بانو سیده نصرت بگم امین در سال ۱۲۶۵ شمسی (۱۳۰۸ق) در اصفهان چشم به جهان گشود. نَسَبش با سی واسطه به امام علی بن الحسین زین العابدین ع می‌رسد. از چهار سالگی به فراگرفتن قرآن و از یازده سالگی به تحصیل زبان عربی پرداخت. با اینکه در پانزده سالگی ازدواج کرد، هرگز همسرداری و تربیت فرزندان، او را از تحصیل علم بازنداشت. در بیست سالگی به تحصیل فقه و اصول، تفسیر و علم حدیث پرداخت، بزودی به حکمت و فلسفه و در پی آن به عرفان روی آورد. علی‌رغم تمام مشکلاتی که در آن دوران برای تحصیل بانوان متدیّن وجود داشت، در چهل سالگی به دنبال سالها تلاش شبانه‌روزی، به اخذ درجه اجتهاد نائل آمد.
پدرش حاج سید محمد علی امین التجار، فردی مؤمن و از بازرگانان سرشناس و مادرش بانویی متدین بود که او را در چهار سالگی، برای آموزش قرآن و فراگیری خواندن و نوشتن زبان فارسی به مدرسه قرآنی فرستاد. او از همان ابتدا علاقه خاصی به خواندن و نوشتن پیدا کرد..
وی پس از پشت سر نهادن مدارج علمی در حضور استادانی چون آیات شیخ ابوالقاسم زفره‌ای، حسین نظام الدین کچویی، سید ابوالقاسم دهکردی، میرزا علی آقا شیرازی، میر سید علی نجف آبادی، و از علما و مراجعی چون آیات محمدکاظم شیرازی و حاج شیخ عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، سید ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی ، شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی، شیخ مرتضی مظاهری نجفی اصفهانی اجازه اجتهاد دریافت کرد.
وی از چهل سالگی تا پایان عمر به تألیف کتاب، تدریس و پاسخ‌گویی به پرسش‌های دینی و تأسیس مؤسسات فرهنگی مشغول بود. تأسیس مدرسه علمیه‌ای به نام مکتب فاطمه (س) که با بیش از ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ شاگرد، در سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد، این مکتب، نه تنها از شاگردان شهریه ای دریافت نمی کرد، بلکه تمام هزینه های آن، توسط بانو امین پرداخت می گردید.
بانو امین، علاوه بر «مکتب فاطمه»، اقدام به تاسیس دبیرستانی دخترانه کرد و بدین ترتیب، راه را برای ادامه تحصیل دختران در خانواده‌های مذهبی میسر نمود. توصیه این بانوی فرهیخته به زنان و دختران چنین بود که مشکلات دوران تحصیل را تحمل کنند و درس را ادامه دهند، زیرا کمبود افراد متعهد و آگاه در بسیاری از جوامع به خوبی حس می شود. وی به این نتیجه رسیده بود که مادران تحصیل کرده وآگاه ، می توانند فرزندان خوب وبرجسته ای در جامعه را تربیت نمایند.
با توجه به آثار قلمی که از این خانم در دسترس ما قرار گرفته است، به طور قطع می توان ایشان را از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود، و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل مقایسه با سایر دانشمندان بوده است ، بلکه با نظر به مقام عالی روحی، باید ایشان را در گروه نخبه‌ای از دانشمندان به شمار آورد که به اضافه فراگرفتن دانش ، به تولد جدید در زندگی نایل می شوند.”
