آسیای مرکزی منطقه‌ای‌ست که قرن‌ها توانسته رازهای خود را پنهان نگاه دارد. مثلاً کشورهایی مانند ازبکستان بیشتر طی چند سال اخیر است که به دنیا معرفی شده‌اند. برخی از گردشگران ماجراجو راه خود را به داخل این کشور گشوده‌اند اما در ورای نام کشور و وضعیتی که به‌عنوان بخشی از اتحادیه جماهیر شوری سابق داشته است، کسی اطلاعات زیادی درباره کشورهای این منطقه ندارد. اگر تصمیم به سفر به ازبکستان دارید باید نکاتی را قبل از بازدید از این کشور بدانید.
ازبکستان به خودی خود یک ابتکار مدرن است.
گفته می‌شود که ایده ازبکستان حتی از یک قرن پیش وجود نداشته است. جمهوری سوسیالیستی شوروی ازبک در سال 1925 تأسیس شد. قبل از آن جمهوری‌های مختلفی تحت حاکمیت شوروی وجود داشتند که قبل از ایالات سیاسی کشور شکل گرفته بودند، مانند امارات بخارا، خانات خیوا و حاکمیت ترکستان که بخشی از امپراتوری روسیه بودند. قبل از این شکل‌گیری‌ها، کشورهای آسیای مرکزی به‌عنوان بخشی از قبیله‌های عشایری توسط خان‌ها، امرا و حاکمان اداره می‌شدند. مردم بدون توجه به وجود مرزهای امروزی در کشورهای یکدیگر رفت و آمد می‌کردند.
ازبکستان تنها سرزمین ازبک‌ها نیست.
نژادهای مختلفی مانند تاجیک‌ها، قرقیزها، اویغورها، قره قالپاق‌ها، ترکمن‌ها و افغان‌ها در سرزمینی زندگی می‌کردند که حالا قرن‌هاست ازبکستان نامیده می‌شود. در قسمت شرقی کشور به‌ویژه در بخارا و سمرقند، بیشتر مردم خود را از نژاد تاجیک می‌دانند. لهجه فارسی در بیشتر قسمت‌ها از جمله شهر فرقانا در قسمت شرقی کشور شنیده می‌شود. قسمت غربی کشور یعنی جمهوری قره قالپاقستان به صورت خودمختار اداره می‌شود و مردم دارای لهجه ازبکی هستند. ملیت‌های دیگری مانند ترکمن، قزاق و اویغور در این مناطق حضور دارند.
تأثیر این مردم و تعامل آن‌ها با سنت ازبکی باعث ایجاد تنوع در غذا و رسوم شده است. مثلاً سنت‌های دیرینه بخارا درباره موسیقی شاشماقان بسیار غالب بوده و ریشه در فارسی دارد.
سمرقند به‌واسطه فطیرهایش مشهور است، یعنی نوعی نان که از چربی یا کره حیوانات درست می‌شود. در سده اخیر ملیت‌های دیگری نیز به ازبکستان سفر کرده و در آن ساکن شده‌اند، مانند روس‌ها، لهستانی‌ها، اوکراینی‌ها و یونانی‌ها. مثلاً در موزه‌ای در خیوا می‌توانید درباره مسیحیان آلمانی که در قرن 19 و 20 در خوارزم زندگی می‌کردند چیزهایی بیاموزید. در این موزه اشیایی که آن‌ها استفاده می‌کردند و اطلاعاتی راجع به علت اقامت آن‌ها در مسجد سفید خواهید یافت.
ترکیب فرهنگی به معنای وجود سبک‌های آشپزی مختلف است.
به خاطر اقدامات داوطلبانه و اجباری شوروی در جابجا کردن مردم در منطقه، در ازبکستان گاهی می‌توان سر یک میز شاهد غذاهای مختلفی از کشورها بود. تاتار بلیش (تکه گوشت‌های سرخ شده با کلوچه سیب‌زمینی) و چبورکی (تکه‌های خمیری که با گوشت چرخ‌کرده پر شده و در روغن سرخ می‌شوند) غذای محبوب تمام مردم است. مارکاوچا (تکه‌های خردشده هویج طعم دار شده)، پیگودی (کلوچه‌های بخارپز شده) و کوکسی کشور کره (آبگوشت سرد با نودل و سبزیجات) نوعی غذای فوری تلقی می‌شوند. می‌توانید لاگمان را به دو روش ازبکی و اویغوری امتحان کنید که گوشت با نودل سبزیجات است. پلو به عنوان غذای ملی از مواد مختلف و با تکنیک‌های متفاوت درست می‌شود، پس بد نیست آن را در هر منطقه‌ای که هستید امتحان کنید.
میهمان‌نوازی و کمک به میهمانان یکی از سنت‌هاست.
میهمان‌نوازی یکی از ویژگی‌های تمامی کشورهای آسیای مرکزی است و ازبک‌ها مفتخر به داشتن این ویژگی و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر هستند. ممکن است توسط فردی برای صرف غذا به خانه دعوت شوید و کسی در یافتن آدرس به شما کمک کند، چون فکر می‌کند شما گم شده‌اید. مردم ازبکستان دوست دارند که شما از اقامت خود در کشور لذت ببرید، و این کار را به شکل‌های مختلف انجام می‌دهند، مثلاً به شما پیشنهاد می‌کنند که با آن‌ها نوشیدنی میل کنید. اگر برای صرف غذا به خانه‌هایشان دعوت شدید، خود را آماده رویارویی با سفره رنگارنگی از غذاها کنید. برای آنکه به آن‌ها بفهمانید که کاملاً سیر شده‌اید، مقداری غذا در بشقاب خود باقی بگذارید. همچنین می‌توانید با خوردن دسر یا شیرینی این پیام را برسانید.
تفسیر محلی‌ها از اسلام متعادل است.
بیشتر مردم کشور مسلمان هستند و بیشتر آن‌ها جمعه‌ها به نماز می‌روند. به‌عنوان یک خارجی تا زمانی که وارد صحن اصلی مسجد نشده‌اید، نیازی به پوشاندن پاها، موها و دست‌ها نیست. در مناطق توریستی از دیدن اینکه دیگران مانند شما لباس پوشیده اند متعجب نخواهید شد. در بخش‌های دیگر کشور مردم طبق رسوم خود لباس می‌پوشند. از نظر تاریخی، مردم ازبکستان اعتقادات دینی مختلفی دارند، مانند بودائی، زرتشتی و هندو که قبل از اسلام به این سرزمین آمده‌اند. با ورود حاکمیت روسیه در این کشورها، باوجود اکثریت مسلمان، کلیمیانی نیز در شهرهایی مانند بخارا شروع به زندگی کردند.
امیر تیمور قهرمان آن‌هاست.
نمی‌توانید بدون گذر کردن از کنار مجسمه تیمور لنگ که روی اسبی سوار است از تاشکند دیدن کنید. پس از استقلال، امیر تیمور به عنوان چهره‌ای تاریخی شناخته شد که به ساخت ازبکستانی مستقل و جدید کمک کرد. حمایت فاتح از هنر و دانش بسیار مورد توجه مردم است. طبق افسانه‌ها او سمرقند را پایتخت خود قرار داد و دستور داد که بهترین معماران برای ساختن ساختمان‌های جدید از سراسر جهان به ازبکستان بیایند. شهر “شهر سبز” به خاطر سکونت امپراتور شناخته شده است، جایی که تیمور در سال 1380 دستور ساخت قصر بزرگ و سفید را داد.
هنوز بقایای اتحادیه جماهیر شوروی در کشور دیده می‌شود.
با اینکه ازبکستان تمام تلاش خود را برای حذف شوروی کرد، اما هنوز نشانه‌هایی از آن زمان دیده می‌شود. هنوز می‌توانید در مغازه‌های قدیمی، خانه‌های مردم و در برخی کافه‌ها ظروف و رومیزی‌های شوروی را بیابید. یک ساختمان بتنی عظیم نیز به‌عنوان یادگار آن دوران در تاشکند دیده می‌شود. موزه تاریخی شهر که نام سابق آن لنین بود و قصر “دوستی با کشورها” نیز مثال‌هایی در این زمینه هستند. اگر در خیابان‌های ناوی، شوتا روستاولی یا اوقورگون قدم بزنید، ساختمان‌های 4 و 5 طبقه‌ای دوره استالین را خواهید دید که طراحی نماهای آن‌ها بسیار پیچیده است. بسیاری از ساختمان‌ها دارای الگوهای تزئینی، موزاییکی و کنده‌کاری هستند.
ازبک‌ها دوستدار خریدهای محلی هستند و شما نیز باید بخشی از سوغاتی این کشور را با خود به خانه ببرید.
هنرهای دستی بخشی از سنت کشور است. در شوروی هنرمندان نمی‌توانستند کارهای دستی خود را به‌صورت خصوصی بفروشند و تنها باید در کارگاه‌های ویژه‌ای آن‌ها را عرضه می‌کردند. کارهای دستی در مقیاس وسیع‌تر تبلیغ نمی‌شد. این مسئله باعث کاهش علاقه محلی‌ها به عرضه هنر شد. در 15 سال اخیر ازبکستان توانسته هنرهای دستی و مد خود را به جهانیان نشان دهد، مانند بافت ابریشم ، گلدوزی، کوزه‌گری، طراحی با چوب و غیره. ازبک‌ها معمولاً احترام زیادی برای سنت‌های خود قائل‌اند و راه‌های بسیاری برای ترکیب آن با کارهای مدرن یافته‌اند. کانیشکا یکی از برندهای معروف محلی است که سال‌هاست دست به چنین ترکیبی زده است. این صنایع دستی هم زیبا هستند و هم بسیار ارزان‌اند. کارهای چرمی بلک کوایل (بلدرچین سیاه) واقعا دارای کیفیت خوبی هستند. طبق شعار “ساخت در ازبکستان”، بیشتر چرم‌ها در داخل کشور ساخته می‌شوند و پس از طراحی تبدیل به کیف پول، کیف زنانه، کیف بنددار و غیره می‌شوند.
منبع: matadornetwork.com
