برخورد کنید. سعی کنید با کمک مشاوران، درمانگران، خانواده و دوستان، مشکلات را برطرف کنید یا با آن ها کنار بیایید. در صورتی که بیمار خود به وجود اختلال عاطفی واقف شود، کمک بخواهد و همکاری خوبی در طی درمان داشته باشد، این وضعیت قابل درمان است. اما بدون درمان، این اختلال می‌ تواند باعث ناتوانی دائمی یا حتی مرگ شود. آمارها نشان می ‌دهد؛ بیمارانی که دچار بی ‌اشتهایی عصبی هستند، زیاد دست به خودکشی می ‌زنند؛ زیرا عزت نفس آن ها پایین است. درمان این بیماران ممکن است‌ چندین سال ادامه یابد و البته عود کردن بیماری به خصوص زمانی که فرد تحت استرس قرار بگیرد، محتمل است.
هدف از درمان، این است که بیمار مجددا الگوی مناسب غذا خوردن را از سر گیرد تا وزن وی به حالت طبیعی بازگردد. بیمار می ‌تواند با تمرینات مخصوص برای تغییر رفتار زیر نظر متخصص به این نتیجه مهم دست یابد.
انواع داروهای مورد استفاده در روانپزشکی نیز برای این بیماران موثر هستند، اما هیچ داروی مشخصی وجود ندارد که تأثیر آن بر این بیماری قطعی باشد. در نهایت این که علاوه بر رژیم غذایی مناسب برای درمان بیمار، امکان دارد مکمل ‌های ویتامینی یا مواد معدنی نیز برای وی تجویز شوند.
 
تشخیص آنورکسیا
پنهان کاری، خجالت و تکذیب از جمله علایم اختلال تغذیه‌ای هستند. اما در مجموع این مشکل ممکن است برای مدت طولانی در فرد شناخته نشود. اگرچه تست‌های آزمایشگاهی مشخصی جهت تشخیص انورکسیا وجود ندارد اما پزشک از انواع تست‌های تشخیصی مانند تست خون، بیماری‌ها یا رادیولوژی به منظور ارزیابی اثرات کاهش وزن بر روی اعضای بدن کمک می‌گیرد. اگر بیماری یا مشکل فیزیکی در فرد دیده نشود او را به روانشناس ارجاع می‌دهند تا با مصاحبه های طراحی شده و سایر ابزارهای ارزیابی به بررسی اختلال تغذیه‌ای فرد بپردازند.
 
درمان انورکسیا
همانند سایر اختلالات تغذیه‌ای در انورکسیا نیز به یک برنامه درمانی همه جانبه جهت درمان بیمار نیاز است. اهداف درمان شامل حفظ وزن فرد در محدوده وزن سلامت، درمان روانی، تصحیح الگوهای فکری است.
در مرحله اول ممکن است به نظر برسد که هیچ راه حلی برای درمان این اختلال وجود ندارد. اما درمان دور از دسترس نیست. مساله مهم آن است که در بیشتر موارد خود فرد بیمار خطایی را در رفتار خود نمی بیند که بخواهد به دنبال درمان آن باشد. او فقط فکر کاهش وزن بیشتر و بیشتر است.
بنابراین این وظیفه سایر افراد خانواده است که به کمک بیمار بیایند. اما چگونه؟ از آنجایی که انورکسیا نرووزا اختلالی ذهنی و جسمی است، درمان بیماری چند جانبه و تیمی می باشد.
 
افرادی که می توانند به بیمار کمک کنند شامل گروه زیرند:

    پزشک بالینی، روانشناس، مشاور، و رژیم درمان.
    خانواده نیز در این میان، نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. وجود یک تیم متخصص و مهم تر از آن اعتماد بیمار به تیم درمان، فرایند درمان را راحت تر می کنند.
    اهداف درمانی در این بیماری شامل سه مرحله اصلی است:
    بازگشت به وزن سالم بدن، شروع غذاخوردن به میزان بیشتر و تغییر تفکرات فرد درباره اندام خود، سلامت خود و آرامشی که در زندگی دارد.

 
درمان معمولاً ترکیبی از این موارد می‌باشد:
* روان درمانی: این روش درمانی بر تغییر فکر و رفتار فرد در مورد اختلال تغذیه‌ای تمرکز دارد.
* پزشکی: در این روش به جهت کمک به خواب و برانگیختن انگیزه آرام‌بخش تجویز می‌شود.
* مشاوره تغذیه: هدف در این روش ارتقای سطح سلامت، کمک به تصحیح الگوی غذایی و آموزش اهمیت تغذیه و داشتن رژیم غذایی متعادل است.
* حمایت خانوادگی یا گروهی: بسیار در فرایند درمان موثر است. چرا که افراد می‌توانند به راحتی احساسات خود را با افرادی که تجربه مشابه دارند در میان بگذارند.
* بیمارستانی و درمانی: این درمان در افرادی که دچار سو تغذیه و یا مشکلات بالینی دیگر هستند به کار می‌رود