درس آیت الله خویی
بانو امین در سال ۱۳۵۱ شمسی به زیارت أعتاب مقدسه نائل گردید ودر این هنگام پس از زیارت امیر المومنین ع در نجف أشرف ، از سوی پدرم مرحوم شهید آیه الله حاج شیخ احمد انصاری مورد احترام وتقدیر قرار گرفت ، وبنا به در خواست بانو مجتهده امین ، دیداری با مرحوم آیه الله العظمی خویی در بیرونی معظم له وبا حضور دو نفر از فضلای شاگردان معظم له به واسطه مرحوم پدرم صورت پذیرفت. بیاد دارم که مرحوم پدرم شهید آیه الله انصاری اشاره می نمودند که بانو أمین در این ملاقات ، مطلبی علمی رامطرح نموده ونظر خویش را بیان کردند که مرحوم آیه الله خویی ضمن بیان نظر خویش ، نکته تازه ای را در این راستا از قول استاد خود ، مرحوم آیه الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی مشهور به کمپانی نقل نمودند. در پایان این دیدار علمی ، بانو أمین کتاب نوشته خویش بنام ( أربعینُ الهاشمیه ) را تقدیم آیه الله نمودند.
شهید آیت الله انصاری در محضر استادش آیت الله خویی
بانو أمین پس از این ملاقات ، از مرحوم پدرم درخواست نموده بودند که اگر ممکن باشد مایلم در این چند روزی که در نجف اشرف مشرف هستم ، در درس آیه الله خویی شرکت نمایم. از آنجا که در نجف تا این هنگام چنین رسمی وجود نداشت که بانویی در درس أعاظم از مجتهدین شرکت نماید ، پدرم زاویه ای از بخش شمال غربی مسجد خضراء را که در طبقه دوم و بر روی اتاق برق مسجد قرار داشت را مهیًا ساخته وپرده ای در برابر آن کشیدند. بیاد دارم پدرم می فرمودند که بانو امین را نیم ساعت پیش از آغاز درس ، وپیش از حضور حوزویان وفضلا ، به مکان یاد شده ، هدایت می کردم. بدین ترتیب بانو مجتهده امین دو یا سه روز ( تردید از بنده ) در درس مرحوم آیه الله خویی شرکت نمودند. گفتنی است که از این پس بانویی فاضله و لبنانی تبار ، مدتها در همین مکان ، از درس آیه الله خویی بهره می گرفت واز این پس بود که این مکان با پرده وبلندگویی که پدرم در آن قرار داده بودند ، مجهزً گردیده بود.
گذشت زمان، آوازه دانش و بینش بانوی ایرانی، نه تنها در شهر اصفهان، بلکه در دیگر شهر ها نیز پیچید و مردم، به ویژه اهل علم و زنان، نزد او می آمدند تا حقیقت این امر که یک زن می تواند به درجات بالای علم و حکمت و عرفان برسد، برای آنان روشن شود. علامه أمینی صاحب الغدیر ، آیه الله حاج آقا رحیم ارباب، آیه الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی، علامه سید محمد حسین طباطبایی صاحب المیزان ، علامه محمد تقی جعفری، و شهید مرتضی مطهری از جمله بزرگانی هستند که با این بانوی فقیه و حکیم و اسوه اخلاق و فضیلت دیدار داشتند.
از وی کتاب‌های فراوان بجای مانده است که این مجتهده تالیفات خویش را با نام «بانوی ایرانی» یا «بانوی اصفهانی» به چاپ می رسانید.
آرامگاه بانو مجتهده امین در مقبره خانوادگی
بانو مجتهده امین ، پس از سالها رنج و زحمت در تهذیب نفس و تربیت شاگردان و تالیفات گرانبها، سرانجام در شب دوشنبه اول رمضان المبارک ۱۴۰۳ هجری ، مطابق با سال ۱۳۶۲ شمسی در حالی‌که کوله باری در حدود یک قرن تجربه، تلاش، علم اندوزی و عبادت و زهد را بر دوش داشت ، چون قطره‌ای به دریای عارفان و مجاهدان الهی پیوست. آرامگاه بانو مجتهده امین در مقبره خانوادگی آنان در تخت فولاد اصفهان و در کنار قبر حاج میرزا آقا معین التجّار اصفهانی قرار دارد.
* عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران
