سینماسینما، نیوشا صدر:
کمتر علاقه‌مند به سینمایی است که طی سالیان آگاهانه یا ناآگاهانه متوجه تغییراتی که متناسب با دگرگونیهای ابزار در گفتمان حول و حوش سینما اتفاق افتاده، نباشد، حتی اگر به صورت پی‌گیر آثار خلق‌شده در این صنعت را دنبال نکند. سینما پیوسته در دست دگرگونی است و این دگرگونی‌ها به خلق بحث‌های نظری تازه و تغییر رویکرد یا افزوده شدن شاخه‌هایی تازه به آن‌چه پیش‌تر محمل بحث و نظر بوده است، می‌انجامد.
سینه‌فیلیا یکی از این محورهای گفت‌وگوست. سینه‌فیل‌ها یا عشاق سینما همواره با نگاه و ادبیاتی ویژه فیلم‌های مورد علاقه‌شان را ستوده‌اند. جزئیات در این نگاه بهایی فراوان می‌یابند، حتی گاهی خارج از بافت اثر. گاهی صحنه‌ای، لحظه‌ای، نمایی، یا صوتی را از اثر جدا می‌کنند و به آن اجازه می‌دهند که سیری متفاوت و مستقل از فیلم را طی کند.
کتاب «دگرگونیهای سینما؛ چهره در حال تغییر سینه‌فیلیای جهان» شاید در ابتدا کتابی غریب به نظر برسد. مجموعه‌ای از نامه‌هایی که پر است از اشاراتی گسسته به دوره‌های مختلف، فیلم‌سازان مختلف، نظریات مختلف و نظریه‌پردازان و بازیگران مختلف. همواره نویسندگان فرض را بر این گرفته‌اند که مخاطبشان کاملا با گستره و ژرفای آن‌چه آنان در لحظه با مخاطب قرار دادن یکدیگر و در نظر گرفتن محدوده دانش مخاطب مستقیمشان بر کاغذ می‌رانند و به‌سرعت از آن عبور می‌کنند، آشنایی دارد. به همین دلیل این کتاب احتمالا برای کسی که سینما و نظریه‌پردازی در زمینه آن و نقد فیلم را به طور جدی و با اشتیاق دنبال نکرده باشد، کلافه‌کننده و پیچیده و نامفهوم است و اساسا برای آنان نوشته نشده است. (نظرات فراوانی را این سو و آن سو در مورد کتاب خواندم که حاصل جمعش نشان از نارضایتی مخاطب ناآشنا و مبتدی داشت.) حتی به نظر نمی‌رسد کتاب برای کسانی که مایل به مطالعه در زمینه سینه‌فیلیا هستند نیز در مراحل اولیه کاربرد چندانی داشته باشد. شاید کتاب را تنها با تکیه بر بخشی از یکی از نامه‌های ادرین مارتین بتوان دریافت؛ جایی که نوشته است: «در تعریف کاربردی‌مان از عشق باید هر گونه اشتیاق و نیاز، رنجش، سخت‌گیری و خواسته‌های حیاتی را بگنجانیم.» عشق به سینما در همه وجوهش و با در نظر گرفتن تمامی وجوهی که ممکن است دغدغه ذهنی یک خوره فیلم باشد، در تک‌تک نامهها خود را نشان می‌دهد.
جاناتان رزنبام و ادرین مارتین در این کتاب، در پی دریافتن فرهنگ تازه‌ای از سینه‌فیلیا هستند که از دل دریافتی مشترک رشد می‌کند. آن‌ها می‌خواهند به واسطه هم‌فکری‌هایی که میان فرهنگ‌های مختلف و عشاق سینمای آن اتفاق می‌افتد، خودشان و نیز خواننده کتاب را به سمت درکی بین‌فرهنگی سوق دهند. گفت‌وگو در اجتماع شکل می‌گیرد و به عقیده نویسندگان کتاب، ساختار نامه‌وار آن، یا نوشتار مشارکتی، شیوه‌ها و لحن‌های گوناگون را با هم می‌آمیزد.
این کتاب زنجیره‌ای از نامه‌نگاری‌های جاناتان رُزنبام (منتقد فیلم آمریکایی) و ادرین مارتین (منتقد استرالیایی) درباره سینماست که نخستین بار در سال ۱۹۹۷ در مجله فرانسوی ترافیک منتشر شد. این نامهها باب بحث‌‌هایی را در سایر کشورها نظیر هلند و ایتالیا با سینه‌‌فیل‌هایی جوان‌تر باز کرد که تلویحا به ظهور رویکردی سراسر متفاوت از دل پروژه‌ای اشاره داشت که عبارت بود از بررسی موضوعاتی که دغدغه مشترک سینه‌‌فیل‌‌های اقصی نقاط کره خاکی بود. این اشتراکات به عقیده رزنبام به عبور از تنگ‌نظری ناپسندی که در فرهنگ آمریکا (و شاید بسیاری از کشورهای دیگر) ریشه دوانیده، کمک می‌کند؛ تنگ‌نظری‌ای که به سبب آن فرهنگ‌های دیگر در صورتی جالب و قابل توجه دانسته می‌شوند که به نحوی فرهنگ آمریکایی را منعکس یا تکثیر کنند.
هر دو منتقد آمریکایی و استرالیایی بر ترجمه فارسی کتاب نیز به شیوه همان نامه‌نگاری ساختاری کتاب، مقدمه‌ای نوشته‌اند که خود جاناتان رزنبام در آن تا حدی این ساختار نامه‌وار را افراطی می‌داند و اشاره می‌کند: «خوانندگانی که به این کتاب با دیده شک می‌نگرند و این مکاتبات را بیش از حد صمیمانه و خودمانی می‌انگارند، محق‌اند که به همین میزان یا حتی بیشتر از این مقدمه ناخرسند باشند. ولی من راه دیگری را برای مرتفع ساختن این مسئله سراغ ندارم… در پایان می‌خواهم به دلیل ویژه دیگری اشاره کنم که چرا ایران مکانی ایده‌آل برای بازنشر «دگرگونیهای سینما» به زبان فارسی است. در حال حاضر چنین به نظر می‌رسد که ایران در انزوایی نسبی،جدا از سایر مناطق جهان، به سر می‌برد؛ روشن است که این انزوا بیش از می‌بایست و شایدهاست. در این‌جا دوباره گفته کوئنتین را با تغییری اندک مطرح می‌کنم که خوب است کشورها احساس تنهایی نکنند.»
چاپ نخست «دگرگونیهای سینما؛ چهره در حال تغییر سینه‌فیلیای جهان» کتابی بسیار منحصربه‌فرد است که به قصد مطالعه و پژوهش برای مخاطبانی بسیار ویژه نوشته شده است، نوشته جاناتان رزنبام و آدرین مارتین. این کتاب در سال ۱۳۹۴ از سوی نشر شورآفرین به بازار کتاب عرضه شده است که نسخه مجازی آن را نیز با قیمتی کمتر در نرم‌افزار فیدیبو می‌توانید بیابید
منبع: ماهنامه هنروتجربه
