حمیدرضا رحمانی زاده دهکردی
هند، سرزمین شگفتی‌هاست. در این کشور شاهد «همزیستی مهربانانۀ آسمان و زمین» هستید. هندو، مسلمان، مسیحی، کلیمی، بودایی و… در کنار هم کار و زندگی می‌کنند. این وجه زیستن، ناخودآگاه من را به یاد عارف ما شیخ ابوالحسن خرقانی می‌اندازد که گفته ای به این مضمون دارد: «آن کس که از در آید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید؛ چه آنکه در نزد خدای به جان ارزد در نزد بولحسن، به نان ارزد». اما این تمام داستان نیست. نوع هارمونی هم بین زمینیان هم است. در اینجا نه تنها آدمی با آدم دیگر، سوای عقیده اش در صلح و صفاست، با همه موجودات دیگر نیز چنین است: سگ‌ها، گاوها، سنجاب‌ها، مورچگان و گیاهان انگار در یک هماهنگی شگفت با آرامش با یکدیگر همزیستی دارند. انگار که بهشت وعده شده در ادیان روی زمین هم تجلی یافته است. در مدتی که در این کشور بودم نزاع و درگیری و حتی بگو مگو در عرصۀ انتخابات و در خیابان‌های شلوغ آن ندیدم. در این کشور به نحو عجیبی همه چیز آرام است. به اعتقاد نگارنده، علتش فرهنگی است.
در فرهنگ این دیار، خشونت، آزار رساندن به هم نوع و جانوران و گیاهان، امری اهریمنی است و پذیرش، بردباری و دوست داشتن دیگری امری روحانی و آسمانی است. همین فرهنگ هم به نظرم در نظام سیاسیشان منعکس شده است.
برای مثال ببینید در همین شبکه‌های مجازی چقدر ما شاهد خشونت و رفتار نامهربانانه هستیم. «طعنه زدن‌ها»، «بی محلی‌ها»، «توهین‌ها»، «مقایسه‌ها»، «از ارتفاع سخن گفتن‌ها»، «دانای کل بودن‌ها» و… در دهلی، پتنا، بیهار و داربانگا با آدم‌هایی روبرو شدم که در زاغه‌های کثیف زندگی می‌کنند، در خیابان حمام می‌کنند، مدرسه نمی روند و هیچ ندارند اما خلق و خویشان شگفت است.
مهربان، شاد، دوست داشتنی، بی توقع و لطیفند. تو را که می‌بینند گل از گلشان می‌شکوفد. به نظرم «پذیرش دیگری»، «مدارا با دیگری» و «عدم داوری» عامل خلق چنین رفتارهای شگفت انگیز است و شاید به دلیل همین آرامش بوده است که بسیار از افراد فرهیخته گذشتۀ ما که از جامعه خود به تنگ آمده بوده‌اند، آن سرزمین را علیرغم فقر و مشکلات عدیده از جمله بهداشت، برای زیستن انتخاب کرده بودند: افرادی نظیر صادق هدایت و حتی زبان شناس بسیار معروف زمانه ما دکتر میرشمس الدین ادیب سلطانی.
به دعوت بنیاد هند برای نظارت و نیز مطالعه میدانی به همراه پژوهشگرانی از سراسر دنیا به این کشور سفر کردم. از کشورهای مختلف از جمله آلمان، استرالیا، ژاپن، روسیه، بنگلادش، برزیل و… در این پروژه مشارکت داشتند.
هند به لحاظ انتخابات هم کشور شگفتی است. حدود ۸۵۰ میلیون فرد واجد شرایط برای انتخابات دارد. حدود ۱۱میلیون نفر فقط کار اجرایی انتخابات را انجام می‌دهند و انتخابات نه در یک مرحله که در هفت مرحله صورت می‌گیرد. وظیفۀ ما مشاهده روند انتخابات در حوزه‌های مورد بررسی و مطالعات میدانی در باره این روندها، میتینگ‌ها و نیز شنیدن صداهای معارض و مخالف بود. شعار این دوره انتخابات «رای من मेरा वोट آیندۀ من मेरा भविष्य » بود. شاید پرداختن به جزئیات این میتینگ‌ها و گفتارها، به زعم من شیرین و درس آموز باشد اما برای خوانندگان سایت شما ملال آور است. اما اگر کسی به این موضوع علاقه مند است می‌تواند مشروح این تجربیات را در مقاله ای که به زودی در روزنامه انگلیسی ایران دیلی منتشر خواهم کرد، ملاحظه کند.
در هند بیش از دو هزار حزب وجود دارد، اما رقابت اصلی میان دو حزب بهاریتا جاناتا به رهبری ناندرا مودی و حزب کنگره به رهبری رائول گاندی است. ما با دست اندرکاران دو حزب گفت و گوهای علیحده و بسیار سودمند داشتیم. افزون بر این، پژوهشگران شرکت کننده در این طرح هر کدام به هیئت‌ها مختلفی تقسیم شدند و به حوزه‌های مختلفی اعزام شدند. هیئت ما متشکل از هفت نفر از کشورهای ویتنام، افغانستان، روسیه و دو نفر از بنیاد هند به منطقه پتنا در ایالت بیهار هند اعزام شد.
نقد اساسی که در این جا وارد است این است که این دموکراسی هر چند به یک معنا بزرگترین دموکراسی جهان است اما این نظام بیشتر وجه حقوقی و سیاسی دارد. دموکراسی به نظر بنده صرفاً نظامی سیاسی و حکومت اکثریت نیست. چرا که همین حکومت اکثریت به راحتی قابل تبدیل به استبداد اکثریت است. نظام دموکراسی افزون بر حکومت اکثریت، نیازمند توجه ویژه به اقلیت‌هاست. به عبارت دیگر، دموکراسی صرفاً امری صوری نیست؛ دموکراسی دارای محتوا و دارای ارزش بنیادی است؛ ارزش‌هایی نظیر شأن، رفع تبعیض، رفع نابرابری، شیوه زیست انسانی. متأسفانه جامعه هند هنوز نتوانسته است به این ارزش‌ها بنیادی دست یابد. هنوز بسیاری از افراد در شرایط غیر انسانی زندگی می‌کنند، فقر و فاصله طبقاتی بسیاری وجود دارد. اما آنچه دموکراسی هند را شایسته ستایش و تقدیر می‌کند آن است که این کشور توانسته است آرام آرام و به تدریج به مرحلۀ حل و فصل مسالمت آمیز منازعه‌ها برسد که از این نظر، نمونه ای بی نظیر دست کم در منطقه است.
منبع: پایگاه خبری دانشگاه علامه طباطبائی
2352
