فیلم‌ساز افغانی، حسن فضیلی، زمانی در کابل یک کافه هنری داشت و هنرمندان محلی در آن‌جا جمع می‌شدند و با هم در ارتباط بودند. او همچنین کارگردان مستند صلح در افغانستان بوده است که زندگی یکی از فرماندهان اسبق طالبان به نام تور جان را به تصویر می‌کشد که از گروه طالبان جدا شده بود و خشونت را کنار گذاشته بود. پس از نمایش این مستند در تلویزیون افغانستان، طالبان تور جان را به قتل رساند و برای سر فضیلی هم جایزه گذاشت. به همین دلیل کافه هنری او، تعطیل شد.
مطالعه بیشتر: عصر طلایی هلند – قسمت دوم
حسن، همسرش فاطیما و دو دختر جوانشان، به تاجیکستان فرار کردند و برای بیشتر از یک سال، به کشورهای مختلف درخواست پناهندگی می‌دادند. پس از دیپورت شدن از افغانستان، این خانواده یک پروژه فیلم غیرطبیعی جدید را شروع کردند. آن‌ها با استفاده از دوربین تلفن‌همراه، شرایط یکدیگر را ضبط می‌کردند. برای بیش از دو سال، در مسیر سفرشان به اروپا، آن‌ها از یکدیگر فیلم گرفتند و هر قدم از مسیر خودشان در جستجوی یک مکان جدید را به صورت مستند ثبت می‌کردند. نتیجه‌ی این کار “مستند مسافر نیمه شب ” بود که به تازگی در فستیوال فیلم سان‌دنس به نمایش گذاشته شد.
نرگس فضیلی در “مستند مسافر نیمه شب”
مطالعه بیشتر: جنگ؛ بدون فیلم‌نامه
در این مقطع، بخش زیادی از رسانه‌های بصری که ما در طول روز استفاده می‌کنیم، با تلفن همراه ثبت می‌شوند. بخش زیادی از فیلم‌های خامی که از بحران مهاجرین بین‌المللی می‌بینیم، از چنین منابعی به دست می‌آیند و پس از آن توسط شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های سنتی منتشر می‌شود. در مستند مسافر نیمه شب بخش زیادی از این تصاویر توسط مهاجرهای حرفه‌ای ضبط شده‌اند. فاطیما هم مثل همسرش، یک فیلم‌ساز حرفه‌ای است و دختر بزرگترشان نرگس هم، مانند بچه‌های هم سن و سال خودش، با تلفن همراه احساس راحتی می‌کند و در عین حال تجربه بازیگری هم دارد. آن‌ها به صورت غریزی می‌دانند که چه وقتی و چطور باید از تلفن همراه خودشان استفاده کنند و می‌دانند چه چیزی باعث می‌شود یک تصویر جذاب باشد.
همانطور که در مستند نشان داده شده است، مهاجر بودن، باعث می‌شود که محیط اطراف یک نفر تبدیل به یک مجموعه دائمی از فضاهای محدود شود. حیاط‌های پشتی، کمپ‌های جنگلی و جاده‌های دور از دسترس محیط پیرامونی ثابت این دست افراد است. حتی خوابگاه‌های کمپ‌های پناهندگی اروپا نیز، مانند یک پناهگاه به چشم نمی‌آیند. شک و بیگانگی در آهنگ فیلم مشخص است و دوربین تلفن همراه هم باعث تشدید این احساس می‌شود.
حسن فضیلی، فاطمه حسینی و دخترهای این دو نرگس و زهرا در مستند مسافر نیمه شب
مطالعه بیشتر: اصول اخلاقی فتوژورنالیسم
هنگامی که فیلم کوتاه فضیلی با نام “همسر آقای فضیلی” در جشنواره فیلم زنان سانسور شده برلین در سال ۲۰۱۶ پخش شد، به دلیل اینکه او پناهنده بود، نمی‌توانست برای شرکت در این جشنواره از صربستان خارج شود. حتی با اینکه فیلم جدید او در جشنواره‌های بزرگ پخش شده است، سرنوشت خانواده‌ی او نامشخص است. با اینکه اتحادیه اروپا آن‌ها را به عنوان پناهنده پذیرفته است، آن‌ها هنوز هم یک خانه‌ی ثابت ندارند. در عصر حاضر، هنر و اطلاعات، خیلی ساده‌تر از انسان از مرزها عبور می‌کند. این موضوع با اینکه خیلی نگران کننده‌است، ولی حداقل به افرادی مانند این خانواده کمک می‌کند صدای خودشان را به گوش همه برسانند.
مستند مسافر نیمه شب در حال حاضر در جشنواره فیلم سان‌دنس در حال پخش است و ماه فوریه نیز در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین نیز به نمایش گذاشته می‌شود.
نوشته مستند مسافر نیمه شب اولین بار در مجله نوریاتو | رسانه جامع هنرهای تجسمی پدیدار شد.
