سیمون تیسدال در گاردین نوشت: تشدید تنش در خلیج فارس در تابستان امسال ایران و آمریکا را تا آستانه جنگ پیش برد. اما این بحران هیچ وقت حل و فصل نشد و به نظر می رسد اوضاع منطقه دوباره رو به وخامت گذاشته است. تهران و واشنگتن هیچ کدام تمایلی برای دست دادن و مصالحه ندارند. دور جدید تنش ها در خلیج فارس می تواند عواقب مخرب تری به دنبال داشته باشد.
در ادامه این مطلب آمده است: گزارش های منتشر شده در اوایل هفته گذشته موجب تشدید نگرانی ها در کمپ آمریکایی ها شدند. مقامات آمریکایی ادعا کردند که ایران در حال مستقر کردن موشک های بالستیک کوتاه برد در عراق است، به طوری که اسرائیل و پایگاه های آمریکا در عراق و بحران در تیر رس آنها قرار دارند.
البته تحولات اخیر در عراق غافل گیرکننده نیستند. جمهوری اسلامی در گذشته اقدامات زیادی برای ارسال تجهیزات نظامی از جمله قابلیت های موشکی پیشرفته به گروه های شبه نظامی شیعه در لبنان، یمن و سوریه انجام داده بود. در سال های گذشته پایگاه های ایرانی در سوریه و عراق بارها توسط جنگنده های اسرائیلی هدف قرار بودند. گروه های شبه نظامی تحت حمایت ایران نیز به سمت اهدافی در داخل خاک اسرائیل راکت پرتاب کرده اند.
آمریکا امسال بیش از ۱۴ هزار سرباز خود را به منطقه خلیج فارس اعزام کرده است. با وجود این، واشنگتن نگران است که حملات ماه سپتامبر علیه تاسیسات نفتی عربستان دوباره تکرار شوند. جان رود، مقام ارشد پنتاگون هفته گذشته در مورد از سرگیری خصومت ها هشدار داد: «شواهد موجود نشان می دهند که ایران می تواند دوباره دست به اقدامات تحریک آمیزی بزند.»
رهبران اسرائیل انتقال موشک های پیشرفته هدایت شونده به دست نیروهای نیابتی ایران در منطقه را به عنوان یک تهدید مهم برای امنیت ملی خود تصور می کنند. به همین خاطر حاضر هستند که به هر قیمتی جلوی آن را بگیرند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تلاش میکند که دوباره توجه رئیس جمهور آمریکا را به مسئله ایران جلب کند. دولت ترامپ در ماه های گذشته واکنش جدی نسبت به حملات ایران علیه نفت کش های تجاری و تاسیسات انرژی نشان نداده بود.
نتانیاهو امیدوار بود که در اجلاس هفته گذشته ناتو در لندن دونالد ترامپ و دیگر رهبران سازمان ناتو را برای تشدید فشار علیه تهران قانع کند. اما او موفق به حضور در این اجلاس نشد. در عوض، نخست وزیر اسرائیل در پرتقال با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا دیدار کرد. او در این ملاقات تاکید کرد که فعالیت های ایران به طور فزاینده ای امنیت اسرائیل و منطقه خاورمیانه را به خطر انداخته اند.
سال گذشته ترامپ کشورش را از توافق هسته ای برجام خارج کرد. آمریکا در چارچوب سیاست فشار حداکثری تحریم های فلج کننده ای را علیه ایران وضع کرده است. مقامات آمریکایی به طور ویژه در مورد موشک های بالستیک و رفتار مخرب ایران در منطقه ابراز نگرانی کرده اند. اما تهران بعد از یک سال همچنان در مقابل فشارهای واشنگتن تسلیم نشده است.
نتانیاهو و دیگر مقامات تندرو در عربستان و آمریکا تا حدودی قدرت های اروپایی را به خاطر ادامه حمایت از توافق هسته ای سرزنش می کنند. ایرانی ها در ماه های اخیر گام هایی را برای کاهش تعهدات هسته ای خود انجام داده اند. این موضوع باعث نگرانی رهبران اسرائیل شده است.
هفته گذشته شش کشور جدید اروپایی اعلام کردند که به مکانیزم مالی اینستکس ملحق خواهند شد. این سیستم پرداخت مالی در ابتدا توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان راه اندازی شد و هدف آن کمک به دور زدن تحریم های اقتصادی آمریکا است.
نتانیاهو در بیانیه ای خشم خود نسبت به این تصمیم اروپایی ها را به طور علنی ابراز کرد: «این کشورهای اروپایی باید از اقدام خود خجالت بکشند. آیا آن ها از تاریخ درس نگرفته اند؟ آنها در حال کمک به رژیم افراطی هستند که به دنبال توسعه موشک های بالستیک و تسلیحات اتمی است.»
مطابق با گزارش های منتشر شده، دلیل عدم حضور نتانیاهو در اجلاس ناتو این بود که بوریس جانسون، امانوئل مکرون و آنگلا مرکل حاضر به شنیدن شکایات او نبودند. اما اروپایی ها نیز با مشکل بزرگی دست و پنجه نرم می کنند.
گام های اروپا در ماه های اخیر برای نجات دادن توافق برجام نتیجه ای به دنبال نداشته است. هفته گذشته فرانسه، آلمان و انگلیس در نامه ای به شورای امنیت سازمان ملل هشدار دادند که برنامه های موشکی ایران باعث تضعیف توافق هسته ای شده است. اما در حال حاضر قدرت های اروپایی راه حلی برای حل و فصل این بحران ندارند.
اوضاع برای ایرانی ها نیز خوب پیش نمی رود. گسترش فعالیت های نظامی تهران در منطقه باعث افزایش امنیت ملی کشور نشده است. در ماه های اخیر شاهد اعتراضات گسترده ای در عراق و لبنان بوده ایم. ناآرامی ها در داخل ایران نیز وجود داشت.
پیش از شروع دور جدید تنش ها در منطقه دو طرف باید این سوال را از خود بپرسند که به دنبال چه اهدافی هستند و آیا گفت و گوی مستقیم بهتر منافع آن ها را برآورده نخواهد کرد. اخیرا حسن روحانی، رئیس جمهور ایران به طور مکرر گفته است که کشورش در صورت برداشته شدن تحریم های اقتصادی حاضر به مذاکره خواهد بود. اما ترامپ هنوز واکنشی نشان نداده است.
البته بدون تردید تحریم های آمریکا نقش مهمی در مشکلات داخلی ایران دارند. اما ما نباید انتظار داشته باشیم که تشدید فشار به تسلیم رهبران ایران در مقابل خواسته های آمریکا و اسرائیل منجر شود. احتمال سرنگونی نظام نیز پایین به نظر می رسد. ایرانی ها نیز به اشتباه تصور می کنند که ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری از هر گونه اقدام نظامی پرهیز خواهد کرد.
در صورتی که فشارهای آمریکا نظام ایران را به خطر اندازند و عناصر افراطی کنترل سیاست خارجی را در اختیار بگیرند، ممکن است ایران دست به اقدامات فاجعه آمیزی بزند.
۲۲۳۲۲۳۱۷
